Stiven Kinq Yaşıl Mil

www.vivo-book.com 

 

349 

Arxamızda  insanların  təlaĢla  nəyinsə  haqqında  danıĢdıqlarını, 

bəzilərinin yerlərindən artıq qalxdıqlarını, bir neçə nəfərin isə dəhĢətlə 

qıĢqırdıqlarının,  demək  olar  ki,  fərqinə  varmadan  mən  Brutusa  tərəf 

döndüm.  

– Dayan, eləmə! – deyə mən Brutusa qıĢqırdım. – Su olmaz! Su 

olmaz! Dəli olmusan, nədi?  

Brutus mənə tərəf çevrildi və onun üzündəki ifadədən məni baĢa 

düĢdüyünü  anladım.  Elektrik  cərəyanı  altında  olan  adamın  üstünə  su 

tökmək.  Hə,  əlbəttə.  Bu  çox  ağıllı  bir  fikirdir.  O,  bir  anlıq  dayanıb 

ətrafına  baxdı  və  divardan  asılmıĢ  kimyəvi  odsöndürəni  görüb  onu 

götürdü. Hə, bax bu əladır, əhsən.  

Maska  Delakruanın  üzünün  rənginin  Con  Koffidən  daha  qara 

olduğunu  göstərməyə  yetəcək  qədər  onun  üzündən  çıxmıĢdı.  Onun 

gözləri,  indi  formasını  itirmiĢ  ağ  yarımĢəffaf  jele  Ģarlar, 

hədəqələrindən çıxaraq yanaqlarının üstünə düĢmüĢdü. Onun kirpikləri 

də  ütülmüĢdü və mən ona baxdığım zaman onun göz qapaqları  da od 

tutaraq yanmağa baĢladı. Köynəyinin yaxasından qalın tüstü burularaq 

çıxırdı.  Elektrik  cərəyanının  uğultusu  isə  kəsmək  bilmir,  elə  hey 

uğuldayır, uğuldayır və mənim baĢıma dolaraq orada əks-səda verirdi. 

O an düĢündüm ki, yəqin dəlilər də baĢlarında belə, ya da buna bənzər 

səslər eĢidirlər.  

Din, deyəsən, Delakruanın köynəyindəki alovu əlləri ilə söndürə 

biləcəyini  düĢünərək  irəli  atıldı,  lakin  mən  onun  qolundan  tutub  elə 

www.vivo-book.com 

 

350 

sərt  geri  çəkdim  ki,  az  qala  o,  ayaqları  yerdən  üzülərək  yıxılacaqdı. 

Ġndi Delakruaya toxunmaq, elə DovĢan QardaĢın Qatranlı Müqəvvaya 

toxunması  ilə  eyni  Ģey  olardı.  Bizim  hadisəmizdə  bu, 

ElektrikləĢdirilmiĢ Qatranlı Müqəvvaya toxunmaq olacaqdı.  

Mən  hələ  də  geriyə  çevrilib  arxamda  nə  baĢ  verdiyinə 

baxmırdım,  lakin  qulağıma  gələn  səslər  orada  cəhənnəm  abı-havası 

olduğunu deyirdi; stullar aĢırılır, insanlar qıĢqırır, qadınlar var gücü ilə 

“Dayandırın  bu  zülmü,  dayandırın!  Məgər  görmürsünüzmü  ki,  daha 

bəsdir?”  –  deyə  qıĢqıraraq  ağlaĢırdılar.  Körtis  Anderson  mənim 

çiynimdən tutaraq məndən soruĢdu: 

–  Nə  baĢ  verir?  Allah  xatirinə,  de  görüm  burada  nə  baĢ  verir? 

Sən niyə Cekə cərəyanı söndürməsini əmr etmədin? 

–  Ona  görə  ki,  bu  əmri  verə  bilməzdim,  –  deyə  cavab  verdim. 

Geri  qayıtmaq  üçün  artıq  çox  gec  idi,  məgər  sən  özün  bunu 

görmürsənmi? Onsuz da hər Ģey bir neçə saniyədən sonra bitəcək. 

Lakin  hər  Ģey,  mənim  dediyim  kimi,  bir  neçə  saniyədən  sonra 

bitmədi.  Bu  əzab  hələ  ən  azı  iki  dəqiqə  davam  etdi.  Bu  iki  dəqiqə 

mənim  həyatımın  ən  uzun  iki  dəqiqəsi  oldu  və  düĢünürəm  ki,  bu  iki 

dəqiqənin  böyük  bir  hissəsi  ərzində  Delakruanın  huĢu  baĢında  idi.  O 

qıĢqırır,  yerində  ora-bura  dartınaraq  ləngər  vururdu.  Onun  burun 

dəliklərindən  və  dəymiĢ  gavalı  rəngi  almıĢ  ağzından  da  tüstü  çıxırdı. 

Onun  dilindən  tüstü,  lap  tavadan  qalxan  kimi,  qalxırdı.  Onun 

köynəyinin  bütün  düymələri  ya  qopmuĢdu,  ya  da  ərimiĢdi.  Onun  alt 

www.vivo-book.com 

 

351 

köynəyi  tam  yanmamıĢdı,  lakin  artıq  közərməyə  baĢlamıĢdı,  tüstü 

ondan  süzülərək  bayıra  çıxırdı  və  biz  onun  sinəsindəki  yanaraq 

ütülmüĢ  tüklərin  iyini  hiss  edə  bilirdik.  Bizim  arxamızdakı  insanlar 

hürkmüĢ mal-qara sürüsü kimi qapıya tərəf qaçsalar da, qapıdan çıxa 

bilmədilər.  Hər  necə  olsa  da,  bura  axı  həbsxana  idi.  Ona  görə  də, 

Delakrua  elektrik  stulunda  yanıb  qovurularkən  (“Ġndi  mən  yanıb 

qovuruluram”,  –  biz  Arlen  Bitterbakın  edamına  hazırlaĢarkən 

etdiyimiz  məĢqlər  zamanı  qoca  Tut-Tut  deyərdi  –  “Mən  qovurulmuĢ 

hind  xoruzuyam”)  onlar,  sadəcə,  qapının  ağzında  izdiham 

yaratmıĢdılar.  Göy  gurultusu  ara  vermək  bilmir,  yağıĢ  isə  elə  yağırdı 

ki, lap ucundan tut göyə çıx.  

Bu  məqamda  mən  həkimi  xatırladım  və  ətrafıma  baxaraq 

gözlərimlə  onu  axtarmağa  baĢladım.  O  öz  yerində  olsa  da,  ayaq  üstə 

deyildi, büzüĢərək öz qara çantasının yanındaca, döĢəmədə uzanmıĢdı. 

O, huĢunu itirmiĢdi.  

Brutus  mənə  yaxınlaĢdı  və  əlindəki  odsöndürəni  hazır  tutaraq 

dayandı.  

– Hələ yox, – deyə mən dilləndim. 

– Bilirəm. 

Biz ətrafımıza baxıb gözlərimizlə Persini axtardıq və gördük ki, 

o,  bir  barmağını  diĢləyərək  və  heyrətdən  gözlərini  bərəldərək  Old 

Sparkinin arxasında heykəl kimi dayanıb.  

www.vivo-book.com 

 

352 

Sonra,  Delakrua,  nəhayət  ki,  geri  söykənərək  stulda  boĢaldı, 

onun ĢiĢərək formasız hala düĢmüĢ üzü bir çiyninə tərəf əyildi. O, hələ 

də  ara  bir  dartınırdı,  amma  biz  bunu  əvvəllər  də  görmüĢdük.  Bu  o 

demək  idi  ki,  onun  bədənindən  hələ  də  elektrik  cərəyanı  keçir.  Onun 

baĢındakı  dəbilqə  bir  balaca  yana  sürüĢmüĢdü,  lakin  bir  qədər  sonra 

biz  dəbilqəni  onun  baĢından  çıxaranda,  salamat  qalmıĢ  saçları  və 

baĢının  dərisinin  böyük  bir  hissəsi  onunla  birlikdə  çıxdı,  elə  bil  onu 

güclü bir yapıĢqanla dəbilqəyə yapıĢdırmıĢdılar.  

–  Cərəyanı  söndür,  –  otuz  saniyə  ərzində  elektrik  stuluna 

sərələnərək  uzanmıĢ  adam  formasındakı  kömür  yığınından  keçən 

elektrik  boĢalmalarından  baĢqa  bir  Ģey  eĢidilmədiyini  görəndə,  mən 

Cekə qıĢqırdım. Uğultu dərhal kəsildi və mən baĢım ilə Brutusa iĢarə 

etdim.  

O,  geri  çevrilib  əlindəki  odsöndürəni  elə  bir  qüvvə  ilə  Persinin 

qucağına  basdı  ki,  o,  səndələyərək  bir  neçə  addım  geri  getdi  və  az 

qaldı ki, platformadan yıxılsın.  

– Hə, götür özün elə, – deyə Brutus ona bağırdı. – Onsuz da bu 

Ģouya sən rəhbərlik edirsən, elə deyilmi?  

Persi  ona  eyni  zamanda  həm  iztirablı,  həm  də  qanlı  baxıĢlarla 

baxdı,  sonra  isə  odsöndürəni  elektrik  stuluna  yönəldib  onu  nasosladı 

və  düyməni  basaraq  meyitin  üstünə  ağ  köpüyü  tökdü.  Köpük  Delin 

üzünə  dəyəndə,  mən  onun  bir  ayağının  tərpəndiyini  gördüm  və 

www.vivo-book.com 

 

353 

düĢündüm:  “Aman  Allah,  yox,  görəsən  biz  bu  əzabı  bir  də  keçməli 

olacağıqmı?” – lakin meyit daha tərpənmədi.  

Anderson  qorxularından  çaxnaĢmaya  düĢmüĢ  müĢahidəçilərə 

tərəfə  dönərək  hər  Ģeyin  qaydasında  olduğunu,  hər  Ģeyin  bizim 

nəzarətimiz  altında  olduğunu,  bunun,  sadəcə,  göy  gurultusu  səbəbilə 

elektrik cərəyanının Ģiddətində  yaranmıĢ  sıçrayıĢların səbəb olduğunu 

və  narahatlığa  heç  bir  səbəb  olmadığını  qıĢqırırdı.  Onun  növbəti 

sözləri  yəqin  ki,  ətrafa  yayılmıĢ  bu  iyrənc  qoxu  haqqında  izahat 

olacaqdı  –  ütülmüĢ  saçlar  ilə  qovurulmuĢ  ətin  və  yanaraq  biĢmiĢ 

nəcisin  qarıĢığından  yaranmıĢ  bu  qoxunun  “ġanel  No.  5"  olduğunu 

söyləyəcəkdi.  

–  Həkimin  stetoskopunu  götür,  –  odsöndürən  tamamilə 

boĢaldıqdan  sonra  mən  Dinə  əmr  etdim.  Ġndi  Delakruanın  bədəni 

baĢdan-ayağa ağ köpüyə qərq olmuĢdu və bu iyrənc iyin  üstünə incə 

bir kimyəvi qoxu da əlavə olmuĢdu.  

– Həkim... Mənə sizin stetos...  

– Ona fikir vermə, sadəcə, onun stetoskopunu götür, – deyə bir 

də ona qıĢqırdım. – Gəlin bu iĢi bitirək... hə, onu da buradan çıxarın. 

Din  baĢını  yırğaladı.  “ĠĢi  bitirmək”  və  “buradan  çıxarmaq”  – 

həmin  an  bu  iki  fikir  onun  xoĢuna  gəlmiĢdi.  O  iki  fikir  bizim  hər 

ikimizin xoĢuna gəlmiĢdi. O, həkimin çantasına tərəf gedib onun içini 

eĢələməyə  baĢladı.  Həkim  yenidən  qurcalanmağa  baĢlamıĢdı,  deməli 

www.vivo-book.com 

 

354 

onu nə infarkt, nə də insult vurmuĢdu. Lap yaxĢı. Lakin Brutus Persiyə 

heç də yaxĢı nəzərlərlə baxmırdı.  

– Cəld ol, tunelə en və arabanın yanında bizi gözlə, – deyə mən 

Persiyə əmr etdim.  

Persi udqundu.  

– Qulaq as, Pol, mən bilmirdim ki... 

– Yum ağzını. Tunelə en və arabanın yanında bizi gözlə. Cəld ol.  

O,  yenə  də  udqundu,  udqunmaq  ona  ağrı  verirmiĢ  kimi  üz-

gözünü turĢutdu və sonra pilləkənlərə, oradan da tunelə aparan qapıya 

tərəf yönəldi. O, boĢ ödsöndüqrəni də qucağında uĢaq kimi tutaraq özü 

ilə  apardı.  Din  onun  yanından  keçərək  əlində  stetoskop  ilə  mənim 

yanıma  gəldi. Mən stetoskopu Dinin  əlindən alıb onun qulaqcıqlarını 

qulağıma  taxdım.  Mən  əsgərlikdə  olarkən  stetoskopdan  istifadə 

eləmiĢdim.  Bu  da  velosiped  kimidir,  bir  dəfə  öyrəndinsə,  heç  vaxt 

unutmursan.  

Mən  Delakruanın  sinəsindəki  köpüyü  silərək  təmizlədim,  sonra 

boğazıma qədər gələn qusmanı udmaq üçün bir qədər əlləĢməli oldum, 

çünki onun bədəninin böyük bir hissəsinin dərisi biĢmiĢ ətin üstündən 

soyularaq  çıxdı,  elə  bil  ...  hə,  siz  mənim  nə  demək  istədiyimi  baĢa 

düĢdünüz. BiĢmiĢ hind xoruzunun dərisi kimi.  

–  Aman  Tanrım.  –  Səsini  tanımadığım  birisi  arxamda  az 

qalmıĢdı ki, hönkürərək ağlasın. – Bu həmiĢəmi belə olur? Niyə bunu 

www.vivo-book.com 

 

355 

mənə  deyən  olmadı?  Əgər  bunun  belə  dəhĢətli  olduğunu  bilsəydim, 

bura heç ayağımı basmazdım! 

“Çox gecikmisən, dostum” – deyə düĢündüm.  

– O, adamı buradan bayıra çıxarın, – deyə mən Dinə, Brutusa ya 

da  məni  eĢidə  biləcək  istənilən  birisinə  söylədim.  Mən  bunu 

Delakruanın  tüstülənən  dizlərinə  qusmadan  danıĢa  biləcəyimə  əmin 

olandan sonra deməyə cürət etmiĢdim. – Hamını qapıya tərəf aparın. 

Mən  bacardığım  qədər  özümü  tox  tutmağa  çalıĢdım,  sonra 

stetoskopun  dəyirmi  üzünü  Delakruanın  sinəsində  təmizlədiyim 

qırmızımtıl-qara  rəngli  ət  parçasının  üstünə  qoydum.  Mən  ona  qulaq 

asaraq Allaha dua edirdim ki, heç nə eĢitməyim və elə də oldu.  

– O keçinib, –  mən Brutusa dedim. 

– Allaha Ģükürlər olsun! 

–  Hə,  Allaha  Ģükürlər  olsun!  Sən  və  Din  xərəyi  bura  gətirin. 

Gəlin onu tez açıb buradan çıxaraq.  

 

 

 

 

                                                           5 

 

 

 

www.vivo-book.com 

 

356 

Biz  heç  bir  problemlə  üzləĢmədən  meyiti  on  iki  pillə  aĢağı 

endirib  arabaya  yüklədik.  Biz  onu  arabaya  yükləyərkən  mən  onun 

biĢmiĢ  ətinin  sümüklərdən  ayrılacağından  kabusdan  qorxduğum  kimi 

qorxurdum,  –  o,  lap  Tut-Tutun  dediyi  biĢmiĢ  hind  xoruzuna 

dönmüĢdü.  Elə  Tut-Tutun  bu  sözləri  heç  cür  ağlımdan  çıxmırdı  – 

lakin, əlbəttə ki, mənim qorxduğum Ģey baĢ vermədi.  

Körtis Anderson yuxarıda qalıb müĢahidəçiləri sakitləĢdirirdi, ən 

azından  bunu  etməyə  çalıĢırdı  və  onun  yuxarıda  qalması  Brutusun 

bəxtindən idi, çünki  Brutus arabanın  önünə  tərəf bir addım irəli gəlib 

çaĢqınlığından  yerində  donaraq  qalmıĢ  Persini  vurmaq  üçün  əlini 

havaya  qaldıranda,  Körtis  bunu  görmədi.  Mən  onun  qolunu  havada 

tutdum və bu onları hər ikisi üçün yaxĢı oldu. Persinin bəxti ona görə 

gətirmiĢdi ki,  Brutus elə  bir qüvvə  ilə  zərbə  endirməyə  hazırlaĢarkən, 

əgər  mən  onun  qolunu  tutmasaydım,  Persinin  baĢını  uçuracaqdı. 

Brutusun  bəxti  isə  onda  gətirmiĢdi  ki,  əgər  onun  zərbəsi  hədəfə 

dəysəydi, heç Ģübhəsiz, o öz iĢini itirəcək, üstəlik bəlkə də həbsxanaya 

düĢəcəkdi.  

– Yox, lazım deyil, – mən dedim. 

–  “Lazım  deyil”  nə  deməkdir?  –  o,  qəzəblə  məndən  soruĢdu.  – 

Sən necə yox deyə bilirsən axı? Sən ki onun nə elədiyini özün gördün! 

Sən  mənə  nə  demək  istəyirsən?  Sən  ona  imkan  verəcəksən  ki,  onun 

əlaqələri yenə onu qorusun? Bütün bu elədiklərindən sonra? 

– Hə. 

www.vivo-book.com 

 

357 

Brutus  heyrətdən  ağzı  açılı  halda  mənə  baxırdı,  onun  qəzəbli 

gözləri nəmləndiyindən parıldayırdı.  

–  Mənə  qulaq  as,  Brutus.  Tutalım  ki,  sən  onu  vurdun,  səncə, 

əlimizə nə keçəcək? Çox ehtimal ki,  hamımız iĢimizi itirəcəyik.  Sən, 

mən, Din, Harri,  bəlkə  elə  Cek Van Hey də.  Bil Doc dan baĢlayaraq, 

qalanları  bir  və  ya  iki  rütbə  yüksələcəklər.  Həbsxana  komissiyası  isə 

bizim  yerimizə  küçədən  üç,  ya  da  dörd  nəfər  iĢsizi  iĢə  qəbul  edəcək. 

Bəlkə  də  sən  öz  həyatını  davam  etdirə  biləcəksən,  lakin...  –  Mən 

barmağımla tağlı kərpic tavanından su damcılayan tuneldə dayanaraq 

gözlərini məchul bir nöqtəyə zilləmiĢ Dini göstərdim. O, eynəyini bir 

əlində  tutub  dayanmıĢdı  və  onun  xarici  görünüĢündən  baĢa  düĢmək 

olurdu ki, o, heç də Persidən az sarsılmamıĢdı. – Bəs Din necə olsun? 

Onun iki uĢağı var, birisi orta məktəbə gedir, o birisi isə bu yaxınlarda 

məktəbə getməyə hazırlaĢır.  

–  Açıq  danıĢ  görüm,  axı  sən  nə  demək  istəyirsən?  –  Brutus 

kəmhövsələliklə  soruĢdu.  –  Nədi,  demək  istəyirsən  ki,  biz  onu  yenə 

cəzalandırmadan buraxaq? 

– Süngəri islatmaq lazım olduğunu mən bilmirdim, – deyə Persi 

asta  və  qeyri-təbii  bir  səslə  mırıldandı.  Əlbəttə  ki,  bu  hekayəni  o, 

əvvəlcədən  uydurub  hazırlamıĢdı.  Çünki  ağrılı  da  olsa,  zarafatsayağı 

bir Ģeyin baĢ verəcəyini gözləyirdi, amma bunun əvəzində hamımızın 

Ģahidi  olduğumuz  kəskin  çevriliĢ  baĢ  vermiĢdi.  –  MəĢqlər  zamanı 

süngəri heç vaxt islatmırdıq.  

www.vivo-book.com 

 

358 

– Ay səni yaramaz, – deyə Brutus dilləndi və Persiyə tərəf Ģığıdı. 

Mən  yenə  onun  qolundan  tutub  geri  dartdım.  Pilləkənlərdə  addım 

səsləri eĢidildi. Gələnin Körtis olduğunu düĢünərək mən vahimə içində 

o  tərəfə  baxdım,  lakin  gələn  Harri  Tervilleger  imiĢ.  Onun  yanaqları 

kağız  kimi  ağarmıĢdı,  dodaqları  isə  göyərmiĢdi,  elə  bil  böyürtkən 

piroqu yemiĢdi.  

Mən yenə bütün diqqətimi Brutusa yönəltdim.  

–  Allah  xatirinə,  Brutus,  Delakrua  artıq  ölüb  və  daha  nəyisə 

dəyiĢmək  qeyri-mümkündür,  Persi  isə  qulaqburması  verilməyə  layiq 

deyil.  

O vaxt mənim baĢımda bir plan və ya bu planın baĢlanğıcı deyə 

biləcəyim  bir  fikir  vardımı?  Sizə  deyim  ki,  o  vaxtdan  bəri  bu  haqda 

hələ  də  düĢünürəm.  Uzun  illər  ərzində  bu  haqda  düĢünərək  özümə 

suallar  vermiĢəm,  amma  heç  vaxt  ağlabatan  bir  cavab  tapa 

bilməmiĢəm.  Əslində,  düĢünürəm  ki,  indi  bunun  bir  o  qədər  də 

əhəmiyyəti  yoxdur.  Bir  Ģeyi  də  anlamıĢam  ki,  əhəmiyyətsiz  Ģeylər 

çoxdur,  amma  bununla  belə,  insan  bu  əhəmiyyətsiz  Ģeylər  haqqında 

durmadan düĢünür və özünə suallar verir. 

– Ey, uĢaqlar, siz mənim haqqımda elə rahat danıĢırsınız, elə bil 

mən burada bir kötüyəm,  –  deyə Persi dilləndi.  Onun hələ də  sarsıntı 

keçirdiyi  səsindən  məlum  olurdu,  o,  danıĢarkən  hələ  də  tövĢüyürdü, 

sanki  kimsə  onun  qarnına  güclü  bir  zərbə  endirmiĢdi,  amma  o, 

deyəsən, yavaĢ-yavaĢ özünə gəlməyə baĢlamıĢdı.  

www.vivo-book.com 

 

359 

–  Sən  elə  kötük  kimi  bir  Ģeysən,  Persi,  –  deyə  mən  ona  cavab 

verdim.  

– Hey, bura bax, sən məni... 

Onu  vurmaqdan  özümü  güclə  saxladım.  Tunelin  tağlı  kərpic 

tavanından  su  damcılayırdı,  bizim  iri  və  yöndəmsiz  kölgələrimiz, 

Edqar  Ponun  yekəpər  meymun  haqqındakı  “Ru  Morq”  hekayəsindəki 

kölgələr  kimi,  tunelin  divarlarda  oynayırdı.  Göy  gurultuları  hələ  də 

davam edirdi, amma onun səsi tunelə çox boğuq gəlirdi.  

–  Persi,  mən  səndən  yalnız  bircə  söz  eĢitmək  istəyirəm,  bu  da 

sabah  Briar  Ricə  keçmək  üçün  ərizə  verəcəyin  haqqında  etdiyin  vədi 

təkrar söyləmək. 

– Bu haqda heç narahat olma, – deyə Persi üzündə qaĢqabaqlı bir 

ifadə ilə cavab verdi. O, üstünə ağ salınaraq arabaya uzadılmıĢ cəsədə 

baxdı, sonra gözlərini ondan çəkdi, daha sonra isə bir anlıq baxıĢlarını 

mənim üzümə yönəltdi və yenə baxıĢlarını yayındırdı.  

–  Ən  yaxĢısı  da  elə  budur,  –  Harri  dedi.  –  Əks  təqdirdə,  səni 

Azğın Billi ilə daha yaxından tanıĢ etməli olacaqdıq. Məncə, bunu heç 

istəməzsən.  –  O,  sözünə  ara  verib  bir  qədər  susdu.  –  Biz  bunun  baĢ 

tutması üçün əlimizdən gələni edərdik.  

Persi bizdən qorxurdu və yəqin ki, burada uzun müddət qalarsa, 

onun  Cek  Van  Heylə  etdiyi  söhbətləri,  bu  söhbətlər  zamanı  süngərin 

nə  üçün  duzlu  suda  isladıldığı  ilə  bağlı  suallar  verdiyini 

öyrənəcəyimizdən  çox  qorxurdu.  Lakin  Harrinin  Uorton  haqqında 

www.vivo-book.com 

 

360 

dediklərini  eĢidəndə,  Persinin  gözlərində  həqiqi  dəhĢət  və  vahimə 

ifadəsi yarandı. Mən onun üzündən görürdüm ki, indi o, Uortonun onu 

necə  tutaraq  barmaqlıqlara  sıxdığını,  onun  saçlarını  qarıĢdırdığını  və 

qulağına mırıldandığını yadına salaraq xəyalında canlandırırdı.  

– Siz buna cürət etməzsiniz, – deyə Persi pıçıldadı.  

–  Cürət  edərəm,  özü  də  böyük  həvəslə,  –  deyə  Harri  sakit  bir 

tərzdə cavab verdi. – Sonra da, bilirsənmi nə var? Buna görə heç kim 

mənə  heç  nə  deməz.  Çünki  sən  diqqətsiz  bir  adam  olduğunu,  artıq 

dəfələrlə göstərmisən. Hə, həm də səriĢtəsiz. 

Persi yumruqlarını sıxdı və onun yanaqları yüngülcə allandı.  

– Mən səriĢ... 

–  Hə,  əlbəttə  ki,  səriĢtəsizsən,  –  deyə  Din  də  söhbətə  qoĢuldu. 

Pilləkənlərin  yanında  biz  Persinin  ətrafında  yarımdövrə  quraraq 

dayanmıĢdıq,  hətta  onun  geriyə  çəkilmək  üçün  yolu  da  kəsilmiĢdi, 

çünki  onun arxasındakı arabanın  içində, hələ də  tüstülənən və üstünə 

köhnə  mələfə  salınmıĢ  cəsəd  vardı.  –  Sən  elə  indicə  Delakruanı  diri-

diri  yandırdın.  Əgər  bu  səriĢtəsizlik  deyilsə,  bəs  onda  səriĢtəsizlik 

nədir?  

Persinin  gözləri  parıldadı.  O  özünü  bilməməzliyə  vurmağı 

planlaĢdırmıĢdı,  amma  indi  baĢa  düĢürdü  ki,  özü  qurduğu  tələyə 

düĢüb.  Bundan  sonra  özünü  müdafiə  etmək  üçün  nələr  uyduracaqdı 

bilmirəm,  amma  elə  bu  anda  Körtis  Anderson  pilləkənlər  ilə  enərək 

yanımıza gəldi. Biz onun addım səslərini eĢidəndə, Persidən bir qədər 

www.vivo-book.com 

 

361 

aralandıq  ki,  bizim  duruĢumuz  Persini  hədələyirmiĢik  kimi 

görünməsin.  

– Hə, köpək uĢaqları, deyin görüm, bu nə oyun idi çıxartdınız? – 

deyə  Anderson  nərildədi.  –  Ġlahi,  yuxarıda  bütün  döĢəməni  qusub 

batırıblar!  Hələ  mən  oradakı  üfunəti  demirəm!  Mən  Maqnusson  ilə 

Tut-Tuta tapĢırdım ki, hər iki qapını açsınlar, amma düĢünürəm ki, bu 

üfunət  hələ  beĢ  ildən  sonra  da  təmizlənməyəcək.  Bunun  üçün 

barmağımdan mərc gələrəm! O, heyvərə Uortonda da edam haqqında 

öz əbləh mahnılarını oxuyur! Özüm eĢitdim! 

–  O  xaric  oxumur  ki,  Kört?  –  deyə  Brutus  soruĢdu.  Heç 

bilirsinizmi iĢıqlandırıcı qazı bir qığılcım ilə necə alıĢdırmaq və bunu 

edərkən  də  necə  salamat  qalmaq  olar?  Onu  hələ  çoxlu  miqdarda  bir 

yerə  toplanması  yaranmamıĢ  yandırmaq  lazımdır.  Brutusun  atmacası 

da  buna  bənzəyirdi.  Biz,  əvvəlcə,  bir  anlıq  heyrətlə  Brutusa  baxdıq, 

növbəti  anda  isə  hamımız  qəhqəhə  çəkərək  gülməyə  baĢladıq.  Bizim 

əsəbi gülüĢümüzün yüksək səsi qaranlıq tunelin divarları ilə yarasalar 

kimi ora-bura uçurdu. Bizim kölgələrimiz divarların üstü ilə orta-bura 

əyilərək min Ģəklə düĢürdü. Sona yaxın Persi də bizə qoĢuldu. Sonra, 

nəhayət gülüĢ səsləri azalaraq kəsildi və bu gülüĢ partlayıĢından sonra 

biz  özümüzü  bir  qədər  yaxĢı  hiss  elədik.  Özümüzü  yenə  normal 

insanlar kimi hiss etdik.  

– YaxĢı, uĢaqlar, – deyə Anderson yaylığı ilə yaĢarmıĢ gözlərini 

silərək  və  hələ  də  hərdən  bir  içindən  gələn  gülüĢ  dalğasını  təsiri  ilə 

www.vivo-book.com 

 

362 

fınxıraraq  sözə  baĢladı.  –  Bir  izah  eləyin  görüm,  axı  orada  nə  baĢ 

verdi? 

– Edam, – deyə Brutus sakit bir səslə cavab verdi. Məncə, onun 

belə  sakit  tərzdə  verdiyi  cavab  Andersonu  karıxdırdı,  amma  məni 

təəccübləndirmədi,  ən  azından  o  qədər  də  təəccübləndirmədi;  Brutus 

mövzunu  həmiĢə  ustalıqla  dəyiĢə  bilirdi.  –  Özü  də  müvəffəqiyyətli 

edam.  

–  Allah  xatirinə,  deyin  görüm,  sabit  cərəyan  altında  edilmiĢ  bu 

abortu  müvəffəqiyyətli  edam  adlandırmağa  sizin  necə  diliniz  gəlir? 

Aman  Allah,  edama  Ģahidlik  etmiĢ  müĢahidəçilərin  gözünə  bəlkə  də 

bir ay yuxu getməyəcək! O, yoğunəndamlı qoca isə bəlkə də bir il yata 

bilməyəcək!  

Brutus əli ilə arabanı və orada mələfənin altına qoyulmuĢ meyiti 

göstərdi. 

–  O  ölüdür,  elə  deyilmi?  Sizin  müĢahidəçilərə  gəlincə,  onların 

çoxu sabah axĢam öz dostlarına deyəcəklər ki, yüksək ədalət öz yerini 

tapdı:  Delakrua  bir  neçə  insanı  diri-diri  yandırmıĢdı  və  ona  görə  biz 

də,  onun  özünü  diri-diri  yandırdıq  ki,  ədalət  yerini  tutsun.  Balaca  bir 

düzəliĢ  ondan  ibarət  olacaq  ki,  onlar  bunun  bizim  etdiyimizi 

deməyəcəklər.  Onlar  deyəcəklər  ki,  bu,  Allahın  iradəsi  idi  və  biz  isə 

sadəcə, Onun iradəsinin icraçıları. Bəlkə də, bu fikridə həqiqət payı da 

var.  Ən  maraqlısının  nə  olduğunu  bilmək  istəyirsinizmi?  Ən,  ən,  ən 

maraqlısı?  Onların  dostları  orada  bütün  baĢ  verənləri  öz  gözləri  ilə 

www.vivo-book.com 

 

363 

görmədikləri üçün onlara həsəd aparacaqlar. – Sonuncu sözü deyərkən 

o, Persiyə eyni zamanda həm nifrət, həm də riĢxəndlə baxdı.  

– Əgər onların lələkləri bir azca əzilibsə, ondan bizə nə? – deyə 

Harri  soruĢdu.  –  Bu  iĢdəiĢtirak  etmələri  üçün  onlar  öz  xoĢları  ilə 

razılaĢıblar, heç kim onları buna məcbur eləməyib.  

–  Mən  süngərin  isladılması  lazım  olduğunu  bilmirdim,  –  deyə 

Persi qeyri-təbii bir səslə təkrar etdi. – MəĢqlər zamanı süngər həmiĢə 

quru olurdu.  

Din ona açıq-aĢkar nifrətlə baxdı.  

–  Birisinin  sənə  iĢəməkdən  əvvəl  unitazın  qapağını  qaldırmaq 

lazım  olduğunu  deyənə  qədər  sən  neçə  il  onun  oturacağının  üstünə 

iĢəmisən? – deyə Din nərildədi.  

Persi  elə  ağzını  açıb  cavab  vermək  istəyirdi  ki,  mən  ona  ağzını 

bağlamasını əmr etdim. Nə qədər təəccüblü  olsa da, o mənim əmrimə 

iatət etdi. Mən Andersona tərəf döndüm.  

– Körtis, hər Ģeyi korlayan Persidir – bax, bu baĢ verib, hər Ģey 

açıq-aĢkar ortadadır. – Mən onun etiraz edəcəyini gözlədiyimdən, ona 

tərəf dönərək meydan oxuyurcasına düz onun gözlərinin içinə baxdım. 

Amma  o,  etiraz  etmədi,  yəqin  mənim  gözlərimdəki  ifadədən  baĢa 

düĢdü  ki,  bunu  etmək  onun  üçün  yaxĢı  olmaz.  Çünki  o  da  baĢa 

düĢməliydi  ki,  Andersonun  hər  Ģeyin  qərəzlə  edildiyini 

öyrənməsindənsə,  bunun  axmaq  bir  səhv  nəticəsində  baĢ  verdiyini 

eĢitməsi  Persi  üçün  daha  sərfəlidir.  Bundan  əlavə,  bu  tuneldə