Suleyman-m teze qxd



Yüklə 2,03 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə89/153
tarix13.12.2023
ölçüsü2,03 Mb.
#174448
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   ...   153
Nitq-mədəniyyəti(1)

[oktyabır], 
noyabr-
[noyabır], kran-[kıran], 
Hüseyn-[hü- 
seyin], 
valideyn-
[valideyin], 
psixoloq-
[pisixoloq], [pisxoloq] 
və s. 
Orfoqrafik qaydalann tərtibində nəzərə alınan 
tarixi-ənənəvi 
prinsipə 
görə sözün müasir danışıq dilində səslənməsindən asılı 
olmayaraq, onun vaxtilə mövcud olmuş yazılışı saxlanılır 
(hətta. 
Səttar, şənbə, vicdan, müəllim və s.).
Tarixi-ənənəvi prinsip əsasında 
yazılmış sözlərin orfoqrafiyası ilə orfoepiyası- 
144 


nın arasındakı uyğunsuzluq onlann ünsiyyətə aid yararlı olmasına 
görə dildə saxlanılmışdır. Bu prinsipə görə alınma sözlərin böyük 
qismi mənsub olduğu dilin orfoqrafiya və ərfəepiyasmı saxlayır: 
konsert-[kansert], komanda-[kamanda], orfoepiya-[ar- faepiya], 
protokol-[pratakol] və s. 
Müşahidələr göstərir ki, gənclərimiz mürəkkəb sözlərin nitq 
normalarına tabeliyini həmişə düzgün qiymətləndirə bilmirlər. Onlar 
daşürəkli, 
kcçəlbaş, 
sözəbaxan, 
sinifdənkənar, 
ölkəda- 
xili,məq$ədyönlü, kcçisaqqal, ördəkburun, şirindil, daşsifət 
və s. 
kimi məcazi mənalı sözlərin ərfəqrafiyasmda olduğu kimi, 
orfoepiyasında da səhvə yəl verirlər. Bu qəbildən olan sözlər se- 
mantika və funksionalhğa görə bitişik yazıldığından, bir vurğu altında 
deyildiyindən və bir mənanı ifadə etdiyindən yazıda olduğu kimi, 
tələffüzdə də birnəfəsə, ardıcıl deyilməlidir. 
Deflslə yazılan mürəkkəb sözlərin kəmponentləri mənaca 
bir-birini tamamlayır, onlardan biri semantik cəhətdən yardımçı 
səciyyə daşıyır: 
pal-paltar, sür-sümük, cır-cındır, çör-çöp, 
qara-qura, əzik-üzük, ala-bula, qızıl-mızıl, pul-mul, xırda-mır- 

Yüklə 2,03 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   ...   153




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin