Süleyman sani axundov seçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ

Milli Kitabxana

306

Fikirlərindən  qorxmurdu,  çünki  özünü  qurtarmaq  məqsədində deyildi,  biləks

məhkəmədən  özü  üçün ən  ağır  cəza  tələb  edəcəkdi.  O  etdiyi  silinməz  cinayətdən

sonra  yaşamaq  təmənnasında  deyildi.  Lakin  ölümə gedərkən,  indiyə kimi  fəxr  ilə

tutduğu yolun yanlış olduğunu öz həmfikir və həmməsləki olan gənc yoldaşlarına

sübut  etmək  istəyirdi.  Onda  zühura  gəldiyi  təğyirlərin  düz  və səmimi  olmasını

onlara anlatmaq istəyirdi.

Bu  təğyir  Rəşiddə birdən əmələ gəlməmişdi. Əvvəlləri  həbsxanada  yatarkən

sevdiyi qızı öldürməsinin baisi bacısını sanıb ona düşmənçiliyi artmışdı.

- Liyanın əsil qatili mən deyiləm, bacımdır, - deyə ondan intiqam almaq istərdi.

Anasına  gəldikdə ona  da ədavət  bağlayıb  görüşmək istəməzdi...  Bu  isə köməksiz

qalmış zavallı ananın gecə-gündüz göz yaşı tökməyinə səbəb olurdu.

Hər cümə günü, başqa analar və arvadlar kimi Gülsüm həbsxananın qabağında

saatlarca  durub  oğlu  ilə görüşmək  istəyirdi.  Lakin  növbə ona  çatdıqda  xəbər

verdilər ki, müqəssir anası ilə görüşmək istəmir. Hətta Rəşid anası gətirdiyi şeyləri

de  qəbul  etmirdi.  Biçarə ana  həbsxananın divarına  söykənib  saatlarca ürək  yaxıcı

göz yaşlarını tökərdi. Başqa görüşə gəlmiş analar, arvadlar onun halına acıyardılar.

Zavallını bir tövr sakit edib evinə aparardılar. Buna baxmayaraq, Gülsüm hər cümə

yenə gəlirdi  ki,  bəlkə,  bu  dəfə oğlu  fikrini  dəyişdirib,  onunla  görüşəcəkdir,  ya

gətirdiyi  şeyləri  qəbul  edəcəkdir.  Ümidi  puça  çıxardı.  Onun  halına  həbsxananın

qapıçısı yanırdı.

O,  bir  cümə günü,  Gülsümdən  Rəşidin  dostlarının adlarını öyrənib  belə bir

hiylə qurdu; gələn cümə növbə Gülsümə çatdıqda qapıçı dedi:

- Ana, oğlun şeyləri qəbul edir, ver aparım.

Biçarə arvad  sevindiyindən  özünü  itirmişdi, əlləri əsə-əsə qəzetə bükülmüş

çayı, qəndi, papirosu və özü bişirmiş olduğu halva və külçəni ona uzatdı.

- Oğlum,  bunu  Rəşidə verəndə de  ki,  onun  dərdindən  belim  bükülmüş,

ağlamaqdan gözlərimin nuru getmiş. Bu gün-sabah bu qəm və qüssədən öləcəyəm,

bircə mənlə görüşsün ki, qəbrə rahat gedim.

- Yaxşı anam, deyərəm. Qorxma, oğlun səninlə görüşəcəkdir, ancaq bir az səbir

elə. Çox cavan dustaqlar sənin oğlun kimi əvvəl vaxtlar heç kəsi görmək istəmirlər,

sonralar, özləri qohumları ilə görüşməyə tələsirlər.

---

Milli Kitabxana

307

Qapıçı şeyləri ondan alıb dedi:

- İndi get, ana, ümidini kəsmə.

Gülsüm ondan razılıq edib getdi. Qapıçı şeyləri Rəşidə dostlarının birisinin adı

ilə verdi. Beləliklə, qapıçı bir müddət həm anasını və həm də oğlunu aldadaraq, hər

ikisini razı etdi.

Rəşidi  həbsxanada  ayrıca  kameraya  salmışdılar.  Buna  onun özü  də şad  idi,

çünki halı elə sükut və təkliyi tələb edirdi.

Rəşid bütün günləri, saatlarca yerində uzanıb dərin fikirlərə dalırdı. Azadəliyin

nə böyük  səadət  olduğunu  indi  düşünürdü...  Uca  və kiçik  pəncərədən  düşən

günəşin işığının necə böyük bir nemət olduğunu indi anlayırdı.

- Mən nə üçün bacımı bu iki böyük nemətdən məhrum etmək istəyirdim? Bizim

arvadlarımız,  anadan  olandan  qəbrə gedənə kimi  belə həbsxanalarda  yaşayan

dustaqlar deyildirlərmi? İnsafı, vicdanı olan şəxs belə ədalətsizliyə razı olarmı?

- Açıq,  azadə gəzən  qadınlarda  namus,  ismət  olmaz...  Bu  fikir  düzdürmü?

Demək,  bütün  mədəni  millətlərin  qadınları

namussuzdur...  Bu  nəzəriyyə

doğrudurmu? Çarşaf yavalığın qarşısını alar; bu haqlı bir tədbirdirmi?

Rəşid  öz-özünə

belə

sualları

verib,  həqiqət  harada  olduğunu  dərin

düşüncələrdən  sonra  arayıb tapırdı.  Uzun  gecələr,  tutduğu  cinayətin  qanlı

mənzərəsi 

gözlərinin 

qarşısında 

böyüyürdü. 

Sevgili 

Liyasının 

solğun

dodaqlarından  çıxan  "Rəşid,  məni  nə üçün  öldürdün,  mən  sənə nə etmişdim?"

səsləri  qulaqlarından  çıxmırdı.  Bəzən  də bacısının pərişan  üzü,  müztərib  gözləri,

anasının zəif, qansız siması məzlum baxışları gözlərinin önündə canlanırdı. Bəzən

də yuxusunda  anasını  küçələrdə dilənən  görürkən  diksinib  oyanardı.  Bu  zaman

Rəşidin yadına anasının bu sözləri düşürdü:

"Oğlum,  düşmənlərin  vəsvəsəsinə qulaq  asıb  məni  küçələrə salma, əsil

biqeyrətlik budur, oğlum".

Rəşid bu acı həqiqəti indi anlayırdı.

- Doğrudan  da  düşmənlərimin  bir  saxta  məktubuna  inanıb  üç ailəni  bədbəxt

etdim, buna namuslu deyərlər? Günahsız Liyanın qoca anasını küçələrə atdım, belə

qatil bağışlanmağa layiqmi? Yox, yox, - Rəşid suallarına cavab verirdi.

---