Tafakkur ziyosi
Yüklə 4,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
YOSH TADQIQOTCHILAR
211 “TAFAKKUR ZIYOSI” ilmiy-uslubiy jurnali 2021/4-son tanilishida yozuvchining ulkan mehnati yotibdi. Abdulla Qahhor tarjima sohasiga juda katta e’tibor qaratadi. Bir kuni Simyanov Abdulla Qahhor asarlarining tarjimasini uning qo‘liga olib kelganda Qahhor o‘z so‘zlarining o‘zgarib qolganini bilib biroz norizo kayfiyatda mayli no‘noq yozilgan bo‘lsa-da, meniki bo‘lib qolaversin deydi. Bu yozuvchining hatto, o‘zi yaratgan so‘zlarini ham qizg‘onishini, yomon bo‘lsa- da, o‘ziniki bo‘lib qolaverishini so‘raydi. Shu o‘rinda Qahhor tarjimaning naqadar ahmiyatliligini ta’kidlab o‘tadi. Bir kishi yaratgan asar boshqa bir ijodkor tomonidan o‘zgarishlarga yuz tutishi bu achinarli holat. Tahlil qilishda ham so‘z qo‘llanilishiga katta e’tibor berilishi lozim. Tarjimon xuddiki- me’mor. Agar me’morning qurayotgan binosida birorta bir g‘isht noto‘gri qo‘yilsa, bu uyning sifatiga, uning uzoq yashab qolishiga putur yetadi. Yozuvchi bo‘lsa, naqqosh kabi. U o‘zi yaratadi. O‘z didi bo‘yicha jilo beradi. Jiloning qay ranglardan tashkil topishi esa uning o‘z qarashlariga bog‘liq. Yozuvchi tarjimonnning asosiy farqi shu yerda ko‘rinadi. Buni aksincha o‘ylaydiganlar ham bor oramizda. Bir so‘z bilan aytganda, boshqa ijodkorning Yetuk tarjimonlardan Abdulla Qahhor tarjimalarining har birini asliyatdagi kabi qayta jon berishga harakat qiladi. Abdulla Qahhorning har bir so‘zi, gaplari xuddiki, sintaktik qotib qolgan birlik kabi jaranglaydi. Ulardagi ma’no ham o‘ziga xos. Xalqchil, xalq tilidan olingan va idiomaga aylanib ulgurgan so‘zlari bor. Bir qarashda xalq tilida mavjud bo‘lsa-da, Abdulla Qahhorga tegishlidek ko‘rinadigan birliklar (M: “… Tuxumdan tuk qidiradi…”) ushbu iborani biz yozuvchi asarlari orqali ko‘proq taniganimiz uchun bu so‘zlar yozuvchiga tegishlidek his paydo bo‘ladi o‘quvchida. Tarjima ikki xil bo‘ladi: realistik tarjima va badiiy tarjima. Bularning farqi shundaki, realistik tarjimada ijodkor asarni qanday yozilgan bo‘lsa shundayligicha o‘quvchiga yetkazishi shart bo‘ladi. Asarning badiiyatini oshirishi yoki unga qo‘shimchalar qo‘shishi kerak emas. Badiiy tarjimada bunday 3 Sayramov T. Asliyat va tarjimada badiiy mahorat. // Filologiya masalalari, 2009 yil, 3-4 son, 64-bet unsurlarsiz ijodkor fantaziyasi bo‘yicha, ta’sirlantiruvchi badiiyat qo‘shib tarjima qilish mumkin bo‘ladi. “Arab xalq ertaklari turkumiga kiritilgan “Bir soatlik xalifa” to‘plami tadqiqotlar natijasi o‘laroq, “Ming bir kecha”ning “unutilgan sahifalari” deya e`tirof etiladi. Ushbu kitobga kiritilgan “Ali bobo va qirq qaroqchi hamda kaniz Marjona haqida mufassal hikoyat” ertagi o‘zbek tiliga atoqli adib Abdulla Qahhor tomonidan o‘girilgan. Asarning ingliz tiliga tarjimasi esa Jon Peyn va Ser Richard Byorton qalamlariga mansubdir”. 3 Badiiy asar qimmatini oshiruvchi xalqona o‘tkir iboralar, maqol va matallar Abdulla Qahhor tarjimachiligida yuksak estetik qimmatga ega manba hisoblanadi. Tarjimon mavjud asarga ijtimoiy, yangi adabiy va milliy muhitda qayta ruh bag‘ishlovchidir. Adabiy hayotda ko‘pincha orginal ijod bilan tarjima orasida farq farq kam seziladi. Tarjimada o‘zgartirilgan joy aynan ko‘rsatilmaa, buni orginaldan farqlash juda mushkul bo‘ladi. Chunki bu asardagi ruh, kayfiyat asosiy syujet o‘zgarmasdir. Chunonchi, amalga oshirilgan bevosita tarjimada so‘zlarning mos ekvivalentini berishda asliyatdagi uslubni qayta yaratish, milliy o‘ziga xoslikni tarjimada namoyon qilishdagi muvaffaqiyatni ta`minlaydi. “Ali bobo va qirq qaroqchi hamda kaniz Marjona haqida mufassal hikoyat” ertagida o‘ndan ortiq arab maqollari qo‘llanilgan va bu maqollar tarjimon bilim va saviyasi darajasiga ko‘ra uslubiy mahorat kasb etadi. Masalan, asarda qo‘llanilgan “har qanday ot ham qoqiladi, qilich qo‘ldan chiqib ketadi” maqoli sof arab maqollaridan biri sifatida asar syujetidagi muayyan hukmni belgilab berishga xizmat qildiriladi. Ma`lumki, Abdulla Qahhor qalamiga mansub ushbu tarjima rus tilidan o‘girilgan. Shu sababli e`tiborimizni asarning Mixail Salye ijodiga tegishli ruscha versiyasiga va syujetining ayni shu o‘rniga qaratsak: “Тут Али баба понял, что причина раскрытия его тайны и обнаружения его богатства – скудоумие жены, которая Yüklə 4,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|