Süleyman sani axundov seçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ

Milli Kitabxana

302

Belə sözlər  ilə anası  oğlunu  sakit  etməyə çalışırdı.  Rəşid  anasının dedikləri

sözdə həqiqəti hiss edirdi. Doğrudan da, atası zamanı bütün ailənin günü qara idi,

həmişə qorxu  altında  yaşayırdılar.  Onun  özü  məktəbli  bir  uşaq  olduğu  halda,

atasının əmrilə belinə tapança bağlamağa məcbur idi. Bacısının günü daha qara idi.

O, atasının qorxusundan ki, sənə naməhrəmin gözü sataşar - otağından kənara çıxa

bilməzdi.  Anası onu da doğru deyirdi  ki, o indi Şura  hökuməti zamanı gəzə bilir.

Lakin sabiqdən irs qalmış tərbiyənin təsiri onda dərin kök salmışdı. Qadınların açıq

və azadə gəzməyinə o  razı  ola  bilmirdi,  çünki  nadan  atasından  və cəmi  qohum-

əqrəbasından  aldığı  yanlış  tərbiyə üzündən:  "Açıq  gəzən  qadında  qeyrət,  namus

olmaz" kimi sözlərə möhkəm inanmışdı.

Anası oğluna etdiyi nəsihətin təsirini görüb dedi:

- Oğlum,  heç  vaxt  unutma  ki,  düşmənlərimiz  atam  güdaza verən  kimi  səni  də

vermək  istəyirlər.  Onların  vəsvəsəsinə inanma,  böyük  bir  ailədən  bir  kişi  sən

qalmısan, sən də tələf olsan,  mən küçələrə düşərəm. - Dur oğlum,  gedək,  xörəyin

soyuyur.

Anasının səyi ilə Rəşid bir qədər sakit olub yemək otağına keçdi.

* * *

Rəşidi  yoldan  çıxaranlar  atasının  düşmənləri  idi  anası  Gülsüm  bunu  yaxşı

bilirdi.  Onlar  köhnə ədavəti  unutmamışdılar.  Lakin  Şura  hökumətindən  çəkinərək

aşkar çıxış edə bilmirdilər. Hiylə ilə Rəşidi tələf etmək istəyirdilər. Onun bacısını

əllərində intiqam aləti etmişdilər.

Anasının nəsihətindən  sonra  Rəşid  sakit  olub  bacısına əziyyət vermirdi.  Bir

ittifaq  da  buna  daha  artıq  səbəb  olmuşdu.  Belə ki,  Rəşid  son  zamanları  tibb

fakültəsində təhsil  alan  bir  yəhudi  qızına  məhəbbət  bağlamışdı.  Liya  adında  bu

gənc qız, qoca anası ilə Leyla olan həyətdə yaşayırdılar. Bu kasıb ailə, ancaq bu iki

nəfərdən ibarət idi. Liya özü oxuduğu halda müəllimlik edib, xüsusi dərs verməklə,

həm özünü və həm də anasını saxlayırdı. Liya Leyla kimi qaraqaş, qaragöz bir qız

idi. Onların bədənləri, boyları da bir biçimdə idi. Liya,  Azərbaycan dilini gözəlcə

bilirdi. Liya Leylaya rusca dərs verirdi.

Rəşid  Liya  ilə görüşmək  qəsdilə bacısıgilə tez-tez  gəlib-gedərdi.  Leyla  buna

artıqca şad idi ki, qardaşı ona Liya ilə gəzməyə mane olmurdu.

---

Milli Kitabxana

303

* * *

Rəşidin  düşmənləri  rahat  olmurdular.  Onlar  Gülsümün  evini  sahibsiz  qoymaq

fikrində idilər.  Rəşidi tələf  etmək  üçün  yeni  planlar  çəkirdilər.  Leylanın  dalınca

pusquçular salıb, onun hara getdiyindən və nə iş tutduğundan məlumat toplayaraq,

Rəşidə adsız  məktublar  yazırdılar,  min  dürlü iftiralar  düzəldirdilər.  Liyanı  da

əllərində alət  etmişdilər.  Onu  müsamirələrə dəvət  edib  Leylanı  oraya  çəkmək

istəyirdilər. Lakin Leyla ya getmir, ya da gedəndə Kamil ilə gedirdi. Bu isə onların

planlarını pozurdu.

Axırda bir hadisədən istifadə edərək düşmənlər Rəşidi tələyə salıb məramlarına

nail oldular. Belə ki, bir qış gecəsi klubda kostyumlu və rəqsli müsamirə verilirdi.

Kiyev  şəhərindən  gəlmiş  Liyanın nişanlısı bu  müsamirəyə,  namizədilə bərabər

Leylanı  da  təklif  etdi,  lakin  o  razılıq  edib,  gedə bilməyəcəyinə üzr  istədi.  Liya

müsamirəyə hazırlanaraq əntiq  kostyum  arayırdı,  Leyla,  cehiz  getirdiyi əski

Azərbaycan biçimi ilə tikilmiş ipək libasını ona göstərib sordu:

- Liya, bu paltar yararmı?

Liya,  bu əski çəpgən,  kürdü  katibi,  büzmə darayı  tumanı  və qeyrilərini

gördükdə gözləri parlayaraq dedi:

- Ah, nə gözəl paltardır, mən ömrümdə belə şeylər görməmişəm.

Yəqinimdir ki, müsamirədə hamının gözə məndə olacaqdır.

Liya şadlığından Leylanı qucaqlayıb öpməyə başladı.

- İndi, gey görüm, əyninə necə gələcəkdir? - Leyla paltarı ona uzatdı.

Liya geydi, sanki bu libas onun boyuna biçilmişdi. Bu paltarda Liya Leylaya o

qədər bənzəyirdi ki, seçmək belə olmurdu.

- Bəs başıma nə örtüm? - deyə Liya soruşdu.

- Bu saat onu da düzəldərəm, - deyə Leyla başqa sandıqdan bir əski İran tirmə

şalı çıxarıb onun başına saldı.

Saat  doqquz  yarımda  Liya  nişanlısı  ilə müsamirəyə getdi.  Düşmənlərin

adamlarından  birisi  orada  hazır  idi.  O,  Liyanın  tanışı  idi.  Onu  belə libasda

gördükdə əvvəl  tanımadı.  Sonra  onun  paltarını  tərif  edib  belə gözəl  libasın kim

verdiyini soruşdu. Liya nağıl etdi və əfsus etdi ki, Leyla gələ bilmədi. O, bir qədər

Liya ilə söhbət etdi. Sonra klubdan çıxıb getdi.

---