Standartlari
Yüklə 4,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“O’zaro bog’liq tomonlar to’g’risidagi ma’lumotlarni
ochib berish” da ta’riflangan), masalan, tadbirkorlik sub’ektining boshqaruvi yoki bosh ijrochi direktoriga, taqdim qilinadigan ichki ma’lumotlarga asoslanishi kerak. Agar hisobot davri oxirida ochib berilgan miqdoriy ma’lumotlar tadbirkorlik sub’ektining davr mobaynida risklarga duchorligi bo’yicha to’g’ri tasavvurni bermasa, tadbirkorlik sub’ekti bunday to’g’ri tasavvurni shakllantiradigan qo’shimcha ma’lumotlarni ta’minlashi kerak. Tadbirkorlik sub’ekti moliyaviy instrumentlarning turkumlari bo’yicha quyidagilarni ochib berishi kerak: (a) ushbu tadbirkorlik sub’ektining hisobot davri oxirida kredit riskiga duchorligining maksimal darajasini eng aniq ko’rsatadigan summani, bunda har qanday olingan garov yoki kredit sifatini oshiradigan boshqa mexanizmlar hisobga olinmaydi (masalan BHXS 32 ga muvofiq o’zaro hisob-kitob shartlariga mos kelmaydigan va sof asosda hisoblashishni ko’zda tutadigan shartnomalar). Bunday ma’lumotlarni ochib berish, agar moliyaviy instrumentning balans qiymati kredit riskiga duchorlikning maksimal darajasini eng aniq qilib ko’rsatadigan bo’lsa, bunday moliyaviy instrumentlar bo’yicha talab etilmaydi. (b) ta’minot sifatida olingan garov va kredit sifatini oshiradigan boshqa mexanizmlarni hamda ularning kredit riskiga duchorlikning maksimal darajasini eng aniq ko’rsatadigan summaga ((a) bandga muvofiq ochib beriladigan summaga yoki moliyaviy instrumentining balans qiymatiga) moliyaviy ta’sirini (masalan, garov va kredit sifatini oshiradigan boshqa mexanizmlar kredit riskini qay darajada pasaytirishi miqdori). (v) muddati o’tgan bo’lib ham qadrsizlangan bo’lib ham hisoblanmaydigan moliyaviy aktivlarning kredit sifati to’g’risida ma’lumotlar. Tadbirkorlik sub’ekti moliyaviy aktivlarning turkumlari bo’yicha quyidagilarni ochib berishi kerak: (a) hisobot davri oxirida muddati o’tgan lekin qadrsizlanmagan moliyaviy aktivlar bo’yicha to’lovlarni kechiktirish muddatlarining tahlili; va (b) hisobot davri oxirida qadrsizlanishi alohida aktiv bo’yicha aniqlangan moliyaviy aktivlarlarning tahlili, shu jumladan tadbirkorlik sub’ekti tomonidan ularning qadrsizlanishi aniqlanganida hisobga olingan omillar. Tadbirkorlik sub’ekti ta’minot sifatida olingan garovni yoki kredit sifatini oshiradigan boshqa mexanizmlarni (masalan, kafolatlarni) o’ndirish orqali moliyaviy yoki nomoliyaviy aktivlarni davr mobaynida olganida hamda bunday aktivlar boshqa MHXSlardagi tan olish mezonlariga mos kelganida, tadbirkorlik sub’ekti hisobot sanasida bunday egalik qilinayotgan aktivlar bo’yicha quyidagilarni ochib berishi kerak: 228 (a) aktivlarning xususiyati va balans qiymati; va (b) aktivlar pul mablag’lariga oson aylantira olinmaganida, bunday aktivlar chiqib ketishi yoki ulardan faoliyat davomida foydalanish bo’yicha ushbu tadbirkorlik sub’ektining siyosatlari. Tadbirkorlik sub’ekti quyidagilarni ochib berishi kerak: (a) noderivativ moliyaviy majburiyatlar bo’yicha (shu jumladan, chiqarilgan moliyaviy kafolat shartnomalar bo’yicha) so’ndirish muddatlarining tahlili, qaysiki ularning shartnoma bo’yicha qolgan muddatlarini ko’rsatadi. (b) derivativ moliyaviy majburiyatlar bo’yicha so’ndirish muddatlarining tahlili. So’ndirish muddatlarning tahlili pul oqimlari yuzaga kelishi paytini tushunish uchun shartnoma bo’yicha so’ndirish muddatini bilish muhim bo’lgan derivativ moliyaviy majburiyatlarning so’ndirish muddatlarini qamrab olishi kerak. (v) (a) va (b) dagi moliyaviy majburiyatlarga xos likvidlilik darajasi tadbirkorlik sub’ekti tomonidan qay tarzda boshqarilishining tavsifi. Tadbirkorlik sub’ekti yuqoridagi talablarga rioya qilmaganida, u quyidagilarni ochib berishi kerak: (a) tadbirkorlik sub’ekti hisobot davri oxirida duchor bo’lgan bozor riskining har bir turi bo’yicha sezuvchanlik tahlili. Bunda risk darajasi bog’liq bo’lgan tegishli o’zgaruvchan ko’rsatkichning hisobot sanasida oqilona ravishda kutilishi mumkin bo’lgan o’zgarishlari foyda yoki zararga va kapitalga qanday ta’sir qilishi mumkinligini ko’rsatish lozim; (b) sezuvchanlik tahlilini tayyorlashda foydalalanilgan usullar va tahminlar; va (v) foydalalanilgan usullar va tahminlarning oldingi davrga nisbatan o’zgarishi, va bunday o’zgarishlarning sabablari. Tadbirkorlik sub’ekti risk-ostidagi-qiymat kabi sezuvchanlik tahlilini tayyorlaganida, va bunday tahlil risk darajasi bog’liq bo’lgan o’zgaruvchan ko’rsatkichlar (masalan, foiz stavkalari, valyuta kurslari) o’rtasidagi o’zaro bog’liqliklarni aks ettirib, ushbu tadbirkorlik sub’ekti undan moliyaviy risklarni boshqarish uchun foydalanganida, u mazkur sezuvchanlik tahlilidan foydalanishi kerak. Tadbirkorlik sub’ekti, shuningdek, quyidagilarni ochib berishi kerak: (a) bunday sezuvchanlik tahlilini tayyorlashda foydalanilgan usulning tushuntirilishi, hamda taqdim etilgan ma’lumotlarni asoslovchi asosiy ko’rsatkichlar va tahminlar; va (b) qo’llanilgan usulning maqsadini tushuntirish hamda bunday tahlil bilan bog’liq aktivlar va majburiyatlarning haqqoniy qiymatini to’liq aks ettirmaydigan ma’lumotlar taqdim qilinishiga olib kelishi mumkin bo’lgan cheklovlar. Tadbirkorlik sub’ekti moliyaviy hisobotlardan foydalanuvchilarga quyidagilarga imkon beradigan ma’lumotlarni ochib berishi kerak: (a) o’tkazilgan, lekin to’liq hisobdan chiqarilmagan moliyaviy aktivlar va ular bilan bog’liq majburiyatlar o’rtasidagi bog’liqlikni tushunishga; va (b) hisobdan chiqarilgan moliyaviy aktivlarda tadbirkorlik sub’ektining davom qilayotgan ishtirok darajasi xususiyatini va bu ishtirok bilan bog’liq risklarni baholashga. Tadbirkorlik sub’ekti o’tkazilgan moliyaviy aktivda davom qilayotgan ishtirok 229 darajasiga ega deb hisoblanadi, agar tadbirkorlik sub’ekti, o’tkazishning bir qismi sifatida, o’tkazilgan moliyaviy aktivga tegishli har qanday shartnomaviy huquqlarni yoki majburiyatlarni saqlab qolsa yoki o’tkazilgan moliyaviy aktivga tegishli har qanday yangi shartnomaviy huquqlarni yoki majburiyatlarni olsa, quyidagilar davom qilayotgan ishtirok darajasini anglatmaydi: (a) firibgarlik bilan amalga oshirilgan o’tkazishlarga nisbatan odatiy bildirishlar va kafolatlar hamda o’tkazishni sud jarayoni natijasida bekor qilishi mumkin bo’lgan asoslanganlik, holis niyatlar, operatsiyalarni halol amalga oshirish kabi tushunchalar; (b) o’tkazilgan moliyaviy aktivni qayta sotib olish bo’yicha forvard, optsion va boshqa shartnomalar, bunda shartnomaning bahosi (yoki operatsiyani amalga oshirish bahosi) bo’lib o’tkazilgan moliyaviy aktivning haqqoniy qiymati xizmat qilganida; yoki (v) tadbirkorlik sub’ekti shartnoma bo’yicha moliyaviy aktivdan pul oqimlarini olish huquqlarini saqlab qoladigan, lekin bir yoki undan ortiq tadbirkorlik sub’ektlariga ushbu pul oqimlarini to’lash majburiyatini oladigan, hamda bunda MHXS 9dagi shartlar bajariladigan kelishuv. Tadbirkorlik sub’ekti moliyaviy aktivlarni shunday o’tkazishi mumkinki, bunda o’tkazilgan moliyaviy aktivlarning butun yoki qandaydir qismi uni hisobdan chiqarish shartlariga mos kelmasligi mumkin. Tadbirkorlik sub’ekti o’tkazilgan, lekin to’liq hisobdan chiqarilmagan moliyaviy aktivlarning xar bir turkumi bo’yicha har hisobot sanasida quyidagilarni ochib berishi kerak: (a) o’tkazilgan aktivlarning xususiyatini, (b) tadbirkorlik sub’ekti duchor bo’lgan va egalik huquqi bilan bog’liq bo’lgan risklar va mukofotlarning xususiyatini, (v) o’tkazilgan aktivlar va ular bilan bog’liq bo’lgan majburiyatlar o’rtasidagi bog’liqlik xususiyatining tavsifi, shu jumladan hisobot beradigan tadbirkorlik sub’ekti o’tkazilgan aktivlardan foydalanishining cheklovlarini, (g) bog’liq bo’lgan majburiyatlar bo’yicha shartnoma tomoni (tomonlari) faqat o’tkazilgan aktivlarga da’vo qilishi mumkin bo’lganda, o’tkazilgan aktivlarning haqqoniy qiymatlarni aks ettiradigan jadval, bog’liq bo’lgan majburiyatlarning haqqoniy qiymatini va sof pozitsiyani (o’tkazilgan aktivlar va ular bilan bog’liq bo’lgan majburiyatlarning haqqoniy qiymatlari o’rtasidagi farqni). (d) tadbirkorlik sub’ekti barcha o’tkazilgan aktivlarni tan olishni davom qilganida, u o’tkazilgan aktivlarning va ular bilan bog’liq majburiyatlarning balans qiymatlarini. (e) tadbirkorlik sub’ekti uning davom qilayotgan ishtiroki darajasida aktivlarni tan olishni davom qilganida aktivlarning o’tkazishdan oldingi jami balans qiymatini, aktivlarning tadbirkorlik sub’ekti tomonidan tan olinishi davom qilayotgan balans qiymatini hamda ular bilan bog’liq majburiyatlarning balans qiymatini. Tadbirkorlik sub’ekti moliyaviy aktivlarni butunligicha hisobdan chiqarganida, lekin ularda davom qiladigan ishtirok darajasini saqlab qolganida, tadbirkorlik sub’ekti davom qilayotgan ishtirokning har bir turi bo’yicha kamida quyidagilarni har hisobot sanasida ochib berishi kerak: (a) tadbirkorlik sub’ektining moliyaviy holat to’g’risidagi hisobotida tan 230 olingan va uning hisobdan chiqarilgan moliyaviy aktivlarda davom qilayotgan ishtirok darajasini aks ettiradigan aktivlar va majburiyatlarning balans qiymatlarini, hamda ushbu aktivlar va majburiyatlarning balans qiymatlari tan olingan (hisobotning) satr moddalarini. (b) tadbirkorlik sub’ektining hisobdan chiqarilgan moliyaviy aktivlarda davom qilayotgan ishtirokini aks ettiradigan aktivlar va majburiyatlarning haqqoniy qiymatini. (v) tadbirkorlik sub’ektining hisobdan chiqarilgan moliyaviy aktivlarda davom qilayotgan ishtirokidan olinadigan maksimal zararni eng aniq qo’rsatadigan summani, va ushbu maksimal zarar summasi qanday qilib aniqlanganligi ko’rsatadigan ma’lumotlarni. (g) o’tkazilgan va hisobdan chiqarilgan moliyaviy aktivlarni qayta sotib olish uchun talab qilinishi mumkin bo’lgan yoki talab etiladigan diskontlanmagan pul chiqimlarini (masalan, optsion shartnomasida strayk-narxni) yoki o’tkazilgan aktivlar bo’yicha o’tkazilayotgan tomonga to’lanishi lozim bo’lga boshqa summalarni. Agar pul chiqimi o’zgaruvchan ko’rsatkich bo’lsa, ochib beriladigan summa har hisobot sanasida mavjud bo’lgan shart-sharoitlarga asoslanishi kerak. (d) o’tkazilgan va hisobdan chiqarilgan moliyaviy aktivlarni qayta sotib olish uchun talab qilinishi mumkin bo’lgan yoki talab etiladigan diskontlanmagan pul chiqimlari yoki o’tkazilgan aktivlar bo’yicha o’tkazilayotgan tomonga to’lanishi lozim bo’lgan boshqa summalar bo’yicha so’ndirish muddatlarining tahlili, bunda tadbirkorlik sub’ektining bu aktivlarda davom qilayotgan ishtirok darajasi bo’yicha qolgan so’ndirish muddatini alohida ko’rsatgan holda. (e) (a)–(d) bandlarda talab etilgan miqdoriy ma’lumotlarni tushuntiradigan va asoslaydigan sifatiy ma’lumotlar. Tadbirkorlik sub’ekti muayyan hisobdan chiqarilgan moliyaviy aktivda birdan ortiq davom qilayotgan ishtirok darajasining turiga ega bo’lganida, u aktiv bo’yicha talab etilgan ma’lumotlarni umumlashtirishi va ularni davom qilayotgan ishtirok darajasining bir turi bo’yicha aks ettirishi mumkin. Bundan tashqari, tadbirkorlik sub’ekti davom qilayotgan ishtirok darajasining har bir turi bo’yicha quyidagilarni ochib berishi kerak: (a) aktivlar o’tkazilishi sanasida tan olingan foyda yoki zararni. (b) hisobdan chiqarilgan moliyaviy aktivlarda tadbirkorlik sub’ektining davom qilayotgan ishtirokidan hisobot davrida va jamg’arilgan holda tan olingan daromadlar va xarajatlarni (masalan, derivativ instrumentlar haqqoniy qiymatining o’zgarishlari). (v) agar (hisobdan chiqarish shartlariga javob beradigan) aktivlarni o’tkazish operatsiyalardan hisobot davridagi jami tushimlarning summasi hisobot davri davomida bir tekis taqsimlangan bo’lmasa (masalan, o’tkazish bo’yicha operatsiyaning jami summasining katta qismi hisobot davrining yopilishi kunlariga to’g’ri kelsa), quyidagilarni ochib berishi kerak: - ushbu hisobot davri davomida o’tkazish bo’yicha eng katta operatsiyaning sodir bo’lishi paytini (masalan, hisobot davri oxiridan besh kun avval), - hisobot davrining o’sha qismida o’tkazish bo’yicha operatsiyadan tan olingan summani (masalan, tegishli foyda yoki zararlarni), va - hisobot davrining o’sha qismida o’tkazish bo’yicha operatsiyadan jami 231 tushimlar summasini. Tadbirkorlik sub’ekti ushbu ma’lumotlarni umumlashgan daromad to’g’risidagi hisobot taqdim qilinadigan har bir davr uchun ta’minlashi kerak. Yüklə 4,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|