T. S. Malikov moliya

T.S.Malikov, N.H.Haydarov
boshqa a’zosi qancha olishi kerak? Ko‘rinib turibdiki, me-
rosni to‘g‘ri baholash uchun shunga o‘xshash aktivlarning 
bozor narxlarini bilish lozim
167
. 
Bundan tashqari aktivlarning narx (baho)lari va foiz 
stavkalari menejerlar uchun ular tomonidan investitsion 
loyihalarni tanlashda va moliyaviy shartnomalarni tuzishda 
tayanch signal bo‘lib xizmat qiladi. Majburiyatlari bo‘yicha 
moliyaviy bozorlarda doimo bitimlar tuzish bilan shug‘ul-
lanmaydigan menejerlar odatda, boshqa sohalarda to‘g‘ri 
qarorlar qabul qilish kerak bo‘lganda, zarur axborotlarni 
olish uchun har holda bu bozorlardan foydalanadilar. 
Tasavvur qilaylik: masalan, qaysidir bir firma 100,0 mln. 
so‘m miqdorida foyda oldi va u olingan summani qanday sar-
flashni: uni biznesga qayta investitsiya qilish, aksionerlarga 
dividendlar to‘lash yoki pullarni o‘z aksiyalarini qaytarib olish-
ga sarflash muammosini hal qilmoqchi. Ushbu masalani hal 
qilishda, shubhasiz, mazkur firma va boshqa kompaniyalarn
-
ing aksiyalari kursini, shuningdek, bozor foiz stavkalarini bil-
ishi juda asqotadi. Bunday sharoitda ayrim hollarda bo‘lga-
nidek, “Baxtash – tavakkal”, “Yo – ustidan, yo – ostidan”, 
“Shuni ham o‘ylab o‘tiramizmi?” yoki “O‘ychi o‘yini o‘ylagun-
cha, tavakkalchi ishini bitiradi” tarzida ish tutib bo‘lmaydi. 
Shunday qilinsa, hatto “og‘zimizdagi tayyor oshimiz”dan ham 
ajralib qolishimiz hech gap emas. 
Har bir yangi moliyaviy instrumentning paydo bo‘lishi 
bilan axborot olishning yangi imkoniyatlari yuzaga kela-
di. Masalan, 1973-yildan birjalarda opsionlarga standart-
lashtirilgan savdo shartnomalari qo‘llanilishi boshlangan-
dan so‘ng son jihatidan axborotning hajmi turli moliyaviy 
va iqtisodiy operatsiyalarning risklilik darajasiga nisbatan 
keskin oshib ketdi. Bunday ma’lumotlar riskni boshqarish 
bilan bog‘liq bo‘lgan qarorlarni qabul qilishda juda muhim.