T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

4.2.3.19
 
haben zu+Infinitiv 
           Bu  fiil,  [zu+Infinitiv]
 
ile  birlikte
 
  kiplik  fiil  gibi  kullanıldığı  zaman    “bir  şeyi 
yapmaya      zorunlu  olmak,  yükümlülük  ya  da  gereklilik”  ifade  eder  ve    daha  ziyade 
‘Aktiv cümle+müssen’ anlamını içerir.   
[
Zu+Infinitiv
]
 mastar fiilin yer aldığı  cümlede 
çekimli  fiil  olarak  ikinci  yerde  yer  alan  “haben”  fiili,  çoğunlukla  [müssen+Aktiv]  

---

 
143 
anlamını içerir. ÖNEN(1993: 449), haben zu+Inf.  karşılığı olarak “bir şeyi yapmaya 
hakkı  olmak    ve  bir  şey  yapmak  zorunda  olmak”    anlamlarını  da  belirtir.  Cümlede 
ifade  edilen  anlam  bağlamdan  çıkarılabilir.  Bu  kiplik  fiille  oluşturulan  cümle,  genel 
olarak şimdiki zaman ya da şimdiki zamanın hikâyesindedir (Präteritum).  
           1) Der Student hat sich auf die Vorlesung vorzubereiten. 
               Öğrenci dersine hazırlanmak zorundadır. 
            Yukarıdaki  cümlede  kiplik  fiil,  [zorundadır]  anlamında  verilmiştir.  Türkçede 
zorunda  sözcüksel birimini karşılayan    
[
mecbur, şart, zorunlu
]
 gibi başka sözcüksel 
birimler de vardır. Bu da Türkçenin ifade gücünü ve zenginliğini ortaya koymaktadır. 
Aynı zamanda zorunluluk kipliği anlamını da  yansıtan [hazırlanmalıdır] biçiminde de 
ifade edilebilir. 
            [zor-u-n-da-dır] : 
             [zor-] : Bağımsız sözlüksel biçimbirim 
 
 [-u] 
: Đyelik  biçimbirimi     
 
 [-n-]  : Bağlama ünsüzü 
 
 [-da]  : Bulunma durumu biçimbirimi (Lokativ) 
             [-dır]  : “Koşaç,  kesinlik anlamı katar.” (AKSAN, 2009:187)   
[hazır-la-n-malı-dır]: 
[hazır-] : Bağımsız sözlüksel biçimbirim 
[-la] 
  : Fiil türetme biçimbirimi 
[-n] 
  : Dönüşlülük belirten biçimbirim 
[-malı]   : Gereklilik kipi biçimbirimi, burada zorunluluk ifade eder. 
[-dır]    : Koşaç,  burada zorunluluk  anlamını  güçlendirmektedir.   
           

---

 
144 
            2) Das Finanzministerum hatte gegen das Budgetdefizit  strenge Maßnahmen  
                zu treffen. 
                Maliye bakanlığı  bütçe açığına karşı sıkı önlemler almak zorundaydı.                 
 
          Yukarıdaki  2)  nolu  cümlede  kiplik  fiil  gibi  kullanılan  [haben  zu+Infinitiv]’in 
anlamı  [zorundaydı]  biçiminde  verilmiştir.  Zorunluluk  kipliğini    ifade  eder  biçimde 
[almalıydı, almaya mecburdu, alması zorunluydu] şeklinde de ifade edilebilir.   
 
              [zor-u-n-da-y-dı] :                          
  [zor]  : Bağımsız sözlüksel biçimbirim 
 
  [-u]  : Đyelik  biçimbirimi     
 
  [-n-]  : Bağlama ünsüzü 
 
  [-da]  : Bulunma durumu  biçimbirimi (Lokativ) 
              [-y-]  :  Bağlama ünsüzü 
              [-dı]   : Belirli geçmiş zaman biçimbirimi, [Ø] sıfır biçimbirim 
              
               [al-malı-y-dı] : 
[al-]   
: Bağımlı sözlüksel biçimbirim 
[-malı] 
: Gereklilik kipi biçimbirimi, zorunluluk  anlamını  içerir. 
 [-y-]  
: Bağlama ünsüzü 
[-dı]   
: Gereklilik kipinin hikayesi 
           Yukarıdaki  2)  nolu  cümlede  görüldüğü  gibi  [haben+zu  Infinitiv]  kiplik  cümle  
[müssen+Aktiv]  anlam  içerir.  Çünkü  cümledeki    sıkı  tedbirlerin  alınması,  bir 
zorunluluk ifade eder.            

---

 
145 
           Bir kiplik fiil gibi kullanılan 
[
haben zu+Infinitiv
]
’in içerdiği anlamsal ulamları 
ş
u şekilde sıralayabiliriz: