Taramadan dərləmə sözlər

Imdəgeri

bundan sonra
ımır yamır	- ımır yamır söyləmək: gəvələmək , dilin çeynəmək.
ımızqanmaq	mürgülənmək.
ımşağ	yumşağ
ıpar	yovşan deyilən qoxulu ot
ıpratmaq	yıpratmaq, əsgitmək.
ır	səma
ır	səs, hay küy, oxumaq ır yolu: oxumaq tərzi.
ıracıq	uzağca, bir az uzaq.
ıraq	qıraq ey könül gəl olmaqıl haxdan ıraq, təndə(donda) var ikən qılqıl yaraq
ıraq sağuc	uzaq görmək
ıraqmaq	uzamaq, uzaqlaşmaq, uzaqda qalmaq, ayrılmaq.
ıraqsınış	uzaq görmək
ırılmaq	ayrılmaq
ırılmaq	qırılmaq, gedmək ağlı ırılmaq: qırılmaq gedmək
ırılmaq (ağlı)	ağlı qırılmaq, ağlı gedmək, bayılmaq
ırılmaqtarama.	ayrılmaq, uzaqlaşmaq, çəkilmək, yorulmaq, ərinmək, açılmaq, çəkilmək bu aradan ırılıb gedin. tanrı tapundan ırılmış kimsələr. dağ kimi dayanıb yerindən ırılma. yol üsdündə dayanmayıb ırılın(çəkilmək)
ırımaq	ayırmaq, uzaqlatmaq.
ırışmaq	yorulmaq, bunalmaq, bayılmaq.
ırlama	ötmə, təranə.
ırlamaq	yırlamaq, ötmək. yırın yırla baxalım.
ırlaşmaq	səs birligi, həmahənglətmək, harmonizasyon, bərabər söyləmək.
ırlayan	ırlağan, ötən, oxuyan.
ırman	yermən1, carçı, qovucu, çuğul.
ırmaq	1) qırmaq, ayırmaq, atmaq. ) ayrılmaq, qırılmaq, uzaqlaşmaq. sözünə söz deyəmmədi, gözün gözündən ırammadı. tapuya girəndə var, qapudan ıranda var. eldən qırmış, yurddan ırmış. tanrı kögəsin ırmasın üsdümüzdən.
ırqalamaq	yerindən oynatmaq, laxlatmaq, tədirgin edmək.
ırqalmaq	( met > laxlamaq) irgənmək, titrəmək, silkənmək, yeyxanmaq, dalqalanmaq, çəkinmək, irtəmək, oyan bu yana dəbətmək; sallamaq1, çalxamaq(< çalmaq). ağac yırqanıb yemişlər töküldü. ırqat(lax) dişləri bərkitmək üçün... kəndlilər öz topraqlarından ırqanıldılar. qapının halqasın ırqa gir. mıxı ırqattarama: laxlat. yer ırqanıb, sarsılıb, sallanıb, dalqınıb.
ırqancı	sallanan, dəbəşən.
ırqandırmaq	laxlatmaq, yerindən oynatmaq, sallamaq, qımıldadmaq.
ırqanı ırqanı	ıranı ıranı, yırqana-yırqana, dalqanı-dalqanı, sallanı-sallanı, bulanı-bulanı, sarkanı-sarkanı1(yerimək...) sağrısı ağır arvad ırqanı ırqanı gəlirdi.
ırqanmaq	yırqalanmaq.
ırqat	əcir
ırsızın	səssiz səmirsiz. ırsızın gəlib ırlayan geddi.
Is	Iyə, ağa issi: sahibi ev issi, araba issi issi tavarına: ağa malına
ısmarış	tapşırıq, vəsiyyət.
ısmarlamaq	(< ıs. is: yiyə. sahab). ıssılatmaq, yiyələtmək, tapşırmaq, yapışdırmaq, əmanət etmək. tövsiyə edmək. vəsiyyət edmək. eşşəyivi bərk bağla, andan tanrıya ısmarla.
ısrağı	< asrağı. dünəndən qabaq. dün yox ötəsi.
ışılaq	parlaq, ışıldayan.
ibadət	tapı, xidmət, vəzifə, hörmət
ibda' edmək	törətmək
icazə	salı. yar. keçər.
icəşmək	uğraşmaq, savaş etmək, azğaşmaq
icəşmək	eydişməktarama, yarçulaşmaq.
iç ağrısı	qarın iç burmaq.
iç ara	gizli. üç kişinin içara kələklər(kələçilər)etdilər.
iç don	don, tuman
iç keçirmək	içi gedmək, içi yerimək, içi sürmək, ayağı boşalmaq, isala düşmək.
içəğü	içalat.
içi	- içi qopuqmaq: həyəcanlanmaq.
içi çəkmək	çəkinmək, arzulamaq, isdəmək
içi daşmaq	bulanmaq, dözəmməmək. içi daşdı özündən geddi.
içi əyri	içi qara, pis niyyətli, içi yatlı, yavız sanlı yavız sananların üzü qararsın, içi yatlıların bənzi sararsın
içi qara	içi əyri, içi əyri, pis niyyətli, içi yatlı, yavız sanlı, ümüdsüz, üzgün. yavız sananların üzü qararsın, içi yatlıların bənzi sararsın. içi qararmış, dışı ağarmış.
içi qopuq	həyəcanlı
içi yatlı	içi qara, pis niyyətli, içi əyri, yavız sanlı, içi zığlı. yavız sananların üzü qararsın, içi yatlıların bənzi sararsın
içik	içəriyə yol, vəsilə, giriş
içikmək	taxılmaq, dəxalət etmək
için	gizli, saxlı ana ilə qızın için söylürdülər. yığışıb için oturdular.
için	- için bağlamaq: ayağın bərkitmək.
için	- için öttürmək: hökküldəmək, göğsündən xırıltılı səs çıxarmaq. fırıldamaq, atın okraması.
için toxumaq	solumaq, hikkildəmək, nəfəs-nəfəsə düşmək. atlar səğirib inçin toxudular.
içində	qonusunda, movzusunda, xisusunda(-dən əki ilə bir anlam daşır.) ədəbiyat içində ən bilənlərdən bir
içlik	köynəyin üstündən geyilən hər cürə bir yelək. kərik, qıssa; qabağı açıq belləmə, paltarın üsdündən geyilən hər bir paltar, götə küstü, dəlmə cəbə
içməzləmək	içip, amma özü içməmiş kimi görsətmək.
içməzlənmək	içməz kimi gösətərmək.
içqara	içi qara, ümüdsüz, üzgün.
idiğün	olduğun o sənin kim olduğun bilməz
iduğu	(ıdığu) olduğu suçun yoxdusa iduğun de!. qız ıdığun nə bileydim mən. sizin gerçək ıdığuna mən inanıram. nə idüğün kimsə bilməz.
igən	çox igən anlamaz.
igən	iri, (< ir: çox. böyük). çox, bərk, artıq. (iyən. iğəndə . iqəndə. iğintarama). böyük, atma. and içirəm, tanrıdan ürəyə iğən yaxın yox kimi. atam bir gün iğən qaxındı mənə, söz içində nəsnə(nəmənə) demişsəm ona. əlin ayağın qıssa tut, özüvü iğən qınama. gündən gün igən: gündən günə. hər kəsin bir iğən yaxını var. igən qazma quyuyu ayruq(özgə) içün, ki axir sən yatırsan içində bir gün. igən uzattı, igən sürdü, iş başa çatmadı. igəndə(artıq. artıq daha) keflidə. iğən aclıq iğən susazlıq inamdan edər. iğən aclıq ola; artar savaş, el xarab ola dəli oynaya(oynada) baş. iğən az: çox az iğən dadlı udular, iğən acı atılar(çox acı olma atılarsan, çox şirin olma utularsan). iğən damlı, iğən qarlı. iğən dilli: çox dilli. iğən görüşlü, duyqulu, varlı kişidi. iğən kapıp, iğən əlsiz, iğən yaramaz, iğən kötü: çox pis. iğən qıt: az tapılan iğən ox kimi yüksək uçma qəfil, ki topraqdır sənə sonuncu tutraq. iğən yaxcı: çox yaxcı iğən yavlak ağladı zarıldadı, əsirgəyip verdik. iğən zülümkar adam, iğən çirkin, iğən uca, iğən açıq, iğən az, utanc olmaz. iğəndə ğışıq(eşq) tapan başın itirər. iğin gürbüz. iğin qayqı. qaradan iğən tüt, qara yokdur. nə iğən ac; nə iğən tox. nə iğən yumuşaq ol basılasın, nə iğən yavuz ki asılasın. tanrının gücü iğən uludu. turşu çok olsa iğən acımtıraq olur. yumşaq olsan düşman igən(tez) qırar, qaqığan isən, xalq səndən doyar.
iğ	ağrı, dərd
iğ	incəağrı, vərəm, sill.
iğ	mehvər, qutb. dəğirman iği. çarxların iği.
iğdiş	burma, enəmə, əxtələmə,
iğən dahı	indidən belə.
iğlələnmək	oğulmaq o daş iğələnib ovağı çıxar
iğləməktarama	iyləmək, xəstələnmək.
iğlənqəç	şamama
iğli	ağrılı, dərdli.
iğnəlik	iğnə qabı
iğrəti	tutağ, əmanət
iğri	əğri, ayquru, aykırı, yanlamasına, tərs, qarşı, yan üsdü, tərsinə, yassı. eninə.
iki bir edmək	şəkk edmək
ikiçinlik	şəkk, şübhə
ikilədin	ikiləyin 1) ikinci kərə ondan sonra. ikilədin söylədi. ikiləyin baxdı gördü.
ikiləyin	cüt qat ikiləyin qonxlayıb
ikin-ikin	iki-iki, ikişər-ikişər.
il edmək	barışmaq
ildirmək	ilətmək, dəğdirmək, ilişdirmək, çatdırmaq, aparmaq, götürmək. ildirilməz ucqar ölkələr. ilməz arzılar. onları götürüb elinə ilətdi.
ilə	birlə əli ilə: əli birlətarama
iləcək	ilişik iləcək kiçik ağaclar şüvlər çivciklər.
ilədim	iləmik, ilişik, davamlı, ilədim yağışdan sudan şehdən ev qalmadı uçmamış.
ilədmək	sürmək, aparmaq
iləmək	el edinmək, el yurd tutmaq.
iləmik	ilədim, ilişik, davamlı,
ilənc	qarqış, qarış, lə'nət
ilənc	yavuz dua
ilənc	qarqış, lə'nət, pis dua.
ilənc	iləri, irəli, qabaxki, keçmiş, əvvəlki, əsgi, köhnə, bayat
ilənmək	qarqışmaq.
ilər	iləylər, əslaf, keçmişlər, köçənlər. geçmişdəki kişilər. bizdən ilərikilər.
ilərci	birinci gedən götürən, qılavuz el ilərcisi
ilərci	aparan, götürən, qalib. ilərci şagirdlər. yarışın ilərciləri. ilərci at.
iləri	ilənc, irəli, qabaxki, keçmiş, əvvəlki, əsgi, köhnə, bayat iləri ağrıdan üzülmüş ürək. iləri dəblərə tay. iləri nağıllar.
iləri	ilə, önər, təklif, dilək, önə sürülən. tamam iləri çıxışlar hamısı rədd oldu. iləriz nədir