Tarbiyaviy ishlar uslubiyati faniga kirish

Hozirgi zamon pedagogika oldida turgan muhim muommolardan biri o’qituvchi va pedagogiuk mehnat sharoiti muommosi hisoblanadi. Chunki o’qituvchida barcha Pedagogik g’oyalar mujassamlangan bo’lib, uning faoliyati orqali bu pedagogok g’oyalar amalga oshiriladi va hayotga tadbiq etiladi.
O’qituvchining ko’p qirrali va murakkab faoliyati zaminida yosh avlodni odobli, etiborli qilib tarbiyalash, ularni ilmiy bilimlar bilan qurollantirish kabi muhim vazifalar yotadi. Bularni amalga oshirish esa o’qituvchining hilma hil faoliyatiga bog’liq: bolalarni o’qitish, o’quv yurtidan va guruhdan tashqari ishlarni tashkil eta bilish, o’tkazish, ota-onalar o’rtasida pedagogik targ’ibot ishlarini olib borish va hakozo. Bularni hammasi o’qituvchilardan chuqur bilimlarga ega bo’lishni, o’z sohasini, bolalarni sevishni talab etadi.
Respublikamiz mustaqilligi e’lon qilingan sana 1991-yil 31-avgust xaalqimiz hayotida ulug’vor voqealardan hisoblanadi. Endi xalqimiz o’zining boy tarixi, madaniyati, uruf odatalarini o’rganishi, targ’ib qilishi, o’zligini tanishi imkoniyatiga ega bo’ladi. Bu voqeadan so’ng ko’p sonly o’qituvchilar jamoalari oldiga Vatan ravnaqi uchun hormay-tolmay xizmat qila oladigan, buyuk vatan yo’llaridan o’z jonini ham ayamaydigan yoshlarni tarbiyalash vazifasi ko’ndalang qo’yiladi. Bu vazifa oliy talim konsepsiyasida alohida takidlanadi.
Shuning uchun bunday ulkan vazifani amalga oshirishda guruh rahbari ham o’zining beqiyos hissasini qo’shadi. Guruh rahbarining asosiy vazifalaridan biri bizning kelajagimiz bo’lmish yosh avlodni to’g’ri, insonparvarlik ruhida tarbiyalashdan iborat. Tarbiya jarayonida o’qituvchi va guruh rahbari bir birini tushunish kerak va guruh rahbari o’quvchilarga e’tiborliroq bo’lishini taqoza qilladi.
Guruh rahbari ishini o’quv yurti ma’muriyati bilan birgalikda va mahalla jamoasi bilan hamkorlikda tarbiyoviy ishlarni olib boradi. O’qov yurti ma’mmuriyati guruhda rahbar va u olib borayotgan ishlarni qo’llab quvvatlash lozim. Chunki guruh rahbari o’z o’quvchilarini biladi va ularni tarbiyalash uchun nimalar qilish kerakligini hisobga olib ish yuritadi.
Guruh rahbari ishini ma’naviyat ishlari bo’yicha derektor o’rinbosari boshqaradi. Guruh rahbarining ish rejasini o’quv yurti direktori va ma’naviyat va ma’rifat ishlari bo’yicha direktor o’rinbosarlari tuzadi va boshqaradi.
O’quv faoliyatida bilim, ko’nikma va malakani egallaydilar. O’qituvchi guruh bilan yolg’iz ishlaydi va ko’pincha tarbiyach sifatida ish yuritadi. O’qituvchilarning bolalarga bo’lgan munosabati katta mehribonlik va g’amxurlik bilan xarakterlanadi. Bu esa talabchanlik bilan olib borildi. Oqiyuvchilar bilan bo’ladigan o’zoro mumosabatlrni to’g’ri yo’lga quyish hamda o’quvchilarning o’sishi va rivojlanishiga qarab ularni qayta qurish hissiyoti ham guruh rahbari uchun muhim ahamiyatga ega. O’quv yurti ustavida guruh rahbarining asosiy vazifalari belgilab beriladi. Guruh rahbari barcha o’quvchilar bilan birgalikda aloqada bo’lib o’zining guruhibilan tarbiyaviy ishlarni olib boradi. O’qituvchilar tomonidan o’quvchilarga qo’yiladigan Pedagogik talablar birligiga erishadi. Ota-onalar, kuni uzaytirilgan gruppa tarbiyachilari jamoatchilik bilan doimo aloqada bo’lib turadi.
Zarur bulganda vaqtida yordam ko’rsatib tashkil qiladi, Guruhda belgilangan hujjatlarni olib boradi va uni o’quv yurti ma’muriyatiga taqdim etadi. O’qituvchilar sog’ligini mustahkamlashga doir ishlarni o’tkzadi va mehnat qilishga o’rgatadi. Guruh rahbari ishining o’ziga xos xususiyati shundan iboratk, u oddiy bolalar jamoasini emas balki o’quvchilar jamoasini shakillantiradi. O’quvchilarning asosiy vazifasi o’qishdan iborat. Shuning uchun guruh rahbari dastavval bolalarning o’qishiga qanday munosabatda ekanliklarini, o’zlarini qanday tutishlarini uy vazifalarini sidqidildan bajarishlari yoki bajarmasliklarini aniqlaydi.
Va nihoyat eng muhimi ularning o’qishidagi mo’ljallari nimalardan iborat. Bu mo’ljallar ijtimoiy mohiyatga molik yoki molik emasligi hisoblanadi.
Pedagogguruh bilan ishlashning dastlabki bosqichida turli vaziyatlarga duch kelishi mumkin.
Guruh rahbar jamoa rivojlanishining aniqlangan darajasidga qarab tarbiya usullarini tanlaydi. Bundan o’quvchilarning yosh hususiyatlarini hisobga olish qo’shimcha shart hisoblanadi. Pedagog shaxsni har tomonlama yetuk kamol toptirishda katta rol o’ymaydi. Aqliy tarbiya shaxsni har tomonlama tarqqiy etishda muhim rol o’ynaydi. O’qituvchi axloqiy tarbiyaning vazifasi va mazmunini o’quvchilarda ekologik ong va madaniyatni shakillantiradi.
O’qituvchilik kasbiga shu jumladan guruh rahbari kasbiga xos bo’lgan muhim fazilatlardan biri-bolalarni sevishi ularning hissiyoti bilan qiziqishi, har bir shaxsni hurmat qilishdan iborat.
Bolanisevgan butun kuch va bilimni bolalarning kelajagi buyuk vatanga sodiq fuqor qilib tarbiyalashga safarbar qila oladigan odamgina haqiqiy o’qituvchi bo’la oladi. Bolaga befarq, uning kelajagi bilan qiziqmaydigan, o’qituvchilik kasbiga loqayt odam haqiqiy o’qituvchi bo’la olmaydi.
O’qituvchi: “Ozbekiston kelajagi buyuk davlat ekaniga ishonadigan milliy iftihorli bo’lishi;
-bolalarni xalq pedogogikasidurdonalari hamda milliy qadiraylarimiz asosida tarbiyalay olishi;
-nutqiy ravon, xalq tili boyligi ifoda usuli va tasvir vositalarini adabiy tili uslubi va me’yorini to’la egallagan bo’lishi” zarur.
O’qituvchilik kasbiga xos bo’lgan bunday fazilatlarni undagi pedogogik odob guruh rahbarining yuksak kasbiy faziltidir. U o’qituvchining savodli bo’lishiga, o’z hissiyotini idora eta olishiga, bolalarga Pedagogik ta’sir o’tkazish vosita va me’yorlarini belgilash aniqlashda yordam beradigan fazilat hisoblanadi. Yuksak pedogogik odobga ega bo’lgan guruh rahbarigina guruhda mo’tadil psixologig iqlim o’rnata oladi, bolalar qalbiga tez yo’l topa oladi.
O’z xizmati xususiyatiga ko’ra guruh rahbari tashikotchilik fazilatiga ham ega bo’lmog’I lozim. Buning uchun o’qituvchi tashabbuskorlik qobilyatiga ega bo’lib har doim tetik, g’ayratli, o’z kuchi va imkoniyatiga ishongan bo’lmog’I zarur. Tashabbuskor va g’ayratli guruh rhbari bolalarni o’z orqasidan ergashtira oladi, o’quvchilar unga ergashadi. O’qituvchilik kasbi juda katta ruhiy va jismoniy kuch talab etadi, shuning o’qituvchining salomatligi ham ma’lum talablar qo’yiladi. O’qituvchining ovoz paychalari rivojlangan, ko’rish qobilyati yaxshi bo’lishi kerek. Uzoq tikka tura olishi, ko’p yurishi, epchillik kabi fazilatlarga ham ega bo’lmog’I muqarrar.