Suyuqliklarda

F    S ^u ,
y
gа proporsional , ya’ni

birlik yuzadagi ishqalanish kuchini topamiz.
   ^du
du
Gidropnevmoyuritmalarda ^ - gidrodinamikada, dinamik qovushqoqlik koefitsienti deyiladi.
Kinematik qovushqoqlik koeffitsienti dinamik qovushqoqlik koeffitsientining shu suyuqlik zichligiga nisbati bo’lib u V harfi bilan belgilandi.
V  ^

qovushqoqlik suyuqliklarning fizik xossasiga va uning haroratiga bog’liq holda o’zgaradi.
Gidropnevmoyuritmalarning amalda qo’llanilishi uchun Gidrodinamikaning ikkinchi bo’limida birinchi bo’limidagi nazariy tinglamalar qo’llanilib har xil gidrotexnik inshootlarni gidravlik hisoblash ishlari bajariladi. Bunda asosan quvurda va ochiq harakatlanayotgan suyuqliklarni shuningdek yer osti suvlarini harakatini va suyuqliklarning teshiklar orqali oqib chiqishi gidravlik operatorlar yordamida o’rganiladi. Gidropnevmoyuritmalar texnikaning rivojlanishiga shahar va qishloqlarni suv va gaz bilan ta`minlash shaharlarni kanalizatsiya va boshqa kamunikatsiyalarni yaxshilash ishlashini ta`minlash uchun ishlatildi. Hozirgi kunda ko’p qavatli uylarni isitish sistemalari ham Gidropnevmoyuritmalarning qonunlari asosida hisoblash ishilari va loyixalanadi.
Qovushqoqlik hodisasi suyuqliklar harakatlanayotganda nomoyon bo’ladi va zarrachalarning harakatlanishiga qarshilik ko’rsatadi. Qovushqoqlik qancha yuqori bo’lsa bu qarshilikni yengish uchun sarflanadigan kuch ham shuncha katta bo’ladi. Qovushqoqlik darajasi qovushqoqlik darajasi qovushqoqlik koeffitsienti deyiladi. Aniqlash usuliga qarab dinamik va kinematik qovushqoqlik koeffitsientlari deyiladi.
Suyuqlikni yuzasi katta bo’lgan idishga solib ,uning yuziga biror plastinka qo’ysak va bu plastinkani ma`lum bir kuch bilan torta boshlasak suyuqlik zarrachalari plastinka sirtiga yopishishi natijasida harakatga keladi.Agar plastinkaning F-kuch ta`sirida olgan tezligi u bo’lsa u bilan yonma-yon turgan zarrachalar ham u tezlikka ega bo’ladi .

Suyuqlik sirtidagi plastinkaga qo’yilgan kuch qancha katta bo’lsa siljish shuncha ko’p bo’ladi. Bu esa qo’yilgan kuch bilan tezlik gradienti orasidagi bog’lanishni ko’rsatadi. Shunday qilib suyuqlikdagi ichki ishqalanish kuchi tezlik gradientiga bog’liq
1686 yili I.N’yuton ana shu bog’lanishni chiziqli bog’lanishdan iborat degan gipotezani oldinga surdi. Bu gipotezaga asosan suyuqlikning ikki harakatlanuvchi qatlamlari orasidagi ishqalanish kuchi F qatlamning tegib turgan sirti S ga va tezlik

gradienti ^u
y
ga proportsional ,ya`ni
F    S ^u ,
y

Proportsionallik koeffitsienti  dinamik qovushqoqlik koeffitsienti deb qabul qilingan.

^{Qovushqoqlik koeffitsientini birligi SI sistemada.}  
t
u


y
_ Hc _;


Qovushqoqlik koeffitsientini aniqlash uchun viskozometrdan foydalaniladi. Qovushqoqligi suvga nisbatan katta bo’lgan suyuqliklar uchun Engler viskozometri ishlatiladi.U birining ichiga ikkinchisi joylashgan ikkita idishdan iborat bo’lib ular orasidagi bo’shlik suv bilan to’ldirilgan .Ichki idishning siferik tubiga diametri 3 mm bo’lgan naycha kavsharlangan bo’lib u tiqin bilan berkitilgan bo’ladi.
Ichki idish tekshirilayotgan suyuqlik quyilib uning temperaturasi ikki idish oralig’ida suvni isitish yo’li bilan kerakli temperaturaga etkaziladi.Tekshirilayotgan suyuqlikning

va ^{t  200C}
da distillangan suvning oqib chiqqan vaqtlarining nisbati

qovushqoqlikning shartli graduslari yoki engler graduslarini bildiradi:
0 _{Е } ^Тсуюк _;
^Тсув

Engler gradusidan
^м2 ga o’tish uchun Ubbelodening emprik formulasidan