286
O‘zgaruvchan (“harakatchan”) baholar
shartnomada
ma’lum bir shart asosida, masalan, shartnomani
ijro etish payti
(vaqti)da bozor bahosi o‘zgaradigan bo‘lsa (ko‘tarilsa yoki
pasaysa), o‘zgartirilishi (qayta ko‘rib chiqilishi) mumkin deb qayd
etilgan baholardan iborat.
Almashtiriluvchi
(“sakrovchi”)
baholar
tayyorlanish
muddati uzoq vaqtni talab etuvchi buyumlarga nisbatan o‘rna-
tiladi. Bunday baholar shartnoma ijro etish muddatining tugashiga
qarab hisoblanadi. Bunda birlamchi
shartnoma bahosi mahsulot
tayyorlangan muddat davomida ishlab chiqarish xarajatlarining
o‘zgarishiga qarab o‘zgartiriladi (korrektirovka qilinadi).
Vaqt omiliga ko‘ra
baholarning quyidagi turlari bo‘lishi
mumkin:
•
doimiy baholar;
•
mavsumiy baholar;
•
bosqichli baholar.
Amal
qilish
muddatlari
oldindan
kelishilmagan
(belgilanmagan) baholar
doimiy baholar
deyiladi.
Mavsumiy xaraktyerga ega bo‘lgan
tovarlarga nisbatan
o‘rnatilgan baholar
mavsumiy baholar
deb ataladi.
Bunday
baholar sotishning dastlabki bahosiga nisbatan ustama yoki
chegirmani qo‘llash yo‘li bilan aniqlanadi
va mavsum mobaynida
amal qiladi.
Dastlabki aniqlangan shkalaga muvofiq ravishda oldindan
belgilangan holatlarda bosqichma-bosqich pasaytiriladigan tarzda
aniqlanadigan
mahsulotlarning bahosi
bosqichli baholar
da
belgilanadi.
Baholar xususida ma’lumotlarni olish usuliga muvofiq
baholar quyidagicha farqlanadi:
•
ma’lumotnomaviy baholar;
•
preyskurant baholar;
•
hisob-kitobli baholar.
Kataloglar,
preyskurantlar,
iqtisodiy
jurnallar,
ma’lumotnoma(spravochnik)lar va
boshqa maxsus adabiyotlarda
e’lon qilinadigan baholar
Dostları ilə paylaş: 
