Suleyman-m teze qxd

127 

---

Sual və tapşırıqlar 
1.
Ədəbi dilin normaları hansı əsasda formalaşmışdır? Bu 
proses indi də davam etməkdədirmi? 
2.
Nitq mədəniyyətinin ədəbi dil normalanna bağlılığını 
necə başa düşürsünüz? 
3.
Fonetik norma nəyə əsaslanır? 
Orfoqrafiya və orfoepiya anlayışını necə başa düşürsü- 
4.
 
nüz? 
5. 
5.
 
 
7. 
Orfoepiya prinsipəri hansılardır? 
Orfoepik qüsurların əmələ gəlmə səbəblərini sadalayın. 
Eyni cinsli qoşa saitlərin və yanaşı gələn müxtəlif cinsli 
saitlərin orfoepiyasında hansı prinsip əsas götürülür? Nümunə- 
lərlə fikrinizi izah edin. 
8.
Nitq mədəniyyəti və üslubiyyatın tədqiqat obyektləri 
hansılardır? 
9.
Şifahi nitqdə hansı vasitələrdən istifadə olunur? 
10.
Nitqin ədəbi dil normalarına uyğunluğunu necə izah 
edərsiniz? 
Çalışma 72. Mətndə yazılışı tələffüzündən fərqli sözləri tapın, 
altından xətt çəkin, sözün tələffüz şəklini deyin; 
-
Yox, mən heç yerə getməyəcəyəm! - Südabə ananın üzünə 
baxmadan cavab verdi. 
-
Heyfsiniz, müəllim xanım! Deyirlər onlar arvadlara, uşaqlara 
da rəhm eləmirlər. Kimdən bir az şübhələnirlər, boğazından asırlar... 
Müəllim sakit və soyuqqanlı səslə: 
-
Gör kimdir?- deyə oğlana müraciət etdi. 
İldırım yüyürüb qapını açdı. Çadraya bürünmüş bir qadın içəri 
keçdi, 
0
, üzünü açdıqda müəllim analığı Zərintac xanımı gördü. 
Qadın göz yaşları içində qızlığına dedi: 
-
Səhər tezdən gərək buradan çıxasan, özünə yazığın gəlsin. 
Deyir, onlar sənin kimilərini sorğusuz-sualsız asırlar. 
İldırım iri-iri açılmış gözləri ilə müəllimə baxırdı. 
Birdən müəllim: 
1Z8 

---

-
Yox!-dedi. - Bu mümkün deyil! Mən heç yerə getməyəcəyəm! 
-
Deyən, Azərbaycan haqqında nəğmə öyrədirsiniz, xanım? 
-
Bəli, ağa! Bəs siz, niyə sinif ətağma silahlı əsgərlə girirsiniz? 
Sağ əlun, uşaqlar! Məni yadınızdan çıxarmayın. Böyük 
oğlanlar əlanda vətənimizin səadəti uğrunda mübarizə edin. 
-
Bu, hansı Məşədi Tağının qızıdır? 
-
Bu qəribə sual hamını təəccübə saldı. 
-
Şikayətin kimdəndir? 
-
Bax, ə müəllimdən. (İlyas Əfəndiyevin "Xəncər" hekayəsindən) 
Çahşma 73. 
Verilmiş sözləri cümlələr daxilində antonim kimi 
işlədin: 
ağa-nökər, varh-yəxsul, yaxşı-pis, gözəl-çirkin, az-çəx, hamı-heç 
kim, gəlmək-getmək, əturmaq-durmaq, ağlamaq-gülmək, irəli-geri, 
aşağı-yuxan.