Tafakkur ziyosi

YOSH TADQIQOTCHILAR

---

“TAFAKKUR ZIYOSI”
 
ilmiy-uslubiy jurnali 2021/4-son
184 
ravishda hal etish va ularni ijtimoiy qo‘llab-
quvvatlash bo‘yicha Vaqtinchalik tartib ishlab 
chiqildi. Ushbu tartibga ko‘ra xotin-qizlar 
muammolarini o‘rganish uchun quydagilar 
tashkil topdi: 
«Ayollar maslahat kengashi» — har 
bir fuqarolar yig‘inida tashkil etiladigan va 
jamoatchilik asosida faoliyat yurituvchi 
tuzilma;
sektorlar — tumanlar (shaharlar) va 
hududlarni kompleks ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlantirish bo‘yicha tegishli mahalliy davlat 
hokimiyati organining ko‘maklashuvchi 
kollegial ishchi tuzilmasi;
Ehtiyojmand, kam ta’minlangan, ishsiz 
va boshpanasiz oilalarni individual o‘rganish 
maqsadida So‘rovnoma tashkil qilindi va 
o‘tkazildi. So‘rovnoma nochor vaziyatdagi 
shaxs haqidagi barcha muammolarni 
o‘rganishga imkon beradi.
Ushbu qarorga asosan olib borilgan sayi-
harakatlar tufayli mamlakat miqyosida juda 
katta ishlar amalga oshirildi. Jumladan:
-Mahalla va oilani qo‘llab-quvvatlash 
vazirligining tavsiyanomasiga ega bo‘lgan 
xotin-qizlar uchun bakalavriatning kunduzgi 
ta’lim shakli bo‘yicha qo‘shimcha 4 foizli davlat 
granti ajratildi;
- O‘zbekistonning barcha tuman va 
shaharlarda, har bir mahallada ehtiyojmand 
oilalar va yoshlardan tashqari, ayollar bilan 
manzilli ishlashga qaratilgan “temir daftar” 
tizimi orqali qisqa muddatda 527 ming 
fuqaroning bandligi ta’minlandi; 
-so‘nggi 4 yilda kichik yoshdagi bolalarni 
maktabgacha ta’lim bilan qamrab olish 
darajasi ikki barobar ortib, 60 foizga etkazildi, 
bog‘chalar soni ham uch barobar ko‘payib 14 
mingga etkazildi;
-2023-yil yakuni bilan maktabgacha ta’lim 
qamrovini 75 foizga yetkazish rejalashtirildi. 
-YUNISEF hamda Jahon banki bilan 
hamkorlikda imkoniyati cheklangan bolalar 
uchun maktabgacha ta’limni uyda berish 
modeli yo‘lga qo‘yishga qaror qilindi;
- Yoshlarimizni oliy ta’lim bilan qamrab 
olish darajasi 9 foizdan 25 foizga yetkazildi, 
e’tiborli tomoni ularning aksariyati qiz bolalar 
ekani bizni cheksiz quvontiradi. 
Xususan, O‘zbekiston Xotin-qizlar 
qo‘mitasining vazifalari qayta ko‘rib chiqildi, 
tuman, shahar xotin-qizlar qo‘mitalari 
tuzilmasida xotin-qizlar bilan ishlash va 
oilalarda ma’naviy-axloqiy qadriyatlarni 
mustahkamlash bo‘yicha mutaxassis 
lavozimi joriy qilindi. O‘zbekiston Respublikasi 
Vazirlar Mahkamasi huzurida ”Oila” ilmiy-
amaliy tadqiqot markazi va uning hududiy 
bo‘linmalari, xotin-qizlarni va oilani qo‘llab-
quvvatlash jamoat fondi tashkil etildi. Mahalla 
va Oila vazirligi tashkil topdi. Mamlakatimizda 
misli ko‘rilmagan ishlar amalga oshirilayotgan 
bo‘lsada, afsuski ayollarning barchasi 
jamiyatda bo‘layotgan har bir vokea-xodisani 
ongli taxlil eta oladigan, o‘tish davriga xos 
qiyinchiliklarni enga oladigan xar tomonlama 
etuk va bilimdon emas. Xotin-qizlar faolligini 
oshirishda hali o‘z yechimini kutayotgan 
muammolari talaygina. Bu muammolarni 
bartaraf qilishda jamiyatda sog‘lom, kuchli 
va adolatli ijtimoiy muhit yaratish zaruriyati 
yuzaga keladi.
Darhaqiqat, tabiiy muhit - insonning 
biologik rivojini ta’minlasa, ijtimoiy muhit, 
inson faoliyati davomida (oila, bog‘cha, 
maktab, maktabdan tashqari muassasalar va 
mahalla) shaxs sifatida shakllanishi uchun 
asosiy omil bo‘lib xizmat qiladi. U inson ongi, 
tafakkurining yangilanishi, ma’naviy hamda 
axloqiy kamolotiga ta’sir etadi. 
Insonning biosotsial faoliyatiga ta’sir 
ko‘rsatuvchi ijtimoiy muhit individning bu 
jarayon ta’sirida orttirgan barcha bilimi, 
tajribasining asta-sekin ongi, shuuriga 
singib borishi asosida ko‘nikma, malakaga 
aylanadi , ijtimoiy jarayonlarga faol kirisha 
oladigan shaxs sifatida o‘z turmush tarzi, ya’ni 
ma’naviyatiga ega bo‘lib, ijtimoiy mohiyatning 
eng cho‘qqisi hisoblangan barkamol inson 
darajasiga erishadi. 
Shaxsning ma’naviy shakllanishiga 
ijtimoiy muhit turlicha ta’sir etadi. Ammo, 
inson jonli mavjudot bo‘lgani sababli, ijtimoiy 
ta’sir va ta’sirlanish doimo ham bir xil natija 
beravermaydi. 
Ijtimoiy muhit-insonni qurshab turgan 
ijtimoiy, moddiy, ma’naviy sharoitlar. Ijtimoiy 
muhit keng ma’noda ijtimoiy-siyosiy muhitni 
qamraydi. Ijtimoiy muhit tor ma’noda ijtimoiy 
muhit elementi kabi insonni bevosita qamrab 
olishni o‘z ichiga oladi (oila, mehnat jamoasi, 
turli guruhlar). Fransuz tadqiqotchisi Klod-
Adrian Gelvetsiy shunday deydi, “Ijtimoiy 
muhit-tarixiy rivojlanishning asosiy omili. Men 
o‘ylaymanki, inson uni o‘rab turgan narsalar, 
vaziyatlar, sharoitlar va nihoyat, barcha