So'z boshi

3-§. Pretorlar huquqi bo'yicha vorislik
 
Pretorlik huquqining mohiyatidan biri shundan iboratki, ular vorislik 
munosabatlaridagi agnatlar qavm-qarindoshlarining o'rniga qon-qarindoshlik 
bilan bog'liq bo'lgan kognatlik vorislik munosabatlarini keltirib chiqardi. 

---

Pretorlar o'z ediktlarida vorislik munosabatlarini to'rtta navbatga bo'lib 
o'rganganlar. Lekin ba'zi adabiyotlarda pretorlik huquqi bo'yicha vorislik yettita 
navbatga bo'lingan. Umuman yetti qismga bo'lingan bo'lsada, ammo mazmuni 
shu to'rtta navbatdagi vorislik bilan tenglashtirilgan. 
 
Birinchi navbatdagi vorislarga vafot etgan shaxsning to'g'ri chiziq 
bo'yicha bog'liq bo'lgan bolalari, o'z bolalariga tenglashtirilgan barcha shaxslar 
hamda emansipasiya asosida ozod bo'lgan va farzandlikka berilgan bolalari, 
lekin ular vafot etgan shaxsning o'limiga qadar o'z xo'jayinidan ozod bo'lgan 
bo'lib hisoblangan bo'lsalar.
 
Demak, Rim huquqida birinchi bo'lib agnatlar qavm-qarindoshlari bilan 
kognatlar qavm-qarindoshlarining aralashib ketishi yuzaga keldi. 
 
Ikkinchi navbatdagi vorislar fuqarolik vorislarini to'liq asosda qabul qilib 
olgan ya'ni asosan agnatlar vorislik munosabatlaridan tashkil topgan. 
 
Uchinchi navbatdagi vorislarga kognatlar yetti pushti (yettita avlodi bilan 
bog'liq bo'lgan) qavm-qarindoshlari kiritilgan. 
 
To'rtinchi navbatdagi vorislarga asosan patronning oilasi, bolalari hamda 
keyingi navbatlarda patronning qavm-qarindoshlari ham vorislar (meros 
oluvchilar) bo'lib hisoblanganlar.