Tədris Mərkəzinin 2015-ci IL tarixli
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Yanaşma
Keysl
ər metodunun tətbiqinin üç əsas variantı mövcuddur: 1.
Problemin diaqnostikası. 2. Bir v ə ya bir neçə problemin diaqnostikası və iştirakçılar tərəfindən onların həll edilm
əsi. 3. Problemin h əlli və onun nəticələri ilə əlaqədar qəbul edilmiş qərarların qiym
ətləndirilməsi. Bu metod vasit əsilə aşağıdakı bacarıqların formalaşdırılmasına nail olmaq mümkündür: • hadis ənin səmərəli həlli yollarını araşdırmaq; • m əntiqi düşüncəni inkişaf etdirmək: təhlil etmək, səhvləri müəyyənləşdirmək; • hadis ənin səbəbinin həlli vasitəsilə tənqidi təfəkkürü inkişaf etdirmək; • t ədqiqatçı bacarıqlarını aşılamaq; 21
• m əlumatı sistemləşdirmək; • n əticə çıxarmaq və əsaslandırmaq. “Case study” metodu aşağıdakı alqoritm üzrə həyata keçirilə bilər: 1.
T əlimçi tərəfindən hadisənin seçilməsi. 2. T
hazırlanması. 3.
V əziyyətlərdən hər biri keys formasında ayrıca kartda yazıla bilər. 4. Dinl
əyicilər 4-5 nəfərdən ibarət qruplara bölünür. 5.
Dinl əyicilər vəziyyəti tədqiq edir və öz münasibətini bildirir. 6. İştirakçılar öz şəxsi və subyektiv qavrayışlarına əsasən həll yollarını ifadə edirlər. 7. T əlimçi vəziyyətlə bağlı münasibətləri nəzərdən keçirir, onu konspektləşdirir, ümumiləşdirir və sistemləşdirir. 8.
Dinl əyicilər vəziyyətlə bağlı son qərarını verirlər. 9. Qrupl
arla iş bitdikdən sonra auditoriyada ümumi müzakirə başlanır. 10.
Sonda dinl əyicilər hadisənin həlli üzrə son qərar verirlər, başqa situasiyalar üçün də yararlı olan nəti cələr əldə edirlər. Bu metodun tətbiqi zamanı bir sıra çətinliklər yarana bilər ki, təlimçi onların aradan qaldırılmasına əvvəlcədən hazır olmalıdır: - hamının iştirak etməməsi; - arqumentlərin inandırıcı olmaması; - arqumentlərin qanunla əsaslanmaması; - düzgün nəticənin çıxarılmaması. Keysin yaradılması üçün 5 mərhələ zəruridir: 1. Keys m ənbəyinin axtarışı; 2. Keys üçün məlumatların yığılması; 3. Keysin m əzmunun maketləşdirilməsi; 4. Keysin auditoriyada aprobasiyası; 5. Keysin h əyati tsikli. Keysl
ərin aşağıdakı növləri vardır: 1. Praktik keysl ər. 2. Öyrədici keyslər. 3. Elmi-t ədqiqat keysləri. Keys müxtəlif formalarda təqdim edilə bilər: hər səhifədə bir-neçə cümlədən bir-neçə s əhifəyədək. Nəzərə alsaq ki, bu keyslər ilk dəfədir istifadə olunur, böyük keyslər kiçik keyslərə nisb ətən dinləyicilərdə müəyyən çətinliklər yarada bilər. Keys hər hansı bir vəziyyəti və ya problemi əhatə edə bilər. 22
T əlimçi keys üsulu ilə problemin müzakirəsinə rəhbərlik edir. Keyslər müxtəlif formalarda dinl əyicilərə təqdim edilə bilər: çap olunmuş vəziyyətdə, video, audio, multimedia formasında və s. Bu t
əlim metodunda təlimçi aşağıdakı vasitələrlə nəzarəti həyata keçirə bilər: - işin (tapşırığın) artırılmasını və azaldılmasını; - qrupun hərəkətinin müəyyən edilmiş çərçivəyə salınması (məsələn, “əlavə informasiyadan istifad ə etməyə ehtiyac yoxdur” və ya “qrup əlavə axtarışlar etməyə səy göstərməlidir”; - tapşırığın yerinə yetirilməsinə tələblərin genişləndirilməsi və ya məhdudlaşdırılması; - t əzyiqin artırılması və ya azaldılması, qruplar arasında yarışa təşəbbüs yaratmaq, gözlənilməz elementlərin tətbiqi və s. Tapşırığın sonunda qrup öz hərəkətlərini müzakirə etməli v ə alınmış təcrübəni ümumiləşdirməlidir. T ədris prosesində təlimçinin və dinləyicinin keys texnologiyasının tətbiqi çoxvariantlı ola bil ər.
Problem v əziyyətinin yaradılması üçün keys mühazirədən əvvəl, tədris materialının və mövzunun öyrənilməsinədək dinləyicilərə paylanır. Bu mətn problem vəziyyətin formalaşmasına xidm
ət edir, mövcud bilikləri aktuallaşdırır, onları sistemləşdirir və öyrəniləcək material üçün motivasiya nöqtəsini müəyyən edir. Bu variant “Bilirəm – bilmək istəyirəm – yenisini bildim” metodu il ə sıx əlaqəlidir. Keys h əm də mövzunun sərbəst öyrənilməsinə xidmət edə bilər. Bu variantda o daha h əcmli olmalıdır, bu halda dinləyicilərin fəaliyyət istiqaməti nəzərə alınmalıdır. Suallar həm keysin, h əm də tədris materialının məzmununa uyğun olmalıdır. Bu variantda dərsliklər, internet m əlumatları dinləyicilər üçün əlavə material (ədəbiyyat) rolunu oynamalıdır. Keys-v əziyyət mətni dinləyicilərə öyrənilən materialın müqayisəsi və təhlili, mühazirəyə inteqrasiyası, təlimçi tərəfindən söylənilən məruzəsinin daha tez qavranılması üçün həm m əşğələdən qabaq, həm də auditoriyadan kənar çalışmaq üçün paylanmalıdır. İştirakçıların rolları Görüləcək işin fazası T əlimçinin hərəkətləri Dinl əyicinin hərəkətləri M əşğələyə qədər 1. Keysi seçir. 2. Dinl əyicilərin hazırlaşması üçün əsas və əlavə materialları müəyyən edir.
3. M əşğələnin ssenarisini hazırlayır. 1. Keysi v ə təklif edilən ədəbiyyat siyahısını alır. 2. M
əşğələyə fərdi qaydada hazırlaşır. 23
M əşğələ zamanı 1. Keysin qabaqcadan müzakirəsini təşkil edir. 2. Qrupu daha kiçik qruplara bölür. 3. Kiçik qruplarda müzakirəyə r əhbərlik edir, dinləyiciləri əlavə m əlumatlarla təmin edir. 1. Keysin v ə problemin başa düşülməsini dərinləşdirən suallar verir.
2. Q ərar variantlarını hazırlayır v ə digərlərin fikirlərini diqqətə alır. 3. Q
ərarların qəbul edilməsində iştirak edir. M əşğələdən sonra 1. Dinl əyicilərin işini qiymətləndirir. 2. Q əbul edilmiş qərarları və qoyulmuş sualları qiymətləndirir. M əşğələ barədə yazılı hesabat hazırlayır.
əsləhətlər və metodlar 1. Uyğun materialın seçilməsi. Keys metodu üçün seçilmiş materiallar iştirakçıların gündəlik həyatda üzləşə biləcəyi reallıqları (vəziyyətləri) əks etdirməlidir. Keyslərdəki materiallar o həddə olmalıdır ki, o iştirakçıları əlavə informasiya ilə yükləməsin. Əlavə məlumatları sonradan da təqdim etmək olar. Bu qrupun t ələbinə əsasən və ya avtomatik ola bilər. 2. Alternativl ərin olması. Seçilmiş sual geniş olmalıdır, iştirakçıların ixtisaslaşmasının bütün tərəflərini əhatə etm əlidir və müxtəlif həlli yolları olmalıdır. Bu metodda bir düzgün variantın olması daha az s əmərə verə bilər. 3. Qrupda iştirakçıların sayının az olması. Qrup n
ə qədər böyük olarsa verilən tapşırığın həcmi də böyük olar. Keys metodu ilə optimal n əticənin əldə edilməsi üçün qrupda on nəfərə qədər iştirakçının olması m əqsədəuyğundur. Əgər qrup böyük olarsa, onu daha kiçik qruplara bölmək lazımdır. Bu zaman ya rış elementini də tətbiq etmək olar, hər bir qrupa problemin öz rəqibindən daha tez həll edilm əsinə təklif etmək lazımdır. Keys metodunun üstünlükləri 1. Realizm. 2. T əzyiqin minimallaşdırılması. 3. Qarşılıqlı əlaqə fəallığı. Keys metodunun çatışmazlığı 1. Yanlış fikirlərin yaranması. 2. N əticələrin olmaması. 3. Doğruya uyğunluğu.
|