Tarixdan hikoyalar umumiy o‘rta ta ’lim maktablarining

fojialari
41-§. BIRINCHI JAHON URUSHI VA
TURKISTON
Urushning Turkistonga ta’siri. 
Birinchi jah o n urushi 
Vatanimiz Turkistonni ham chetlab o ‘tgani yo‘q. Chunki 
Turkiston Rossiya imperiyasining mustamlakasi edi. Turkiston 
hududida urush harakatlari olib borilmadi. Biroq urush yillarida 
mustamlakachi Rossiyaning Turkiston mahalliy aholisiga o‘tkazayot- 
gan zulmi yanada kuchaydi. Chunonchi, urush ehtiyojlari uchun deb 
aholidan olinadigan soliqlar miqdori ko‘paytirildi. 0 ‘lkadan olib 
ketiladigan paxta, don va boshqa qishloq xo‘jalik mahsulotlarining 
miqdori ortdi.
Bu ham yetmaganidek, 1916-yilda Rossiya imperatori Nikolay II 
farmoniga ko‘ra, Turkistonning 19 yoshdan 43 yoshgacha b o ‘lgan 
erkak aholisi mardikorlikka safarbar etila boshlandi. Ular Rossiyaga 
borib q o ‘shin u ch u n m udofaa inshootlari, tem ir yo‘llar qurish 
kabi ishlarda qatnashishlari lozim edi. Mardikorlikka olish natijasida 
ko‘plab oilalar o ‘z boquvchilaridan ajrab qoldi. Qishloq xo‘jaligi 
esa inqirozga yuz tu ta boshladi. Im peratorning qarori Turkiston 
aholisining keskin noroziligiga sabab b o ‘ldi. Bu esa oxir-oqibatda 
xalq qo ‘zg‘oloni boshlanishiga olib keldi.
Qo‘zg‘olonnmg boshlanishi. 
Xalq qo‘zg‘oloni butun Turkiston 
o ‘lkasini qam rab oldi. Joylarda m ustam lakachilarning askarlari 
bilan qonli to‘qnashuvlar yuz berdi. Toshkentda boshlangan qo‘zg‘olon

---

qatnashchilari Beshyog‘ochdagi politsiya mahkamasi oldida to ‘plan- 
dilar.
Qo‘zg‘olonning faol ishtirokchisi Rizvonbibi Ahmadjonova amal- 
dorlariga qarata: «Bizni oldirsanglar ham o‘g‘illarimizm bermaymiz»,
— deb baralla aytdi. Politsiyachilar Rizvonbibiga qarata o‘q uzishdi. 
Bundan g‘azablangan xalq politsiya mahkamasini bosib oldi. Po- 
litsiyachilarga yordamga kelgan askarlar o‘ndan ortiq qo‘zg‘olonchini 
otib tashladi. Shunday vahshiyona usul bilan qo‘zg‘olon bostirildi.