Sual dünyanın siyasi xəritəsinin formalaşması Si­ya­si xə­ri­tə

Əha­li. Ya­po­ni­ya ar­xi­pe­la­qı ada­la­rı­nın yer­li əha­li­si-ayn­lar-qə­dim Şər­qi Asi­ya ir­qi­nə aid edi­lir. Hə­lə qə­dim za­man­lar­da ayn­lar Ko­re­ya­dan Ya­po­­ni­ya­ya gəl­miş və Hok­kay­do­ya sı­xış­dı­rıl­­mış­lar. Mon­qol-ma­lay və çin-tun­quz tip­lə­ri­nin üs­tün­lük təş­kil et­di­yi müx­tə­lif tay­fa­la­rın qay­na­yıb-qa­rış­ma­sı nə­ti­cə­sin­də yek­cins, bir-bi­ri­nə ox­şar ya­pon et­no­su for­ma­laş­mış­dır.

ya­pon­lar 99%, ko­re­ya­lı­lar, çin­li­lər, ayn­lar­. Ayn­la­rın sa­yı çox az, 20 min nə­fər­

ada möv­qe­yi öl­kə­də özü­nün xü­su­siy­yət­lə­ri və mü­rək­kəb di­li, ya­zı­sı, mə­nə­vi də­yər­lə­ri ilə fərq­lə­nən, xal­qın for­ma­laş­ma­sı­na sə­bəb ol­muş­dur. Müa­sir Ya­po­ni­ya­da qərb nai­liy­yət­lə­ri ilə şərq mə­də­niy­yə­ti tə­zad təş­kil et­mir, bun­lar ara­sın­da hə­ma­həng­lik möv­cud­dur.

Ya­po­ni­ya­da 1920-ci il­dən baş­la­ya­raq, 5 il­dən bir əha­li­nin si­ya­hı­ya alın­ma­sı apa­rı­lır. Ha­zır­da əha­li­si­nin sa­yı­na gö­rə (126,8 mln. nə­fər) dün­ya­da 10-cu yer­də­dir. Öl­kə­nin əha­li­si çox aşa­ğı tə­bii ar­tım­ (1% ). Öl­kə­də hər 1000 nə­fə­rə 9,5 nə­fər do­ğu­lur, 9 nə­fər ölür. Ailə­də 1 və ya 2 uşaq da­ha sə­ciy­yə­vi sa­yı­lır. Gənc yaş­da olan­la­rın azal­ma­sı, or­ta ömür müd­də­ti­nin yük­sək ol­ma­sı şə­rai­tin­də öl­kə­də mil­lə­tin qo­cal­ma­sı pro­se­si sü­rət­lə ge­dir. or­ta ömür müd­də­ti ki­şi­lər 79,qa­dın­lar 85,7 il­dir.-dün­ya­da li­der­dir.

elm sa­hə­sin­də mü­vəf­fə­qiy­yət qa­zan­mış döv­­lət­­lər­dən­dir. Öl­kə­də sə­mə­rə­li təh­sil sis­te­mi möv­cud­dur, sa­vad­­sız­lar yox­dur. Ya­pon­lar çox əmək­se­vər­dir­lər. On­lar ət­raf mü­­hi­tə qay­ğı ilə ya­naş­ma­ğı mil­li ənə­nə­yə çe­vir­miş­lər. «Ko­qay»-ət­raf mü­hi­tin çirk­lən­mə­si ya­pon­la­rın ən çox eh­ti­yat et­di­yi prob­le­mə çev­ril­miş­dir.

baş­lı­ca din sin­to­izm, bud­dizm­, kon­fu­si­çi­lik­.

Ya­pon ada­la­rın­da əha­li qey­ri-bə­ra­bər pay­lan­mış­dır. Öl­­kə əha­li­si­nin 80%-i Hon­sü, 15 %-i Kü­sü və Si­ko­ku­ cəm­­lən­­miş­dir. da­xi­li dağ­lıq ra­yon­la­rı ilə ur­ba­ni­za­si­ya­nın sü­­rət­­lən­di­yi də­niz­sa­hi­li dü­zən­lik­lər­də əha­li­nin sıx­lı­ğı kəs­kin fərq­­lə­nir. Ya­po­ni­ya­nın cə­nu­bu isə şi­ma­la nis­bə­tən zə­if məs­kun­­laş­mış­dır.

əmək qa­bi­liy­­yət­li əha­li­nin 60 % xid­mət sa­hə­lə­rin­də, 22%-i emal­­e­di­ci sə­na­ye­də ça­lı­şır. Aq­rar sek­tor­da iş­lə­yən­lə­rin (5,3 %) miq­da­rı get­dik­cə aza­lır.

əha­li­nin 80 %-i şə­hər­lər­də ya­şa­yır.

SUAL 53. Yaponiyanın iqtisadiyyatının ümumi səciyyəsi

yük­sək in­ki­şaf et­miş sə­na­ye döv­lə­ti­. İq­­ti­­sa­di in­ki­şaf sə­viy­yə­si­nə gö­rə ABŞ və AFR-dən son­ra dün­­ya­da üçün­cü yer­də­dir. Dün­ya ÜDM-nun 10%-i. ÜDM-un adam­ba­şı­na dü­şən həc­mi­nə gö­rə Ya­­po­ni­ya ABŞı ge­ri­də qoy­muş­dur. sə­na­ye, ti­ca­­rət, bank­la­ra nə­za­rət bir ne­çə ma­liy­yə qru­pu­nun əlin­də cəm­­lən­miş­dir. On­lar sə­na­ye kon­sern­lə­ri, kre­dit, xa­ri­ci və da­xi­li ti­ca­­rət, nəq­liy­yat, xid­mət sa­hə­lə­rin­də fəa­liy­yət gös­tə­rən kor­­po­ra­si­ya­la­rın da­xil ol­du­ğu bir­ləş­miş güc­lü ma­liy­yə ka­pi­ta­lı­na ma­­lik­dir­lər. Ya­pon ma­liy­yə qrup­la­rı və sə­na­ye kor­po­ra­si­ya­la­rı dün­ya­nın ən iri şir­kət­lə­ri­nə aid edi­lir.

Ya­po­ni­ya «iq­ti­sa­di mö­cü­zə­si»nin sə­bəb­lə­ri:

- öl­kə­nin ta­ri­xi-mə­də­ni in­ki­şaf xü­su­siy­yət­lə­ri;

- məh­dud fay­da­lı sər­vət­lər şə­rai­tin­də is­teh­sa­lın sər­fə­li, elm­tu­tum­lu sa­hə­lə­ri­nin in­ki­şaf et­di­ril­mə­si;

- Qərb öl­kə­lə­rin­dən el­mi la­yi­hə­lə­rin, li­sen­zi­ya­la­rın və tex­no­lo­gi­ya­nın alın­ma­sı;

- Qər­bi Av­ro­pa in­ki­şaf mo­de­li­nin tət­bi­qi;

- is­teh­sa­la ETT-nin sü­rət­lə tət­bi­qi;

- sə­mə­rə­li ya­pon təh­sil sis­te­mi;

- ÜDM-da hər­bi xərc­lə­rin çox az ol­ma­sı;

- tə­sər­rü­fa­tın­da ki­çik is­teh­sal qrup­la­rı­nın «va­hid əmək kol­lek­ti­vin­də» bir­ləş­mə­si;

- is­teh­sal­da çe­vik­lik;

- ya­pon mil­lə­ti­nin əmək­se­vər­li­yi.