Termiz davlat universiteti botanika kafedrasi

Vazifa: Quyidagi topshiriqni bajaring va jadvalni to’ldiring. 
1-guruhga. Sinkveyn metodi
 
2- guruhga. 
Klaster 
metodi 
3- guruhga. BBB metodi 
Bilaman 
Bildim 
(mavzudan 
olingan 
yangi 
ma’lumotlar) 
Bilishni istayman 
(qiziqtirgan savollar) 
 
 
 
9-AMALIY MASHG’ULOT 
9-mavzu: Generativ organlarning tuzilishi. Gul Gulning diagramma va 
formulalarni tuzish.(2-soat) 
 
Kerakli asbob va materiallar:
yangi va fiksirlangan lola, olcha, olma, no’xat, akatsiya 
gullari gullari, lupa, gerbariylar, tayyor preparatlar. 
Ishni bajarish tartibi. 
 
Gul yopiq urug’li o’simliklarning jinsiy organi hisoblanib, gulning changlanib 
urug’lanishi natijasida urug’ va meva hosil bo’ladi. Gulning o’q qismi, gul bandi va gul o’rni 
bo’ladi. Gul o’rni, botiq, yassi, qavariq va konussimon bo’lishi mumkin. Gul o’rinda, kosacha 
barglar, tojibarglar, changchi va urug’chilar joylashgan. Gul tuzilishiga ko’ra aktinomorf 
(to’g’ri) va zigomorf (qiyshiq) bo’ladi. Aktinomorf gul markazidan bir necha simmetrik chiziq 
o’tkazilsa, gul a’zolari teng qismlarga ajraladi. Zigomorf gulda esa gul a’zolari teng ikkiga 
bo’linadi yoki bo’linmaydi. Gulning formulasini yozish va diagrammanin tuzish, 
qismlarini qisqacha ifodalash organlarining o’zaro bogliqligini bilib olishda katta 
ahamiyatga ega. Shu bilan birga o’simliklar qaysi bir oilaga mansub ekanligini belgilovchi
mezondir. Gulning qismlari qisqacha qilib quyidagicha belgilanadi: Kosachabarg Ca 
(Ca1ux) , Gultojibarg Co (Coro11a), Changchi A(Androseim), Urug’chi (Gunoceum), Gul 
formulasiga quyiladigan shartli belgilar: 
Urutchi gulqo’rg’ondan yuqorida joylashsa, G belgisi ostiga chiziladi. Gulqo’rg’on chiziq (-) 
belgisi bilan ifodalanadi. Urug’chi gulqo’rg’ondan pastda bo’lsa, G belgisi ustiga chiziladi.

---

3. Aktinomorf-to’tri gul belgisi * 
4.Zigomorf-qiyshiq gul belgisi.
5.Androtsey belgisi. A 
6.Ginetsey belgisi. G 
7.Bir uyli, ikki jinsli gul belgisi. 
8. Gul a’zolari tutashgan bo’lsa, qavsga olinadi. 
9. Gul a’zolarining soni raqamlar va belgilar bilan ifodalanadi: 
10.Gul a’zolarining soni 12 tadan ortiq bo’lsa, cheksizlik~ belgisi bilan ifodalanadi. To’tri va
to’liq bo’lmagan gulning formulasi quyidagicha: 
to’tri to’liq gulning formulasi quyidagicha: 
Gul diagrammasi uning plani hisoblanib, gul a’zolarining o’zaro bog’liqligini ifodalaydi va 
formuladagi elementlariga qo’shimcha bo’lib, gulning xarakteristikasini yanada to’ldiradi. 
Gulning diagrammasi quyidagi shartli belgilardan foydalanib chiziladi: 
1 .Gulkosachabarg 
2.Tojibarg 
3.Changchilar sxemasi. 
4. Urug’chilar. Tutunchaning kungdalang kesigi sxemasi. 
5.Gul a’zolarining boglanish belgisi (+) 
6.Gul bandi. 
7. Tangacha barg.