Taraqqiyot psixologiyasi va differensial psixologiyasi

Ilk bolalik davrida o`z-o`zini anglash.
3 umr davrlari krizisi: 3 umr davrlariga kelib bola o`zini kattalar bilan taqqoslay boshlaydi va kattalar qilishi mumkin bo`lgan (xuquqi bo`lgan), shuningdek ular bajara oladigan xarakatlarni qilishni xoxlaydi. «Men katta bo`lsam mashina xaydayman», «Men sizga katta tort olib kelaman», «Mening yuzta qo`g`irchog`im bo`ladi» kabi xoxishlarini o`z tili bilan ifodalaydi va u kelasi zamonda gapirsa ham o`z barcha xoxishlarini bugunoq amalga oshirishga xarakat qiladi. Bu ko`pincha qatoiylik va qaysarlik bilan namoyon bo`ladi. Bu qaysarlik asosan kattalarga qaratilgan salbiy xatti-xarakat bo`ladi. Bola o`zini mustaqil xarakat qila olishini anglagan vaqtdan boshlab unda «O`zim qilaman» boshlanadi va bu yana qaysarlik va o`jarlik bilan ko`rinadi. 3 umr davrlari krizisi bola shaxsining maolum bir darajada rivojlanganligi va kattalar bajaradigan xatti-xarakatlarni qila olmayotganini bilishi natijasi hisoblanadi. Krizis davrida yuzaga keladigan xususiyatlar iroda, layokatlar va boshkalar uni shaxs bo’lib shakllanishiga tayerlaydi.
Uch umr davrlarigacha bolalar psixik rivojlanishidagi
asosiy yangilanishlar

Umr davrlari	Bilish	Xarakat	Muloqot
3umr davrlari	Nutq shakllanishi.Obrazli tafakkurning birinchi belgilari.Atrof muxitdan o`zini ajratish.Qatoiylikni anglash	Qo`l, predmetli xarakatlarning rivojlanganligi.O`z xatti-xarakatlarini irodaviy boshqarish ko`rinishlari	O`z-o`zini angalshni yuzaga kelishi normalari.Birinchi axloqiy qoidalarni egallashi
2umr davrlari	Faol nutqni tushunishi va o`zida yuzaga kelishi	Qo`l va oyoq funktsiyalarining aniq belgilanishi	Xarakteri asoslarini shakllanishi
1umr davrlari	Nutqni tushunishni birinchi birinchi belgilari	Mustaqil xolda tik turish va yurish	Nutqni qo`llashning birinchi belgilari
10oylik			Bog`liqlik reaksiyasini yuzaga kelishi begona muxit va begonalar orasida xavotirlik
8 oylik	Sensamator intellektning yuzaga kelishi	Tayanib yurish	Jest,mimika va pantomimika,yordamida noverbal muloqot
7oylik		Yordam bilan turish
5 oylik		Yordam bilan o`tirish
3 oylik	Ko`rish qobiliyatining shakllanishi	Yon tomoniga o`girilishi	Onaning jilmayishiga javob qaytarish
2 xafta	Onaning tovushini boshqa tovushlardan farqlash
1 xafta	Xarakatlarni kuzatish