Strategik menejment

Tashqi va ichki sharoit 
 
 
 
 
O’zgaruvchan 
шароитга
мослашиш 
Rejadagi (yoki mo’ljaldagi) 
strategiya 
Sharoit o’zgarishiga 
moslashuvchanlik munosabati 
 
Amaldagi 
strategiya 

---

130 

Xususiy oliy o‘quv yurtini tashkil qilish – bu ko‘p sarmoya talab qiladigan 
tadbirdir. Bu borada to‘plangan tajribalarning dalolat berishicha, faqat iqtisodiy 
baquvvat firmalar (alohida shaxslar) yoki baquvvat ijtimoiy tashkilotgina o‘rta 
darajadagi xususiy oliy ta’lim maktabi faoliyatini tashkil qila oladi. 
Xususiy va davlat tasarrufidagi oliy ta’limni tashkil qilish borasidagi 
tamoyillarni alohida mamlakatlar misolida aniq tahlil qilaylik.
AQSH 
Bu yerda oliy o‘quv yurtlarining 1870 tasi xususiy sektor tomonidan nazorat 
qilinadi (qiyoslang: davlat sektorida 1520 ta ). SHunga qaramasdan 77 foiz talaba 
davlat sektotiga tegishli oliy o‘quv yurtlarida o‘qiydilar. Bunday ko‘rsatkich tobora 
ortib borayotganligi kuzatilmoqda. Bu xususiy oliy ta’lim maktabkarida o‘qish juda 
qimmatligi bilan izohlanadi. Buning natijasida jamiyatning o‘rta qatlam vakillarining 
farzandlari bunday oliy maktabga kirib o‘qishga qiynalmoqdalar.
AQSH da xususiy oliy o‘quv yurtini ochish huquqiy jihatdan biron qiyinchilik 
tug‘dirmaydi (u talabgorlar miqdoriga bog‘liq). Bu boradagi qiyinchiliklar, asosan 
diplomlarning tan olinishi va xususiy oliy o‘quv yurti tomonidan beriladigan malaka 
bilan bog‘liq. Bu muammolarning yechilishida turli mintaqaviy va professional 
agentliklarning fikrlari ustuvorlik qiladi.
Yaponiya 
Bu yerda 1986-yilgi ma’lumotlarga ko‘ra universitet darajasidagi oliy o‘quv 
yurtlardan 334 tasi xususiy sektor va 131 tasi davlat tasarrufiga tegishlidir (ulardan 
95 tasi-milliy universitetlar, 36 tasi mahalliy). Biron bir xususiy oliy o‘quv yurtining 
ochilishi mamlakat hukumatining ruhsati bilan amalga oshiriladi.
Fransiya 
Bu yerda 77 ta universitet mavjud bo‘lib, ulardan 5 tasi katolik cherkovi 
tasarrufida. SHunga qaramasdan, oliy o‘quv yurtlarining uchdan bir qismi turli tuman 
muassasalar, assotsiyasalar, fondlar va cherkovlar tasarrufida bo;lib, davlatdan 
mustaqildirlar. Xususiy sektor tasarrufidagi ixtisoslashtirilgan fransuz oliy o‘quv 
yurtlarining asosiy xususiyatlari quyidagilardan iborat: 75 foiz oliy o‘quv yurtlari 
biznes va menejment bo‘yicha, yoki 45 foizi umuman savdoga oid mutaxassislar 
tayyorlaydilar. Xususiy sector tasarrufidagi injener-texnik xodimlar tayyorlovchi oliy 
o‘quv yurtlar 35 foizni tashkil etadi. 
Davlat tasarrufidagi bir orofilli oliy o‘quv yurtlari institut deb atalsa (masalan 
injenerlik sohasida oliy ma’lumotli mutaxassislar tayyorlovchilar), xususiy sektordagi 
shunday oliy o‘quv yurtlari “Masshtab” deb ataladi. Bunday xususiy “Masshtab” lar 
davlat institutlaridan talablar miqdorining kamligi bilan ajralib turadi. Aytaylik, 
injenerlik, boshqaruv va biznes sohalarda mutaxassis tayyorlovchi xususiy oliy
o‘quv yurtlarida 600 va undan kam (ba’zan bir necha o‘nlab) talaba tahsil oladi.

---

131