Suyuqliklarda



Yüklə 0,51 Mb.
səhifə2/8
tarix24.05.2023
ölçüsü0,51 Mb.
#121346
1   2   3   4   5   6   7   8
Gidrpnevmoyuritmalar

Juda kichik kuchlar ta`sirida o’z shaklini o’zgartiruvchi fizik jismlar suyuqliklar deyiladi .Gidropnevmoyuritmalarda suyuqliklar ikki gruppaga bo’linadi tomchilanuvchi va gazsimon suyuqliklar. Tomchilanuvchi suyuqliklar bir qancha xususiyatgalarga ega: 1) hajmi bosim ta`sirida juda kam o’zgaradi; 2) temperatura o’zgarishi bilan hajmi o’zgaradi; 3) cho’zuvchi kuchlarga deyarlik qarshilik ko’rsatmaydi; 4) sirtida molekulalararo qovushqoqlik kuchi yzaga keladi va u sirt taranglik kuchini vujudga keltiradi.
Gazlar tomchilanuvchi suyuqliklarga nisbatan tez harakatlanuvchi zarrachalardan iborat bo’lib, ularning hajmi bosim va temperatura ta`sirida tezroq o’zgaradi.
Suyuqliklar tutash jismlar qatoriga kiradi va muvozanat hamda harakat vaqtida doimo qattiq jismlar: suyuqlik solingan idish tubi va devorlariga turba hamda kanallarning devorlari va boshqalar bilan chegaralangan bo’ladi.
Suyuqliklarni fizik xossalari hajmi birligidagi modda og’irligi suyuqliklarning solishtirma og’irligi deyiladi formulasi
  G
V

SI sistemasida
Solishtirma og’irlik hajmi avvaldan ma`lum bo’lgan
3

suyuqliklarning og’irligini o’lchash usuli bilan yoki aro metr yordamida aniqlanadi. Solishtirma hajm og’irlik birligiga to’gri kelgan hajmiga aytiladi.

V V
G
3



qarshilik ko’rsatadi. Suyuqliklarni qovushqoqligi qancha yuqori bo’lsa bu qarshilikni engish uchun sarflanadigan kuch ham shuncha katta bo’ladi. Qovushqoqlik darajasi qovushqoqlik koeffitsienti deb ataladi. Qovushqoqlik aniqlanishiga qarab ikki xil bo’ladi dinamik va kinematik qovushqoqlik koeffitsienti deyiladi. Buni I.N’yuton gipotezesi aniqlab bergan.
F  s du
dy
Proportionallik koeffitsienti dinamik qovushqoqlik koeffitsienti deb qabul qilingan.

r F
S
  d

4
dy

Demak 1) tinch holatdagi suyuqliklar o’rganilayotganda suyuqliklarni ideal va real turlariga ajratish zarurati yo’q, chunki tinch holatdagi har qanday suyuqlikda urunma kuchlanish bo’lmaydi.
2) Real suyuqliklarning harakati o’rganilayotganda ishqalanish kuchini, ya`ni qovushqoqligini e`tiborga olish shart, chunki qovushqoqlik harakatdagi real suyuqlikning asosiy xossasi hisoblanadi.
Suyuqlik oquvchanlik xususiyatiga ega bo’lishi u qanday shakldagi idishga qo’yilsa, o’sha idish shaklini oladi, ya`ni o’zining barqaror shakliga ega emas. Buning sababi shundaki, suyuqlikning tinch holatida urinma kuchlanish bo’lmaydi

Real suyuqliklar harakatlangan paytda uning ichki qatlamlari (suv bilan suv qatlamlari satxlari va suv bilan devor sathlari ) orasidagi satxda ichki ishqalanish kuchlari hosil bo’lib bu qatlamlarning bir-biriga nisbatan siljishiga qarshilik qiladi.
Suyuqlik qatlamlarining orasidagi satxda ishqalanish kuchini engishga, ya`ni qatlamlarning o’zaro siljishiga sarf bo’lgan kuch qovushqoqlik (yoki ichki gidravlik ishqalanish kuchi ) deyiladi.
bu erda T – tasir etayotgan ichki ishqalanish kuchi ds – ikki qatlam orasidagi elementar

zarra;
dinamik qovushqoqlik koefitsenti.


du
un

tezlik


Demak ichki ishqalanish kuchi tezlik gradientiga to’g’ri proportsional. Agar

yuqoridagi formulani ds yuziga u
y

Yüklə 0,51 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin