T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

           Çalışmanın ikinci bölümünde kiplik türleri üzerinde durulmuştur.  Almancadaki 
temel  kiplik  türleri    bilgisel  (epistemisch),    yükümlülük  (deontisch),  oluşa  ilişkin 
(ontisch: alethisch), fiziksel (physisch),  istek (bulethisch), tanıtsal (evidentiell) kiplik  
ele  alınmış  ve  örneklendirilmiştir.  Türkçede  literatürde  sık  yer  alan  kiplik  türleri 
gereklilik/zorunluluk    (Notwendigkeitsform),  istek    (Optativ),  bilgisel  (epistemisch), 
değişmez,  nesnel    (objektive  Modalität),  tanıtsal  (evidentiell)  ve  yükümlülük 
(deontisch)  kiplik  ele alınmış ve örneklendirilmiştir.  
 
           Üçüncü  bölümde  Almanca’da  kiplik  yapılar  (Modalstrukturen)  üzerinde 
durulmuş  ve  kiplik  alan  (Modalfeld)  tanımlanarak  bu  alanda  yer  alan    cümle 
öğelerinin  Türkçede  hangi  gramer  ulamları    ile    adlandırıldığı  ve  bunların  semantik 
işlevleri  üzerinde  durulmuştur.  Burada  kiplik  zarflar  (Modaladverbien),    kiplik 
sözcükler (Modalwörter) ele alınmış ve anlambilimsel ulamları betimlenmiştir. Kiplik  
edatlarının  (Modalpartikel)  ayırt  edici  özellikleri,  semantik  sınıflandırılması 
yapılmıştır. Sıklıkla karşılaştığımız erst, schon, noch, denn,  eigentlich, überhaupt ve  
nur/bloß  kiplik edatları üzerinde örneklerle  durulmuştur. 
 
           Üçüncü bölümde ayrıca  kiplik cümleler (Modalsätze) üzerinde durulmuş, araç 
cümleleri  (Instrumentalsätze)  indem,  dadurch,  dass;  karşılaştırma  cümleleri 
(Vergleichsätze)  so…  wie,  genauso  wie,  ebenso 
..
…  wie,  Komparativ,  als,  während/ 
wogegen/  wohingegen,  wie,    als  dass,    als  zu+Inf.,  ayrıca  gerçek  dışılık  ifade  eden 
karşılaştırma cümleleri  als ob/als wenn/ wie wenn, als + Konjunktiv II  incelenmiştir.  
Bununla  birlikte  eksik  ek  durumlu  kiplik  cümleler  ohne  dass/ohne  zu+Inf.;  uygun 
olmayan davranışı anlatan kiplik cümle  an/statt, dass; an/statt zu; orantılılık cümleleri  

---

 
32 
je+Komparativ…..,  um  so/desto,  Insofern  (…),  als  /  …,  insofern  (als);  insoweit  (…), 
als  /…,  insoweit  (als);  Was  ....  betrifft  (angeht/anlangt/anbelangt)  ele  alınmıştır. 
Sınırlayıcı (restriktiv)  olarak soviel/soweit,  nur dass, außer dass, außer wenn, außer 
um  zu+Infinitiv  cümleleri,  anlamsal  yoğunluk  ifade  eden  kiplik  cümle    so+(Adverb-
Adjektiv)  ele  alınmış  ve  bunların  Türkçede  nasıl  ifade  edildikleri  üzerinde 
durulmuştur.  Burada  BANGUOĞLU’nun  (1990:  572-586)  Türkçedeki  zarf-fiil  cümle 
tanımlamalarından  yararlanılmıştır. Bu  yan cümlelerin Türkçe karşılıkları  verilmiş ve 
bunların  anlamsal  yapısı  ve  gramer  işlevi  üzerinde  durulmuştur.  Almancadaki  kiplik 
alan  tanımlanmasında  kiplik  tümleçler  de  ele  alınmış  (Modalergänzungen),  
Türkçedeki tümleç türleri ile kıyaslanmıştır.  
 
           Dördüncü  bölümde  tezin  temel  konularından  olan  kiplik  fiiller  ele  alınmıştır. 
Önce  bu  fiillerin  biçimsel  ve  içeriksel  özellikleri  üzerinde  durulmuştur.  Đçeriksel 
özellikler  bölümünde  kiplik  fiillerde  nesnel  ve  öznel  anlam  kategorisi  genel  olarak 
irdelenmiştir.  Kiplik  fiillerin  asıl  ve  yardımcı  fiil  olarak  kullanım  biçimleri  ele 
alınmıştır.  Kiplik  fiil  gibi  kullanılan  fiiller  (Modalgebrauchte  Verben)  bölümünde  bir 
kısmı yardımcı fiil olarak bir kısmı da zu+Inf.’li bir yapı ile birlikte kullanılan toplam 
44  adet  özgün  fiillerin    anlamları  ve  Türkçe  karşılıkları  anlambilimsel  olarak 
irdelenmiştir.  
           Kiplik fiillerin Türkçe karşılıkları ve semantik ifade biçimleri  nesnel ve öznel 
anlamlarıyla  yeni  bir  çalışma  olarak  ele  alınmış  ve  bunların  anlamsal  yapısı  analiz 
edilerek,  hangi  biçimbirim,  sözlüksel  birimlerle  ifade  edildiği  ortaya  konulmuştur. 
Kiplik  fiillerle  ilgili  bölümün  sonunda  bu  fiillerin  öznel  anlam  kategorileri,  olasılık  
(Wahrscheinlichkeit), söylenti (Gerücht),  iddia (Behauptung) anlamı ve kiplik fiillerin 

---

 
33 
öznel  anlamda  dilek  kipinde  kullanımları  ve  sıklıkla  karşılaşılan  anlam  kategorileri 
tavsiye/sitem  (Ratschlag/Vorwurf),  reddetme  (Ablehnung),  tahmin,  zan  (Vermutung), 
buyuru  (Aufforderung)  ve  özel  kibarlık  ifadesi  (Ausdruck  besonderer  Höflichkeit) 
üzerinde durulmuştur. 
 
           Çalışmada kiplik fiillerle ilgili tezin uygulamalı temel konularından olan edebi  
metinlerinden  oluşan  korpus  ve  bunların  Türkçe  karşılıkları  kiplik  anlam  türleri  
olarak  tanımlanmış,  anlamsal  kategorilerin  betimlenmesinde  örnek  metin  olarak 
yararlanılmıştır.  Bu  çalışmada    elde  edilen  veriler  doğrultusunda  sonuç  bölümünde 
düşünce  ve  öneriler  sunulmuştur.  Ayrıca    karşılaştırmalı  dilbilimin  bir  işlevi  olarak 
Yabancı  Dil  Olarak  Almanca  derslerinde    kiplik  fiillerin  öğretilmesi  ile  ilgili  de  bazı 
tespitlerde bulunulmuştur. 
 
           Bu  çalışmanın  ülkemizde    kiplik  fiiller,    bunların  anlamsal  kategorileri  ve 
Türkçedeki semantik işaretleyicileriyle ilgili yapılacak çalışmalara, yabancı dil olarak 
Almanca  derslerinde    kiplik  fiillerin  daha  verimli  bir  biçimde  öğretilmesine    katkıda 
bulunmasını temenni ediyorum.