T una b ulgar t ürkleriNİN

II) B

ULGAR 

P

RENSLERİNİN 

(~K

NEZLERİNİN

)

 

İ

SİM 

L

İSTESİ

 

Doğu Slav Yazıtlarından XVI. yüzyıla ait Helen ve Roma Vakanüvisinin Eski Ahit 

Kronolojisi Bölümünde, Bulgar Türk prenslerinin adları ve tahtta bulundukları yılları 

---

T u n a   B u l g a r   T ü r k l e r i n i n   D i l i   v e   K ü l t ü r ü   Ü z e r i n e  

|  161  

 

gösteren bir ek vardır. Şüphesiz ki bu, Türk-Bulgar geleneğine dayanan kayıp Bulgar 

kaynağından bir alıntıdır. Bu ek şöyledir: 

 

 

[Şunu  kaydedelim  ki,  birçok  araştırmacı  Tervel  yılını,  “tekuçitem  tvirem”  olarak 

veriyor. Ancak bu yanlıştır. Çünkü bu durum, hem bir sonraki prens adının atlanma-

sına neden oluyor; hem de metnin genel yapısı bozuluyor. Burada, -m’ sadece pren-

sin tahtta bulunduğu yılın sonunda geliyor.] 

Yapısal  olarak  her  bir  prensin  adından  sonra  tahtta  bulunduğu  süre,  sonra  da 

onun soyadı gelir. Devamında ise Bulgar Türkçesine ait iki kelime vardır. Bu kelime-

ler,  prenslerin  tahta  çıkış  yıl  adlarıdır  (veya  ölüm  yılı,  ancak  tarihlerin  incelenmesi 

ikinci hipotezin uygun olmadığını gösteriyor). J. Mikkola, ilk olarak her yıl işaretini 

ikiye ayırmış ve hayvan adları ve sayılarını ayırt etmiştir. Buna göre her yıl işaretini 

takvim tarihi olarak yorumlamıştır. Bu tarihteki “hayvan” Doğu Asya’da yaygın olan 

12  yıllık  hayvan  takvimindeki  bir  yıla  işaret  eder,  “sayı”  ise  bu  yılın  ayını  gösterir. 

Gerçekten de, 60 yıllık değil de sadeleştirilmiş 12 yıllık takvim, Doğu Türk ve Uygur 

Kağanlıklarındaki  eski  Türkler  (Run  yazıtlarına  bakılırsa)  ve  Moğollar  tarafından 

kullanılıyordu. 

---

162  | 

O .  A .   Mud ra k    /   G a z i  T ü rk i y a t ,  G üz  2 0 1 4 / 1 5 : 1 5 5 - 1 7 4  

 

Öte yandan, Josef Markwart’ın hipotezine göre, bu kelimeler her bir prensin taht-

taki sloganıdır;  ancak  bu  görüş  hem  köken  bilgisi,  hem  de  tarihî  olarak  ispatlanma-

mıştır.  Ayrıca  metin  analizi  sadece  takvim  hipotezlerini  desteklemektedir.  Yazar, 

Bulgar yılının adındaki ilk kelimenin 12 yıllık takvimde yer alan hayvan adı olduğu 

konusunda da Julius Mikkola’ya katılmaktadır. 

Listedeki ana bilgilerden hareketle prens adı, prensin tahttaki süresi, Bulgarca yıl 

adı  ve  ilk  prensten  başlayarak  prenslerin  bütün  kronolojik  dökümünü  (Prenslerin 

Grek harflerle yazılmış tahttaki sürelerini göz önünde bulundurarak) şöyle verebili-

riz: