Su kimyasi ders notlari

Sağlık üzerine etkileri
Selenyum insan vücudu için (diğer bazı canlılar için de) gerekli besin elementlerinden biridir (çok düşük konsantrasyonlarda). Selenyum eksikliğinde Keshan hastalığı adı verilen çok odaklı kalp kası iltihabı (multifokal miyokard) ve Kaschin-Beck hastalığı adı verilen kondrodistrofi görülebilmektedir. Ayrıca selenyumun antikanserojen olduğuna ilişkin çalışmalar da mevcuttur. Yüksek miktarlarda selenyum alınması durumunda sindirim sistemi ile ilgili rahatsızlıklar, cildin renk değişimi, diş, saç ve tırnak kaybı, tırnak anomalileri ve periferik sinirlerde değişiklikler görülebilmektedir.
15) Civa (Hg)

Gümüş-beyaz, ağır ve metalik bir kimyasal elementtir. Doğada en az bulunan elementlerden biri olan civa serbest halde nadir olarak görülmekte olup, genellikle sülfürlü bileşikler halinde bulunur. Civa bileşiklerini iki kategoriye ayrılabilir: suda genellikle çözünmeyen inorganik civa tuzları ve en bilineni metil civa olan organik civa bileşikleri. İnorganik civa sedimentteki bakterilerin aktivitesi neticesinde metil civaya dönüşür ve besin zincirine katılır. Klorun elektrolitik üretiminde, elektronik aletlerde, diş amalgamlarında, fungusitlerde, antiseptiklerde, koruyucu maddelerde, farmasötiklerde ve civa bileşiklerinde kullanılmaktadır. Yüzey sularında civa konsantrasyonları 2 μg/L ve daha azı nehirlerde, 10 μg/L konsantrasyonları da küçük göl ve rezervuarlarda görülmektedir.
Sağlık üzerine etkileri

İnorganik civa bileşikleri böbreklerde birikir ve oldukça uzun bir biyolojik yarılanma ömrüne sahiptir. İnsanlarda inorganik civa bileşiklerinin kısa/uzun süreli temas sonucu toksik etkileri daha çok böbreklerde görülmektedir. Akut civa zehirlenmelerinde, kanamalı gastrit ve kalınbağırsak iltihabının yanı sıra en büyük zarar böbreklerde görülür. Civa (II) klorürün ise doku hasarının olduğu yerlerde iyi huylu tümör oluşturma potansiyeli olduğu kanıtlanmıştır.
Organik civa bileşiklerinin kirletilmemiş içme suyu kaynaklarında bulunması beklenmemekle birlikte, inorganik civa ile kıyaslandığında toksik etkileri daha ciddidir. Metil civanın yağda çözünürlüğü inorganik civaya göre çok daha yüksek olması sebebiyle vücuttaki pek çok sisteme (beyin, omirilik, plesenta vb.) girebilmektedir (5). Metil civa zehirlenmelerinin başlıca etkileri (Minamata hastalığı) ise çok ciddi ve kalıcı nörolojik bozukluklara ve zihinsel engellere sebep olabilmektedir.
16) Baryum (Ba)

Gümüş-mavi renkte, havayla temas ettiğinde gümüş-sarı renge dönen, kolay işlenebilen metalik bir kimyasal elementtir. Klorürlü ve nitratlı bazı baryum tuzları suda çözünebilirdir. Ancak karbonatlı, florürlü, fosfatlı ve sülfatlı olanlar suda çözünmeyen yapıdadır. Baryum bileşikleri plastik, kauçuk, elektronik, çelik, optik ve tekstil endüstrilerinde kullanılmaktadır. Ayrıca seramik cilalarında, cam ve kağıt yapımında, ilaçlarda, kozmetiklerde ve rodentisitlerde (kemirgen öldürücü) kullanılabilmektedir.
İçme sularında genellikle volkanik ve tortul kayaçlar gibi doğal kaynaklı olarak görülmekte olup, çoğunlukla 0,1 mg/L’nin altındaki konsantrasyonlarda görülmektedir. 1 mg/L’nin üzerindeki konsantrasyonları ise yeraltı suyu kaynaklıdır.