Sosial işin təşkili prosesində sosial işçinin rolu haqqında məlumat verin

Sosial xidmətlərin növlərini və prinsiplərini şərh edin.

Sosial xidmətin növləri

Təyinatından asılı olaraq sosial xidmətlər aşağıdakı növlərə bölünür:

Sosial-məişət xidmətləri – şəxslərin (ailələrin) məişət şəraitinin, yaşayış vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına yönəlmişdir;

Tibbi-sosial xidmətlər – şəxslərin sağlamlıq vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına yönəlmişdir;

Sosial-psixoloji xidmətlər – şəxslərin cəmiyyətə adaptasiyası məqsədilə psixoloji vəziyyətinin reabilitasiyasını nəzərdə tutur;

Sosial-pedaqoji xidmətlər – yetkinlik yaşına çatmayanların inkişafındakı geriliklərin və davranışındakı pozuntuların profilaktikasına, onlarda müsbət maraqların yaranmasına, o cümlədən asudə vaxtlarının təşkilinə və ailədə tərbiyəsinə dəstəyə yönəlmişdir;

Sosial-iqtisadi xidmətlər – şəxslərin həyat səviyyəsinin qorunmasına və möhkəmlənməsinə yönəlmişdir;

Sosial-hüquqi xidmətlər – hüquqi yardım göstərilməsi, şəxslərin hüquqlarının qorunmasına yönəlmişdir;

Palliativ xidmətlər – müalicəsi mümkün olmayan şəxslərin və onların ailə üzvlərinin fiziki, psixoloji, mənəvi və digər problemlərinin müəyyən edilməsi, qiymətləndirilməsi və bu şəxslərə yardımın göstərilməsinə yönəlmişdir.

Şəxs (ailə) aşağıdakı əsaslardan azı biri olduqda çətin həyat şəraitində hesab edilir:

Uşaqların valideynlərini itirməsi və ya valideyn himayəsindən məhrum olması;

Uşaqların sağlamlıq imkanlarının məhdud olması;

Yetkinlik yaşına çatmayanların baxımsızlığı və ya sosial təhlükəli vəziyyətdə olması;

Xəstəlik, əlillik və ya ahıllıqla əlaqədar özünəqulluq qabiliyyətinin, habelə şəxsə (ailəyə) qulluq və köməklik göstərə biləcək əmək qabiliyyətli qohumların və ya qanuni nümayəndələrin olmaması. Xəstəlik, əlillik və ya ahıllıqla əlaqədar özünəqulluq qabiliyyəti olmayan şəxslərə qulluq və köməklik göstərə biləcək qohumların olmaması müvafiq icra hakimiyyəti orqanının təsdiq etdiyi qaydada müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir;

Şəxsin ictimai təhlükəli xəstəliyə tutulmasına görə həyat fəaliyyətinin məhdudlaşması;

İnsan alverinin qurbanı olması;

Məişət zorakılığından zərər çəkməsi;

Müəyyən yaşayış yerinin olmaması;

Valideynlərini itirməsi və ya valideyn himayəsindən məhrum olmasına görə sosial xidmət müəssisələrində yaşamış şəxslərin, həmin müəssisələri tərk etdikdən sonra yaşayış yerinin olmaması;

Şəxsin sosial yadırğama (dezadaptasiya) və sosial məhrumiyyət (deprivasiya) vəziyyətində olması.

Sosial xidmət göstərilməsi ilə əlaqədar sosial işçilərin vəzifələri aşağıdakılardır:

Sosial xidmətin göstərilməsini, sosial xidmətə olan tələbatın qiymətləndirilməsi və müəyyənləşdirilməsini həyata keçirmək, sosial xidmətə götürülən şəxsə (ailəyə) sosial xidmət göstərilməsinə dair fərdi planı tərtib etmək;

Çətin həyat şəraitində olan şəxsin (ailənin) problemlərinin həllinə və aradan qaldırılmasına yardım etmək;

Sosial xidmətlərin göstərilməsi sahəsində qanunvericiliyə və peşə etikası normalarına əməl etmək;

Sosial xidmətlərin sosial xidmətin göstərilməsi üzrə standartların tələblərinə uyğun olmasını təmin etmək;

Xidmət göstərdikləri şəxslərin hüquqlarına, şərəf və ləyaqətinə hörmətlə yanaşmaq;

Sosial xidmət göstərdikləri şəxslərə münasibətdə ayrı-seçkiliyə, qeyri-insani və ya ləyaqəti alçaldan rəftara yol verməmək;

Sosial xidmət göstərdikləri şəxsləri hüquqi, sosial, tibbi və digər təminatlar, qanunda təsbit olunmuş sosial müdafiə tədbirləri və çətin həyat şəraitində olan şəxsin (ailənin) rifahının yaxşılaşdırması üçün mövcud olan imkanlar haqqında məlumatlandırmaq;

Öz vəzifələrini yerinə yetirərkən əldə etdikləri məlumatların konfidensiallığını təmin etmək;

Sosial xidmət prinsipləri:

-Address. Dövlətin həqiqətən sosial xidmətlər göstərmə qabiliyyəti yoxdur. Buna ehtiyacı olan bütün şəxslərin xidmətləri. Beləliklə, qanunverici bu xidmətə müraciət edən şəxslərə artan (əlavə) tələblər qoyur (yəni ən çox ehtiyacı olanları müəyyənləşdirir).

-İnsanlıq. Bu (ideal olaraq) müvafiq qurumların işçiləri tərəfindən şəxslərin (sosial xidmətdə olan) hüquqlarına diqqətli və hörmətli münasibət tələb edir.

-MövcudluqBir insanın (haqqı olan) sosial xidmətlər alması üçün real bir fürsəti nəzərdə tutur. Xidmət maneəsiz və vaxtında.

-Könüllü. Bu xidmətin zorla həyata keçirilə bilməyəcəyi deməkdir, ancaq yalnız yaxşı bir istəklə (qanunverici tərəfindən nəzərdə tutulmuş bir sıra hallar istisna olmaqla).

-Məxfilik Müvafiq sosial qurumların işçiləri deməkdir. Xidmətlər peşəkar sirləri saxlamağa borcludurlar (yəni onlara məlum olan “xəstə” haqqında şəxsi məlumatları açıqlamaq hüququ yoxdur).

-Prioritet. İlkin ictimai mənasını verir. Xidmət “yaş qabiliyyətsizliyi” səbəbindən bunu özbaşına edə bilməyən insanlara yönəldilməlidir.

-Profilaktik diqqət. Müvafiq halların (yoxsulluq, evsizlik, xəstəlik və s.) Yaratdığı ciddi mənfi nəticələrin qarşısını almaq üçün məqsədli profilaktik tədbirlərin görülməsinin vacibliyini bildirir.

21.