Sual Dastani Əhməd Hərami də Əhməd Hərami və Güləndəmın müqayisəli səciyyəsi

*25 sual- Sahib Təbrizi*

XVII əsr Yaxın Şərqdə və Orta Asiyada məşhur sənətkar. Elm aləmi hələ də onu az tanıyır. Müəyyən müddət İsfahanda yaşadığı üçün bəzi təzkirəçilər onu İsfahan şairləri sırasına salırlar. O, özünü əsərləri ilə təsdiq edir.Şagirdlərindən biri onun ölümünə yazdığı mərsiyədə onu Əlibəy adlandırır. Deyə bilərik ki, onun əsl adı Mirzə Məhəmmədəlidir. Atası Mirzə Əbdürrəhim Təbrizin məşhur tacirlərindən imiş. Şah I Abbas paytaxtı İsfahana köçürdüyü üçün onlar da köçmüşlər, Abbasabad məhəlləsində yaşamışlar. Atasını bu məhəlləyə kəndxuda seçirlər. Mükəmməl təhsil alır, Əsrinin alim simalarından biri kimi parlayır. Lirikanı sevir. Qəzəlləri ilə məşhurlaşır.Azərbaycan dilli əsərləri lazımı qədər öyrənilməmişdir. “Kəlimatüşşüəra” adlı təzkirə, səfəvilərin Saibin əsərlərini hədiyyə kimi Rum və hind padşahlarının məktubla xahişinə görə hədiyyə vermişdir.Türk ədəbiyyatına böyük təsiri olu. Tədris edilib. Azərbaycan dilində yazdığı qəzəllər fars ədəbiyyatına təsir göstərib.Rübailəri də aşiqanədir. Şah II Abbasa yazdığı qəsidə nəsihət xarakterlidir.

Şişəni unut, qədəhi sındır!

Sərxoşların qanı ilə ruzigarın nəşəsini poz.

Cavanların tövbəsi tez qəbul olunur.

Ey zəmanənin baharı, şərabı gnclikdə tərk et!

Əxlaqi-təlimi beytləri çoxdur. Azərbaycan dilli qəzəlləri onun Füzuli təsiri ilə yazdığını göstərir.

Eldən çıxaram zülfi-pərişanını görkəc

İşdən gedərəm təsviri –xuramanını görkəc

Könlüm açılır........

Nitqim tutulur qönçeyi-xəndanını .....

Aforistlik beytləri çoxdur, atalar sözləri yerində işlənmişlər.

Yoldaş oldur ki, qara günlərdə yoldan çıxmasın.

Keçmə yoldaşdan Xizz tək çeşmeyi-heyvan üçün