T. S. Malikov moliya
Yüklə 2,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
kor-
xo nalar moliyasi yoki korporativ moliya (business or cor porate finance), deb ataladi. Tovar ishlab chiqarish yoki xizmat ko‘rsatish uchun har qanday firma hajmi(o‘lchami)dan qat’iy nazar kapital 76 ga ega bo‘lishi kerak. Bino, inshoot, mashina uskunalari va ishlab chiqarish jarayonida ishlatiladigan boshqa zarur resurslar firmaning jismoniy kapitali hisoblanadi. Firma larga jismoniy kapitalni sotib olishni moliyalashtirish imkoni ni beruvchi aksiyalar, obligatsiyalar va kreditlar moliyaviy kapital, deyiladi. Bularni chizmali ko‘rinishda quyidagicha aks ettirsa bo‘ladi (2.2.1-chizma). Birinchi gal (navbat)da har qanday firma aynan qan - day biznes bilan shug‘ullanishini belgilab olishi kerak va bu jarayon strategik rejalashtirish, deb ataladi. Strategik rejalashtirish vaqt omilini inobatga olgan holda xarajat va daromadni baholash bilan bog‘liq ekan, ko‘p jihatdan uni moliyaviy qarorga kiritish mumkin. 76 Ona tilimizga “kapital” so‘zi nemischa “kapital” va lotincha “capitalis” so‘zlaridan kirib kelgan bo‘lib, so‘zma-so‘z “bosh”, yoki “asosiy” deb tarjima qilinsa-da, iqtisodiy nuqtayi nazardan, eng oddiy tarzda, quyidagi ma’no- larda ishlatilishi mumkin: a) o‘zini o‘zi ko‘paytirish uchun foydalaniladi- gan, o‘z egasiga foyda, daromad keltiradigan boylik (qimmatli qog‘ozlar, pul mablag‘lari, moddiy mol-mulk va sh.k); b) katta mablag‘, ko‘p pul, boylik; v) kimgadir katta boylik, qadriyat hisoblangan, muhim ahamiyat- ga ega bo‘lgan, ahamiyatga molik narsa. Qarang: o‘sha manba. J.II. –B. 316. Shunday bo‘lsa-da, ayrim hollarda Ona tilimizda “kapital”ning o‘rni- ga “sarmoya”ni ishlatish “moda” bo‘lganligini ham qayd etib o‘tish lozim. Shu munosabat bilan quyidagilarni ta’kidlab o‘tishni maqsadga muvofiq, deb hisobladik: “sarmoya” so‘zi o‘zbek tiliga fors tilidan kirib kelgan. U “kapital, pul; boylik; asos, manba, sabab”, deb tarjima qilinadi va asosan, quyidagi ikki ma’noni anglatish uchun ishlatiladi: a) asosiy savdo mab- lag‘i; b) umuman, mablag‘, pul. Qarang: o‘sha manba. J.III. –B.451. Endi yuqoridagi har ikki abzatsda keltirilgan holatlarni bir-biriga taqqoslab ko‘ringchi, “kapital” bilan “sarmoya” o‘rtasida o‘xshash jihatlar yoki farqli tomonlar bormikan? U holda ularning o‘rniga bir-birini ish- latish hamma vaqt ham maqsadga muvofiqmikan? Esingizdan chiqma- sin, Zamonaviy moliyada ham har narsani o‘z nomi bilan atash prinsipial ahamiyatga ega. |