Tarjimon: Shahnoza Qahhorova

 
 
Alovuddin 
1246 yil, fevral, Konьya.
Keyingi uch haftani ertayu kech otamdan faqat 
bir narsani - Kimyoni menga nikohlab berishini 
surashni o'ylab o'tkazdim, lekin buni aytgani 
o'zimda sira jasorat topmadim. U bilan soatlab 
xayolan suhbatlashdim, o'ylab qo'ygan 
jumlalarimni unga takror-takror aytib, 
durustroq tushuntirish yo'llarini izladim. U 
bildirishi mumkin bo'lgan barcha e'tirozlar 

---

uchun menda javoblar bor edi. Agar meni 
Kimyo bilan aka-singilsizlar desa, men u bilan 
tug'ishgan aka-singil emasligimizni eslataman. 
Otam Kimyoni juda yaxshi ko'rishini bilganim 
uchun, agar biz nikoxlansak, u biznikidan 
qayoqqadir chiqib ketmasligini, doimo biz 
bilan birga yashashi yaxshiligini aytmoqchi 
edim. Hammasini o'ylab qo'ygan, faqat otam 
bilan yolg'iz qola olmayotgandim. 
Ammo bir kuni kechqurun unga to'qnash kelib 
qoldim, lekin bu qulay fursat emas ekan. 
Oshnalarim bilan uchrashmoqchi bo'lib endi 
uydan chiqay deb turganimda, ko'chadan ikki 
ko'za may ko'tarib, otam kirib kelayotgan ekan. 
Men turgan joyimda qotib qoldim: 
- Ota, qo'lingizdagi nima? 
- Ha, bumi! - javob berdi u sira xijolat 
bo'lmasdan. - Bu may, o'g'lim. 
- Nima?! - baqirdim men. - Buyuk Mavlono 
shunchalar o'zgarib ketiptilar! Endi may ichar 
ekanlarmi? 
- O'zingni bos, - degan ovoz keldi orqa 

---

tomondan. 
Bu Shams edi. U mendan ko'z uzmay qarab 
turardi. 
- Odam o'z otasi bilan shunday gaplashadimi? 
Undan qovoqxonaga borib kelishni men iltimos 
qilgan 
edim 
- Men bu gapdan negadir hayron qolmadim? - 
dedim men, pichingimni yashira olmay. 
Shams xafa bo'lsa hamki, bildirmadi chog'i. 
Alovuddin, biz buni muhokama etishimiz 
mumkin, dedi u pinagini buzmay. — Faqat 
ko'zlaringni jahl to'sib qo'ymasa bo'lgani. 
Keyin boshini yoniga egib, menga qalbimni 
jilovlash borasida maslahat berdi. 
- Qoidalardan birida shunday deyilgan, - dedi u 
e'tiqoding mustahkam bo'lishini istasang, 
qalbingni yumshat. E'tiqoding bamisoli 
qoyatosh, sen esa pardan-da yumshoq 
bo'lmog'ing kerak. Biz duch keladigan ko’plab 
hodisalar - xastalik, baxtsizlik, judolik, 
qo'rqinch kabilar - bizni o'z 

---

muhokamalarimizda xudbinlik va keskinlikni 
kamaytirishga, odamlarga nisbatan hamdardroq 
va mehribonroq bo'lishga o'rgatadi. Ba'zilar bu 
darslardan saboq olib yumshaydilar, boshqalar 
esa, aksincha, avvalgidan ham qattiqroq bo’la 
boradilar. Haqqa yaqinlashmoqning yagona 
yo'li - o'z qalbingni ochmoqlikdir, toki u barcha 
insonlarni qamrab olsin va unda yana IShQ 
uchun joy bo'lsin. 
- Siz jim tursangiz yaxshiroq bo'lar edi, - 
dedim uning nutqiga javoban. - Mast darvish 
gapining menga aloqasi yo'q. 
- Alovuddin, uyat! — gapga aralashdi otam. 
Men rostdan uyalib ketdim, lekin kechikkan 
edim. Keyingi paytlar otam meni ko'p 
jig'ibiyron qilganlarini esladim-u, yana badtar 
tutoqib ketdim. 
- Sen mendan rostdan ham nafratlanishingga 
shubha qilmayman, - dedi Shams. - Lekin sen 
bir on bo’lsa ham otangni yaxshi ko'rmay 
qolmaysan-ku! Nahotki uni ranjitayotganingni 
ko'rmayotgan bo'lsang? 

---

- Siz esa bilarning hammamizni halok 
qilayotganingizni nahotki ko'rmayotgan 
bo'lsangiz? 
Evoh, shundan keyin otam lablarini mahkam 
qisib va o'ng qo'lini baland ko'tarib menga 
tashlandi. Hozir u meni uradi, deb o'yladim. 
Lekin unday qilmadi, men esa es-xushimni 
yo'qotdim. 
- Sen meni sharmanda qilding, - dedi otam men 
tomonga qaramay. 
Ko'zlarimdan yosh chiqib ketdi. Yuzimni 
boshqa yoqqa burdim va kutilmaganda Kimyo 
bilan yuzma-yuz bo'lib qoldim. U burchak 
ortida qancha turdi va nimalarni ko'rdi ekan? 
Ko'zlarida qo'rquv bor edi. U hammasini 
eshitganmikin? 
Otam uylanmoqchi bo'lib turgan qizim oldida 
meni bunday yerga urishidan orlanib ketdim. 
Tomog'imga nimadir tiqildi, og'zim taxir bo'lib 
ketdi. Atrofimda hamma narsa gir aylanar, 
hammayoq vayron bo'layotganday ko'rinardi. 
Uyda boshqa qolgim kelmay, to'nimni oldim-u, 

---

Shamsni itara solib, o'zimni tashqariga otdim - 
Kimyodan ham nari, qolgan hammadan ham 
nari, uzoq-uzoqlarga otildim. 
Shams