Sog’lik oliy qadriyat

Uzatuvchi omillar:

• 
  Turli darajadagi muammolarni boshqara olish.
  
• 
  Moddalar qabul qilish va ularning suiiste’mol qilinishi (spirtli ichimliklar, nikotin, oziq-ovqat buzilishlari).
  
• 
  Sog’likni mustahkamlaydigan xatti-harakatlar turlari (ekologik muhitni tanlash, jismoniy faollik).
  
• 
  Sog’lom turmush tarzi qoidalariga rioya qilish.
  

Motivatorlar:

• 
  Stressorlar.
  
• 
  Kasallikning mavjudligi (kasallikning o’tkir epizodlariga moslashish jarayoni).
  

Jismoniy salomatlik omillari:

• 
  Jismoniy rivojlanish darajasi;
  
• 
  Jismoniy tayyorgarlik darajasi;
  
• 
  Zo’riqishlar uchun funktsional tayyorgarlik darajasi;
  
• 
  Moslashuvchan zaxiralarni safarbar qilish (mobilizatsiya) darajasi va yashash muhitining turli omillariga moslashishni ta’minlaydigan bunday mobilizatsiyaga tayyorlik.
  

Jahon sog’liqni saqlash tashkiloti erkaklar va ayollar salomatligidagi farqlarni o’rganishda biologik mezonlarni emas, balki gender (irsiy) mezonlardan foydalanishni tavsiya qiladi, chunki aynan ular mavjud farqlarni yaxshi tushuntiradi. Sotsializatsiya jarayonida erkaklarda o’z-o’zini himoya qiladigan xatti-harakatlardan voz kechish, katta daromad olishga qaratilgan xatarli va tavakkalli xatti-harakatlar amalga oshirilishi rag’batlantiriladi; ayollarda esa bo’lajak onalar sifatida salomatlikni saqlash. Ammo salomatlikning tashqi chiroy kabi namoyoniga urg’u berilganda, sog’lom faoliyat ko’rsatish o’rniga xarakterli ayollar buzilishlari sodir bo’lishi mumkin, qoida tariqasida oshoqozon-ichak buzilishlari.

Erkaklar va ayollarning umr ko’rish davomiyligidagi farq yashash joyiga bog’liqdir; Yevropada bu yetarlicha farq qilsa, Osiyo va Afrikaning bir qator mamlakatlarida deyarli yo’q bo’lib, bu birinchi navbatda jinsiy a’zoni kesish, homiladorlikning asoratlanishi, tug’ruq va yomon bajarilgan abort qilish tufayli ayollar o’limi bilan bog’liq.

Shifokorlar erkaklarga nisbatan o’zlarining kasalliklari haqida ayollarga to’liq bo’lmagan ma’lumot berishlari ko’rsatilgan.

Salomatlik omillariga daromad va ijtimoiy mavqe, qo’llab-quvvatlash ijtimoiy tarmoqlari, ta’lim va savodxonlik, bandlik / mehnat sharoitlari, ijtimoiy muhit, jismoniy muhit, sog’liqni saqlash bo’yicha shaxsiy tajriba va qobiliyatlar, bolaning sog’lom rivojlanishi, biologiya va genetika rivojlanganlik darajasi, tibbiy xizmatlar va madaniyat tegishlidir.

XULOSA
Jamiyat insoniylikka munosib bo’lgan poklik va adolatda yashashi uchun Olloh mast qiluvchi ichimliklarni ichish, o’g’irlik, poraxo’rlik va sudxo’rlik, nohaq odam o’ldirish, buzuqlik, qimorbozlik kabi ishlarni harom qilgan.

O’z mohiyatni anglagan komil yoshlar bunday nomunosib ishlardan hamisha pok bo’lganlar, sog’lom turmush tarzida yashash ularga xos xususiyat bo’lgan. Olloh huzuriga intilish komillikning kaliti bo’lsa, sog’lom va pokiza turmush tarzida hayot kechirish shu maqsadga olib boradigan ravon yo’ldir.

Jaloliddin Rumiy: “Ey inson, agar baxt-saodat istasang, g’urur, man-manlikdan yiroq bo’l, hikmatli so’zlarni skinlik bilan tingla, takabburlik, adovat, ginachilikdan hazar qil. Qayg’u, alamlar ustuniga hujum etsalar, bunga o’z adabsizliging sababchidir. Tarbiyasiz, adabsiz odam alam, hasrat daryosida g’arq bo’ladi. Shunga ko’ra adab nuri bilan o’zingni nurlantir, qalbing pok bo’lsin. Salomatlikni istasang, mag’rur mutakabbir bo’lma, adovat gina saqlashdan uzoq bo’l. Qanoat – tuganmas bir xazinadir, buning haqiqatini yaxshi tushunishga g’ayrat qil. Qanoatning faqat nomigagina o’rganib, bir qancha xatolarga, ranj va aziyatlarga tushmaslik kerak. Qanoat ahli har jihatidan xushvaqt va mamnundir”, deb ta’kidlab, yoshlarni sab-qanoatli bo’lishga, gina va adovatdan saqlanishga chaqiradi.
Adabiyotlar ro’yxati
www.arxiv.uz

www.google.com

https://fayllar.org/soglik-oliy-qadriyat.html

https://iia-rf.ru/uz/animals/faktory-opredelyayushchie-zdorove-cheloveka-zdorove-cheloveka---kriterii/