Tafakkur ziyosi

 
ilmiy-uslubiy jurnali 2021/4-son
108 
strategiyasini tasdiqlash haqida”gi SQ-
297-IV-son qarori mamlakatimizda xotin-
qizlarni qo‘llab-quvvatlashga doir davlat 
siyosatining samarali amalga oshirilishini 
ta’minlash, ularning huquqlari va qonuniy 
manfaatlarini himoya qilish hamda ularning 
mamlakat ijtimoiy- siyosiy hayotidagi roli va 
faolligini oshirish muhim ustuvor yo‘nalish 
etib belgilanganligi xotin-qizlarning 
ijtimoiy-siyosiy mavqei yuksalishining 
yangi bosqichini belgilab berdi.
Gender tenglik masalasi davlat 
siyosati darajasiga ko‘tarilib, sohaga oid 
25 ta qonunchilik hujjati qabul qilindi. 
O‘zbekiston Respublikasining Gender 
tenglikni ta’minlash masalalari bo‘yicha 
komissiyasi, O‘zbekiston Respublikasi 
Oliy Majlisi Senatida Xotin-qizlar va 
gender tenglik masalalari qo‘mitasi tashkil 
etildi. O‘zbekiston tarixida ilk marotaba 
parlamentda xotin-qizlar soni BMT 
tomonidan belgilangan tavsiyalarga mos 
darajaga yetib, parlamentdagi xotin-qizlar 
soni qariyb 32 foizga yetdi va dunyodagi 190 
ta parlament orasida 37-o‘ringa ko‘tarildi. 
Boshqaruv lavozimidagi xotin-qizlar ulushi 
27 foizga, partiyalarda 44 foizga, oliy 
ta’limda 40 foizga, tadbirkorlikda 35 foizga 
yetdi
6
.
Ayollar va erkaklar teng bo‘lmagan 
pozitsiyalarni egallab turgan mehnat 
bozoridagi hozirgi vaziyat, gender 
farqlarining rivojlanishi natijasidir, shu 
jumladan institutda o‘qish davrida. Jinsidan 
qat’iy nazar, raqobatbardosh kurashda 
individual g‘alaba qozonish uchun 
professional imkoniyatlarni tenglashtirish 
uchun institutdagi ta’lim faoliyati 
jarayonida talabalarning rivojlanishining 
gender xususiyatlarini hisobga olish kerak. 
Qiz talabalarga, hatto eng zamonaviy 
uslubiy texnikalar yordamida ham, dars 
mashg‘ulotlari doirasida amaliy boshqaruv 
ko‘nikmalarini o‘rgatish juda qiyin, hatto 
imkonsizdir. An’anaga ko‘ra, amaliy 
ko‘nikmalar maktabda va tashkilotlarda 
ishlab chiqarish amaliyoti, kurslar va 
diplomlarni tayyorlash jarayonida olinadi, 
deb ishonilgan.
Bugungi kunda bu yetarli emas deb 
bahslashish mumkin, chunki institut 
bitiruvchilarining amaliy faoliyatining 
6 Усмонова М. Хотин-қизлар фаоллиги – жамият ривожининг муҳим омилидир // https://uza.uz/uz/posts/xotin-qizlar-faolligi-ahamiyat-rivojining-muhim-omilidir_302867
haqiqiy shartlari va mehnat bozorining 
o‘zi o‘zgardi va murakkablashdi. Ularga 
ko‘pincha professional fazilatlar - bilim 
va ko‘nikmalarga emas, balki faqat 
tashqi xususiyatlarga tegishli talablar 
qo‘yiladi va bu haqda reklamalarda ochiq 
yozilgan. Ularga huquqlarini cheklaydigan 
shartlar berilgan: ma’lum vaqtgacha 
turmush qurmaslik va farzand ko‘rmaslik. 
Bularning barchasi, ayollarning, odatda, o‘z 
ma’lumotlariga mos kelmaydigan ishlarni 
bajarishga, ish haqining pastligidan 
qoniqishlariga, qoida tariqasida, keyingi 
o‘sish istiqbollari bo‘lmagan holda majbur 
bo‘lishga olib keladi.
Buning amalga oshirilishi institutlarni 
kelgusi yetakchilar - qizlar uchun maxsus 
o‘quv dasturlarini ishlab chiqish zarurligiga 
olib keladi.
Shu munosabat bilan, bo‘lajak 
rahbar ayollarning kasbiy tayyorgarligi 
samaradorligini oshirishga qaratilgan 
tavsiyalarga to‘xtalib o‘tish lozim:
- bitiruvchilarning malakaviy 
xarakteristikalarida, bozor iqtisodiyoti 
uchun ustuvor ahamiyatga ega bo‘lgan 
sohalarda, shuningdek, boshqaruv 
faoliyatida ularning tayyorgarligi darajasiga 
qo‘yiladigan talablarni ta’minlash kerak;
- talaba qizlarga yuridik, sotsiologik, 
psixologik, iqtisodiy va boshqa 
mutaxassisliklarni o‘qitish jarayonida 
menejment sohasidagi mutaxassislikni 
kengaytirish;
- qo‘shimcha ta’lim muassasalari 
tarmog‘ini qayta tashkil etish. Yetakchi ta’lim 
muassasalari negizida moslashuvchan 
tashkiliy tuzilmaga ega bo‘lgan boshqaruv 
kadrlarini tayyorlashning respublika va 
mintaqaviy markazlarini rivojlantirish;
- iqtisodiy va boshqaruv sikllari 
bo‘limlarini rivojlantirishni, doktoranturani, 
ayniqsa, boshqaruv va tadbirkorlik 
faoliyatida tajribaga ega bo‘lgan shaxslar 
hisobidan kengaytirishni amalga oshirish;
- o‘qitishni amalga oshirayotgan barcha 
o‘qituvchilarni intensiv qayta tayyorlash va 
malakasini oshirishni ta’minlash;
- o‘qituvchilarning ish sifatini 
yaxshilash va rag‘batlantirish, ishga 
qabul qilishning reyting tizimi, shartnoma 
shaklidan kengroq foydalanish;
IJTIMOIY FANLAR

---

109 
“TAFAKKUR ZIYOSI”
 
ilmiy-uslubiy jurnali 2021/4-son
- bozor iqtisodiyoti, menejment va 
tadbirkorlikning turli jihatlari bo‘yicha 
kompyuter, audiovizual kurslarning 
rivojlanishiga e’tibor bering.
Shunday qilib, kasb-hunar ta’limining 
ayol rahbar shaxsiyatini shakllantirish va 
rivojlantirishning samarali vositasi sifatida 
muhim o‘rni shubhasizdir. Amalda olingan 
bilimlarni rahbar ayollar uchun, hatto 
undan ham ko‘proq institut bitiruvchilari 
uchun ishlatish muayyan qiyinchiliklar 
bilan bog‘liq bo‘lib, ular asosan boshqaruv 
sohasidagi yuqori ijtimoiy va iqtisodiy 
to‘siqlar bilan izohlanadi. Bu ayollarning 
boshqaruv maydoniga tezroq kirishiga 
yordam beradigan chora -tadbirlarni ishlab 
chiqish va amalga oshirish zarurligiga olib 
keladi.