T. S. Malikov moliya

2.2-nazorat uchun savol
Moliyaviy tizim orqali vaqt bo‘yicha (bo‘ylab, orasida) pul 
resurslarini ko‘chirib o‘tkazishga misollar keltiring. Ush bu 
resurslarni ko‘chirishning samaraliroq usuli mavjudmi?
ralar mavjud? Bu imkoniyatlardan qanday foydalanayapmiz?
146
Ushbu oddiy haqiqatni yoki aksiomani akademiya (o‘sha paytdagi 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Davlat va jamiyat qurilishi 
– hozirgi Davlat boshqaruvi – akademiyasi nazarda tutilayapti) tinglovchi-
lariga tushuntirib bergan kitob mualliflaridan biriga bag‘ishlab, atoqli 
shoirimiz quyidagi mazmundagi hazil she’rini yozgan edi:
“Tanga aylana ekan, qo‘ying, mayli, aylansin.
Kimga pul kerak bo‘lsa, “Ippodrom”ga shaylansin.
Sizlarga bor savolim, hamma-hamma o‘ylanar,
Nega pul bankdamas, “Ippodrom”da aylanar?”
147
Bunga Siz qanday qaraysiz?

---

98
T.S.Malikov, N.H.Haydarov
5.2. Moliyaviy tizim orqali risklarni boshqarish 
(riskiy boshqaruv)
Moliyaviy tizim risklarni boshqarish (riskiy boshqaruv) 
uchun imko-niyatlarni vujudga keltiradi. Pul resurslarini 
moliyaviy tizim yordamida ko‘chirib o‘tkazishga o‘xshab, 
risk ham ko‘chirib o‘tkaziladi. Moliyaviy tizimda vositachi-
lar, masalan, riskni ko‘chirish bilan bog‘liq faoliyatga ixti-
sos lashtirilgan sug‘urta kompaniyalari mavjud. Bu kom-
paniyalar o‘zlarining risklilik darajasini kamaytirishni xox-
lovchi mijozlardan maxsus sug‘urta pullarini undiradilar 
va ularni ma’lum bir mukofot evaziga sug‘urta talablarini 
to‘lashga va riskni bo‘yniga olishga rozilik beradigan inves-
torlarga beradilar.
Ko‘pincha kapital va risk birgalikda (o‘zaro) bog‘liq 
bo‘lib, bir vaqtning o‘zida moliyaviy tizim yordamida o‘tkazi-
ladi (ko‘chiriladi). Buning natijasida 4.2.1-chizmada ko‘rsa-
tilgan moliyaviy oqim risk oqimini ham tavsiflaydi. Ke­
ling buni korxonalar moliyasi va ularning riskni o‘tkazishi 
(ko‘chirishi) misolida ko‘rib chiqamiz.
Faraz qiling, Siz biznes bilan shug‘ullanmoqchi bo‘ldingiz 
va buning uchun Sizga 100,0 mlnso‘mlik kapital kerak. Mo-
domiki, Sizda shaxsiy jamg‘armalar yo‘q ekan, Siz