T. S. Malikov moliya
Yüklə 2,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- T.S.Malikov, N.H.Haydarov
|
3.3-nazorat uchun savol
Agar korporatsiya 10,0 mln. so‘m miqdorida dividend to‘lamasdan, ushbu olingan sof foyda summasini biznesni rivojlantirishga yo‘naltirgan bo‘lganda “XYZ” korporatsiyasi- ning yil oxiriga tuzilgan moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hi- soboti qanday o‘zgargan bo‘lar edi? Pul oqimlari to‘g‘risida hisobot. Pul oqimlari to‘g‘risi- dagi hisobotda ma’lum davr ichida firmaning pul oqimlari kirimi va chiqimi aks ettiriladi. Aynan shu bilan u kom- paniyaning barcha daromadlari va xarajatlari aks ettiriladi- gan moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotdan farq qiladi. Pul oqimlari to‘g‘risidagi hisobot korxona faoliyatining moliyaviy natijalari to‘g‘risidagi hisobotiga o‘ziga xos tarzda yoki ma’noda, juda foydali qo‘shimcha ekaniga ikkita asosiy sabab bor. Avvalo, unda butun e’tibor ma’lum vaqt ora- lig‘ida firmaning pul resurslari hajmi qanday o‘zgarishiga qaratiladi. Hatto eng gullab-yashnayotgan kompaniya ham pul resurslar zaxirasi tugab, juda og‘ir moliyaviy ahvolda qolishi mumkin. Agar kompaniya boshqaruvchilari va bosh- qa manfaatdor kishilar pul oqimlari to‘g‘risidagi hisobotga diqqat bilan qarasalar, pul qanday qilib to‘planishi va sarf- lanishi to‘g‘risida to‘liq tasavvurga ega bo‘lishlari va kecha- yotgan jarayonlarni to‘g‘ri baholashlari mumkin. Masalan, 196 T.S.Malikov, N.H.Haydarov k o‘pincha, tez o‘sib kelayotgan va yuqori samarali firma - larga pul resurslari yetishmaydi. Demak, ularda o‘zlarining moliyaviy majburiyatlarini bajarish bilan bog‘liq muammo- lar kelib chiqishi mumkin. Bundan tashqari pul oqimlari to‘g‘risidagi hisobot daro- mad va xarajatlarni faqat moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hi- sobotga kiritilgan ko‘rsatkichlar asosida baholashga yo‘l qo‘ymaydi. Moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot “hisoblash usuli” deb ataladigan buxgalteriya prinsipi asosida tuziladiki, unga ko‘ra har qanaqa daromadni pul mablag‘lari tushumi, deb bo‘lmaydi va har qanday xarajat ham – pulni sarflash hi - soblanmaydi 245 . Moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotda aks ettirilgan sof foyda summasi, ko‘p jihatdan kompaniyada shu ko‘rsatkichni baholash uchun qabul qilingan yondashuvga masalan, tovar-moddiy zaxiralarni baholash usullariga yoki firmaning moddiy va nomoddiy aktivlarga amortizatsiya his - oblashning normativ (me’yoriy) muddatlariga bog‘liq. Pul oqimlari to‘g‘risidagi hisobotda esa, unda ko‘rsatil- gan ma’lumotlar firmada qabul qilingan hisob siyosatiga bog‘liq emas. Shunday qilib, ushbu ikki hisobot o‘rtasidagi farqni o‘rganar ekan, tahlilchi firmada qabul qilingan hisob siyosati firmaning moliyaviy ko‘rsatkichlariga qay darajada ta’sir qilishini aniqlashi mumkin. Buni 11.2.3jadvalda keltirilgan “XYZ” korporatsiyasi- ning 20x1 yilgi pul oqimlari to‘g‘risidagi hisoboti misolida ko‘rib chiqamiz. 11.2.3-jadval ma’lumotlarining ko‘rsatishicha, hiso- botda pul oqimlari uchta bo‘limga ajratib ko‘rsatilgan. Bu bo‘limlar a) operatsion (ishlab chiqarish) faoliyat, b) inves- titsion faoliyat va v) moliyaviy faoliyatdan olinadigan pul mablag‘lari kirimi va chiqimini ko‘rsatadi. Keling, endi shu uchta bo‘limning har birini batafsil o‘rganib chiqishga harakat qilaylik. Operatsion (asosiy) faoliyat pul oqimlari eng avvalo, fir - ma o‘z mahsulotini sotishdan tushgan pul tushumini ham- 245 “Hisoblash usuli”da daromadlar va xarajatlar kelib tushgan yoki mablag‘ to‘langan sanadan qat’iy nazar yuzaga kelgan vaqtdagina aks et- tiriladi. – Mualliflar eslatmasi. |