Tasdiqlayman” Qo`shtepa ixtisoslashtirilgan maktabi mmibdo`: S. Egamov

Const A=21071963; _m10m10=‘2301‘; Pi=3.141516;
O‘zgaruvchi miqdorlar.
O‘zgaruvchilar dasturning tavsiflash qismida albatta tavsiflanishi, yani ularning turi ko‘rsatilgan bo‘lishi lozim. Dasturda o‘zgaruvchilarni tavsiflash Paskalning Var xizmatchi so‘zi bilan boshlanadi:
Var o‘zgaruvchi : turi;
o‘zgaruvchi : turi;
Agar bir nechta o‘zgaruvchining turi bir xil bo‘lsa, ularni alohida tavsiflamasdan, birgalikda tavsiflash ham mumkin:
Var 1-o‘zgaruvchi, 2-o‘zgaruvchi,…, n-o‘zgaruvchi : turi;
Butun sonli qiymatlar qabul qiladigan o‘zgaruvchilar butun sonli o‘zgaruvchilar deyiladi. Ular 5 turga bo‘linib, bir-biridan qabul qiladigan qiymatlarining chegarasi hamda kompyuter xotirasidan egallaydigan joyi (hajmi) bilan farqlanadi. Quyidagi jadvalda butun sonli o‘zgaruvchilarni tavsiflash uchun zarur bo’lgan Paskalning maxsus so‘zlari, ularga mos qiymatlar chegarasi va egallaydigan xotira hajmi keltirilgan:

Turi	Qiymatlar chegarasi	Egallaydigan xotira hajmi
Byte	0 … 255	8 bit = 1 bayt
ShortInt	-128 … 127	8 bit = 1 bayt
Word	0 … 65 535	16 bit = 2 bayt
Integer	-32 768 … 32 767	16 bit = 2 bayt
LongInt	-2 147 483 648 … 2 147 483 647	32 bit = 4 bayt

Masalan: var i, j: Integer; bma: longint; mmr: Shortint;
tartib_raqam: Byte; nat_0: word;
Butun sonlar ustida div (butun bo’lish) va mod (qoldiq) amallari o’rinli. Masalan:
25 div 4 = 6; 25 mod 4 = 1; 49 div 7 = 7; 49 mod 7 = 0.
Haqiqiy sonli qiymatlar qabul qiladigan o‘zgaruvchilar haqiqiy sonli o‘zgaruvchilar deyiladi. Ularning turlari quyidagi jadvalda keltirilgan:

Turi	Qiymatlar chegarasi	Razryadi	Egallaydigan hotira hajmi
Real	-2,9•10^39 … 1,7•10^38	11-12	6 bayt
Single	-1,5•10^45 … 3,4•10^38	7-8	4 bayt
Double	-5,0•10^324 … 1,7•10^308	15-16	8 bayt
Extended	-3,4•10^4932 … 1,1•10^4932	19-20	10 bayt
Comp	-9,2•10^18 … 9,2•10^18	19-20	8 bayt

Masalan:
var burchak, yoy_uzunligi : Real; mab : extended;
daraja : Single; kub : double; haqiqiy : Comp;
Jadvaldagi “Razryadi” sonning aniq raqamlari sonini bildiradi. Juda ko‘p hollarda real turli o‘zgaruvchilardan foydalanish yetarli bo‘ladi.
Belgili o‘zgarmaslar qiymatini qabul qiluvchi o‘zgaruvchilar belgili o‘zgaruvchilar deyiladi. Ular Paskalning Char maxsus so‘zi yordamida tavsiflanadi. Masalan: var harf, belgi : char;