Solmaz qaşqay

 
DƏFN ADƏTLƏRİ 
Həsənlu nekropolu həmin dövrdə qala divarlarından kənarda təpənin şimal 
yamacında yerləşirdi. Qəbiristanlıq ərazisindən V və VI dövrlərdə uzun bir müddət 
ərzində istifadə olunmuşdur. Qəbiristan ərazisində ilk qazıntıları 1947-ci ildə M. 
Rad və A. Hakemi aparmışlar. Sonralar R. Daysonun rəhbərlik etdiyi ekspedisiya 
artıq sistematik qazıntılar aparmışdır, qazılmış qəbirlər xronoloji baxımdan yaşayış 
məskəninin təbəqələri ilə ardıcıl olaraq uzlaşır. 
Qəbirlər göstərir ki, bu qalanın əhalisi dəfn zamanı hansısa müəyyən bir 
istiqamət tutmamışlar. Ölülər böyrü üstə, bükülü vəziyyətdə birbaşa torpaqda 
basdırılmışlar
385
. Kişilər xəncər, nizə, ox ucluqları, qadınlar isə qol və ayaq 
bilərzikləri, üzüklər, muncuqlar və baş geyimləri ilə birlikdə dəfn olunmuşlar. 
Bundan əlavə bütün qəbirlərə müxtəlif miqdarda saxsı qablar (güman ki, içinə 
yemək və içmək qoyulubmuş) dəsti qoyulmuşdur. Bütün qəbirlərdə mütləq 
uzunlüləli «çayniklərə» (həmin «çayniklər» V dövrün içki qablarını əvəz edir). 
təsadüf edilir. Görünür bu qablar mərasim əhəmiyyəti daşımışlar. 
Ölülərə heyvan qurban vermişlər. Qəbirlərdə mərhumun başı yanında 
qoyun sümükləri vardır. 
Qəbirlərdən birınin divarları çaydaşılardan səylə haşiyələnmişdir. Burada 
əsas ölü ilə yanaşı daha bir ölü də basdırılmışdır. 
381
R. H. Dyson. Ninth Century Men in Western Iran, səh. 5-8. 
382
E. E. Botta et F. Flandin. Monument de Ninive, II, şək. 146-147. 
383
E. O. Negahban. The Wonderful Gold Treasures of Marlik, səh. 664. 
384
E. O. Negahban. Notes on some Objects from Marlik, səh. 303. 
385
V. E. Crawford. Hasanlu 1960, səh. 89; L. Vanden Berghe. Archeologie de İran ancien, səh. 116; R. 
H. Dyson. Iran 1957, səh. 31.

---

R. Dayson belə hesab edir ki, bu, cəmiyyətdə sosial iyerarxiyanın 
mövcudluğunu əks etdirir
386
. 
Mərlik qəbirləri ictimai təbəqələşməni daha parlaq əks etdirir. «Hökmdar 
qəbiristanlığı» adlandırılan bu qəbiristan öz zənginliklərinə və görünür 
mövqelərinə görə də bir-birindən xeyli fərqlənən zadəganlara məxsus olmuşdur. 
Bəzi qəbirlər başqalarına nisbətən müxtəlif avadanlıq və qiymətli əşyalarla daha 
çox təmin olunmuşdur. Dəfn üçün qazılmış quyuların hamısının divarları gil 
məhlulu ilə, daşla örtülmüşdür. Dəfn adəti Həsənlu qəbirlərində olduğu kimidir.