Süleyman sani axundov seçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ

Milli Kitabxana

389

küyə mürəbbiyəsindən izinsiz bayıra çıxdı. Kənarda durmuş Qaraca qızı görüb ona

yaxınlaşdı.  Qaraca  qız  və Ağca  xanım  nəzərlərini  bir-birinə salıb  bir  müddət

diqqətlə baxışdılar.  Bu  iki  uşağın  arasında  böyük  fərq  vardı:  Birinin  ata-anası

bəyzadə,  o  birisininki  isə yoxsul  idi.  Biri  zəif,  zərif,  hər  bir  işdə özgəyə möhtac

olduğu  halda,  o  biri  polad  kimi  sağlam  bədənli,  az  yaşında  çox  görümş,  öz

zəhmətilə məişət edən bir uşaq idi. Birinin baxışı sanki özgələri köməyə, o birinin

nəzəri isə hamını qovğaya çağırırdı.

Ağca xanım zərif əlini Qaraca qıza uzatdı, o da kobud barmaqları ilə onun əlini

sıxdı. Ağca xanım bu sıxmağa davam etməyib qışqırdı, sonra güldü.

Bir az çəkmədi ki, şirin söhbətə başladılar. Bu vaxt Hüseynqulu ağa Qaraca qızı

unudub  otaqda  bəylər  ilə ov  bəhsinə girişmişdi.  Ağca  xanım  ilə Qaraca  qızın

söhbəti çox çəkmədi. Pəricahan xanım otağından həyətə endi və qızını Qaraca qız

ilə söhbət edən görüb çox bərk acıqlandı və mürəbbiyəsini çağırıb dedi:

-

Nə üçün öz vəzifənizi unudursunuz, xanım? Baxın, tərbiyə verdiyiniz qız

kiminlə dostluq etmişdir. Otağına aparın. Bu gecə şamsız qalacaqdır.

Mürəbbiyə, gözü yaşlı Ağca xanımın əlindən tutub otağına apardı. Qaraca qıza

da Pəricahan xanım - dalımca gəl, qaraçı qızı, - deyib Hüseynqulu ağanın otağına

apardı və rişxənd ilə dedi:

-

Bu şahzadə qızım haradan tapıb gətirmisən. Qızın ilə tanış olub çox şirin

söhbət edirdilər.

Hüseynqulu ağa əhvalatı ona nağıl edib dedi:

-

Pəricahan,  qızına  yazığın  gəlsin,  gör  yoldaşsızlıq,  onu  nə hala  salmışdır.

Qoy bu  qız  ilə oynasın,  atlansın,  qol-qanadı  açılsın,  bədəni  bərkisin,  kefi  açılsın.

Bu qız qaraçı qızı deyildir və olsa da nə eybi vardır.

Xanımın yanında qaravaşı olmazmı?! Mürəbbiyəsi yanında olacaqdır.

Bir pis iş edərlərsə, tərbiyə edib qoymaz.

Bu sözlər Pəricahan xanıma əsla təsir etmədi:

-

Sən  mənə söz  vermişdin  ki,  tərbiyə məsələsinə qarışmayacaqsan.  İndi  nə

üçün sözündə davam etmirsən? Bu qız buradan gedəsidir, artıq söz lazım deyil.

-

Xeyr, bu qız burada qalasıdır, - deyə Hüseynqulu səsini ucaltdı.

-

Sənə deyirəm,  bu  qız  bu  saat  buradan  gedəsidir.  Yoxsa,  mən  burada

qalmaram, - deyə Pəricahan xanım qəzəbləndi.

---

Milli Kitabxana

390

Səlim bəy fursəti fövtə verməyib dedi:

-

Onda verin mən aparım.

Hüseynqulu ağa dedi:

-

Səlim  bəy,  heç  vaxt  ona  razı  olmaram.  Necə ki,  sizə dəmişəm,  elə də

edəcəyəm. Qaraca qız bağbanın Piri babanın yanında olacaqdır.

Pəricahan xanım dedi:

-

Bu  şərtə mən  də razryam.  Ancaq  Ağca  xanımla  bilmərrə əlaqəsi

olmayacaqdır, çünki ondan pis xasiyyət götürər.

Bu şərtlə aparıb Qaraca qızı Piri kişiyə tapşırdılar. Piri kişinin daxması ağalığın

böyük meyvə bağının içində idi. Piri kişi yetmiş yaşında, yumşaq təbiətli bir qoca

idi.  Heç  bir  kəsi  yox  idi,  özü  də Hüseynqulu  ağanın  rəiyyəti  olub  onun  atası

zamanından  bu  bağa  bağbanlıq  edirdi.  Piri  kişi  həmişə bağda  ömür  sürüb,  işi

düşməsə ağalıq qapısına gəlməzdi.

Xidmətçilər  Hüsejnqulu ağadan qorxub hüzurunda titrəyirdilər. Lakin Piri  kişi

kimsədən qorxmazdı və bacardığı qədər qulluqçuları ağaların zülmündən mühafizə

edərdi.  Ona  görə onu  başqa  nökərlər  sevərdi.  Qaraca  qızın  saxlanmaq  üçün  Piri

kişiyə verilməsi onu çox şad etdi. Öz komasında Qaraca qız üçün yer hazırladı; onu

yedirib  rahat  etdi.  Qaraca  qız  yatağına  girib  bir  müddət  yata  bilmədi.  Sonra  Piri

kişidən soruşdu:

-

Baba,  o  xanım,  qızını  nə üçün  mənimlə oynamağa  və söhbət  etməyə

qoymur?

-

Qızım,  onlar  bəydirlər,  biz  rəiyyət,  onlar  ağadırlar,  biz  nökər.  Bizimlə

onların  nə yoldaşlığı.  Qızım,  sən  Ağca  xanımı  yaddan  çıxar.  O  sənə yoldaş

deyildir.

Qaraca qız bu sozlərlə sakıt olmayıb duşunurdu:

-

Mən  Ağca  xanıma  nə etdim  ki,  anasının  mənə acığı  tutdu.  Bu  gecə ona

yemək  verməyəcəklər.  Yazıq  ac  qalacaqdır.  Anam  sağ  olanda  məni  də naharsız

qoyardı, ancaq mən nadinclik edərdim. Bu heç-zad etməmişdı.

Qaraca  qız  fikrini  bir  yerə çıxarmamış  yuxuya  getdi.  O  gecəni  həmin  fikirlər

Ağca xanımı da sakit etmirdi. Nə anasının, nə mürəbbiyəsinin nəsihətini anlamırdı.

-

Nə səbəbə mən o qızla oynayıb danışa bilmərəm. Mən bəy qızı olanda nə

olar. Məni nə üçün şamsız qoydular. Qaraca qız çox təəc-

---