Tasdiqlayman” Fakultet dekani A. Qurbonov

A d a b i yo t l a r
1. Karimov I.A. Jamiyatimiz mafkurasi xalqni xalq, millatni millat qilishga xizmat etsin. “Tafakkur”, 1998, 2-son.
2. Karimov I.A. Donishmand xalqimizning mustahkam irodasiga ishonaman. “Fidokor”, 2002 yil 8 iyun.
3. Jumaboev M. Bolalar adabiyoti. Oliy o‘quv yurtlarining maktabgacha tarbiya fakultetlari uchun darslik. T.: O‘qituvchi, 1994 yil.
4. Jumaboev M. Bolalar adabiyoti. T. : O‘qituvchi, 2002 yil
5. Jumaboev M. Bolalar adabiyoti. T. : O‘qituvchi, 2003 yil.
6. Mualliflar jamoasi. O‘zbek bolalar adabiyoti va adabiy jarayon. T., “Fan” 1989 yil.
Aqliy hujum uchun savollar.
1. Yosh avlod tarbiyasida bolalar adabiyotining ahamiyati qanday?
2. Bolalar kitobxonligi nima va u necha turga bo‘linadi?
3. Bolalar adabiyotining kattalar adabiyotidan farqi nimada?
5. Jumaboev M. Bolalar adabiyoti. T. : O‘qituvchi, 2003 yil.
6. Mualliflar jamoasi. O‘zbek bolalar adabiyoti va adabiy jarayon. T., “Fan” 1989 yil.


2-MAVZU. ALISHER NAVOIY IJODI VA BOLALAR ADABIYOTI
Reja:

1. 
   Shoirning qisqacha tarjimai holi.
   
2. 
   Alisher Navoiy ijodi – o‘zbek mumtoz adabiyotining yuksak bosqichi
   
3. 
   Shoir asarlarining tarbiyaviy ahamiyati.
   
4. 
   “Hayrat ul-abror” asarning g`oyaviy – badiiy mundarijasi.
   
5. 
   Dostondagi hikoyalar tahlili.
   

Tayanch tushunchalar: A.Navoiyning «Farxod va SHirin», «Layli va Majnun» dostonlarining ayrim boblari bolalar kitobxonligidan o‘rin olgan.
G’iyosiddin Muhammad temuriylar saroyining amaldorlaridan, xonadoning ishonchli kishilaridan edi. Alisher saroy muhitida yashaganligi uchun alohida tarbiya va nazoratda o‘sdi. Kichiklik chog’idan she’r va musiqaga ishqi tushdi. Olimu fozillar davrasida bo‘ldi. Navoiy 15 yoshlarida o‘z she’rlari bilan zamonasining mashhur shoirlari diqqatini tortdi. A.Navoiy 1469-1472 yillarda muhrdor, 1472-1476 yillarda vazir bo‘lib ishladi. Shoirning bizgacha ko‘plab asarlari, devonlari etib kelgan. 1481-1482 yillarda o‘zining «Vaqfiya» asarini yaratadi. Shoirning eng katta orzusi doston yaratish edi. 1483-1485 yillarda o‘zining «Xamsa» asarini yozib tugalladi.
Buyuk so‘z san’atkori va mutafakkiri o‘zining bir qancha asarlarida bolalar tarbiyasiga oid fikrlarini aytish bilangina kifoyalanib qolmasdan, balki «Hayrat ul -abror», «Farxod va Shirin», «Layli va Majnun» kabi dostonlarining ayrim boblarini shu masalaga bag’ishlaydi. «Hayrat ul-abror» falsafiy-ta’limiy dostondir. «Hayrat ul-abror» asarining bir necha boblari odob-axloq va ta’lim-tarbiya masalasiga bag’ishlangan. Farhod va Shirin dostonida shoir chin sevgi va vafo, do‘stlik va sadoqat, vatanparvarlik hamda qahramonlik g’oyalarini tarannum etadi. Doston yoshlar va bolalarga atab yozilmagan, lekin asarning ko‘pgina boblari bolalar va yoshlar hayotiga, ularning tarbiyasiga bag’ishlangandir. Shoir dostonda Farhodning bolalik chog’laridanoq ilm-hunarga, mehnatga bo‘lgan muhabbatini zo‘r mahorat va chuqur samimiyat bilan tasvirlagan. A.Navoiyning
«Farhod va Shirin» dostonida ilgari surilgan yuksak insoniy xislatlar, insonparvarlik g’oyalari yosh kitobxonlar ma’naviyatiga ham chuqur ta’sir etadi, ularni xalq, vatan uchun kerakli inson bo‘lib etishishlariga xizmat qiladi. Shoirning 1500-yilda yaratgan «Mahbub ul-qulub» asari ijtimoiy-siyosiy va axlosiy-ta’limiy qarashlari bayon etilganligi bilan xarakterlidir. Kitob 3 qismdan iborat bo‘lib, uning 2-qismi asosan axloqiy masalalarga bag’ishlangan. Bu bobda asosan yaxshi fazilat va yomon illatlar tahlil qilinadi. Shoirning «Layli va Majnun» dostonida bolalarning o‘qishi va tarbiyasiga doir fikrlarni ilgari surgan. Yangi maktablarda o‘g’il bolalar bilan bir qatorda qizlarni ham o‘qishini orzu qiladi.
Alisher Navoiy hayoti va ijodining eng muhim sanalari

1441-yil 9– fevral	Alisher Navoiy Hirot shahrida G‘iyosiddin Kichkina oilasida dunyoga keldi.
1447 – yil	Amir Temurning o‘g‘li SHohruh Mirzo vafot etdi, Alisherlar oilasi Iroqqa ko‘chadi.
	Alisher Navoiy Taft shahrida mashhur tarixchi SHarafiddin Ali YAzdiy bilan uchrashadi.
1451 – yil	Oila Hirot shahriga qaytib keladi.
1452	Xuroson taxtiga Abulqosim Bobur keladi. Alisherning otasi Sabzavor shahriga hokim qilib tayinlanadi.
1453	Alisherning otasi vafot etadi.
1457	Abulqosim Bobur Mirzo vafot etadi. Alisher Mashhadda o‘qishni davom ettiradi.
1464	Navoiy Hirotga qaytadi. Bu paytda mamlakatni Abu Said Mirzo boshqarar edi.
1465-1466 –yy	SHoirning muxlislari tomonidan dastlabki devoni tuziladi.
1468 yil oxiri	Abu Said Mirzo jangda halok bo‘ladi.
1469 – yil boshi	Husayn Boyqaro Hirot taxtini egallaydi. Navoiy shu yilning aprel oyida Samarqand shahridan qaytib keladi va o‘zining mashhur «Hiloliya» qasidasini yozadi.
1469-1472 –yy	Navoiy saroyda muhrdor lavozimida faoliyat ko‘rsatadi.
1472-1476–yy	Navoiy saroyda vazir lavozimida ishlaydi. Navoiyning «Badoe ul-bidoya (Badiiylik ibtidosi)» devoni tuziladi.
1476-1483 –yy	Ikkinchi devon – «Navodir un-nihoya (Nihoyasiz nodirliklar)» tuziladi.
1481-1482 –yy	«Vaqfiya» asari yoziladi
1483-1485 –yy	Mashhur «Xamsa» dostonlari yaratiladi.
1485	«Nazm ul-javohir» («Gavharlar tizmasi») asari yozildi.
1488 – yil	«Tarixi muluki Ajam» (ikkinchi nomi «Zubdat ul-tavorix («Tarixlar qaymog‘i»), «Siroj ul-muslimin» («Musulmonlik nuri») kitoblari yoziladi.
1489 – yil	Navoiy Astrobod hokimligidan ozod etilib, Hirotga qaytadi. Navoiyning do‘sti va ustozi Said Hasan Ardasher vafot etadi. Adib «Holoti Sayyid Hasan Ardasher» asarini yozadi.
1491	Alisher Navoiyning «Risolayi muammo» (ikkinchi nomi «Mufradot») asari yoziladi.
1494	Navoiyning eng qadrdon do‘sti va ustozi Abdurahmon Jomiy vafot etadi. Adib «Hamsat ul-mutahayyirin» asarini yozadi.
1493	Navoiyning qadrdon do‘sti va ustozi Pahlavon Muhammad vafot etadi. Adib «Holoti Pahlavon Muhammad» asarini yozadi.
1492-1498 – yillar	4 devondan iborat bo‘lgan «Xazoyin ul-maoniy» («Ma’nolar xazinasi») tuziladi.
1495-1496 – yillar	«Nasoyim ul-muhabbat» («Muhabbat shabadalari») yoziladi.
1497	Husayn Boyqaroning nevarasi Mo‘min Mirzo qatl etiladi.
1498	«Majolis un-nafois» («Nafis majlislar») tazkirasi tuziladi. «Lison ut tayr» («Qush tili») dostoni yozib tugallanadi.
1498-1499	«Munshaot» («Xatlar») tuziladi.
1500	«Mahbub ul-qulub» («Ko‘ngillarning sevgani») asarini yozadi.
1501– yil 3 – yanvar	Buyuk o‘zbek adibi Alisher Navoiy vafot etadi.