Termiz davlat universiteti pedagogika fakulteti

Tekshirish uchun savol va topshiriqlar:

1. 
   Savod o’rgatishning mohiyati nima?
   
2. 
   Nutq faoliyatining turlari va ularning o’zaro bog’liq holda shakllanishini tushuntiring.
   
3. 
   Savod o’rgatishda o’zbek tili tovush tuzilishi va harflarini hisobga olishning ahamiyati nimada?
   
4. 
   Savod chiqarishda o’qishga o’rgatish va yozuvga o’rgatish nima?
   
5. 
   Savod o’rgatishda bo’g’in ustida ishlashning ahamiyatini izohlang.
   
6. 
   O’quvchilarning fonematik eshitish qobiliyati deganda nimani tushunasiz?
   
7. 
   Alifbe darsligidagi rasmlar, jadvallarning ahamiyati nimada?
   
8. 
   Savod o’rgatish nima?
   

Tayanch atamalar: nutq faoliyati turlar, o’qish malakasi, tovush yozuvi, bo’g’in-tovush tahlili, tovush-harf tahlili, bo’g’inlab o’qish tamoyili, harflarning 4 variantini yozish tamoyili, bo’g’inga bo’lish, fonematik eshitish qobiliyati, imloviy malaka, o’qish, yozish, savod o’rgatish, metod, alifbe, bo’g’in, analitik o’qish, o’qish va yozuvga psixo-fiziologik tavsif.

Savod o’rgatish metodikasi tarixidan. Savod o’rgatish metodlarining
qiyosiy-tanqidiy tahlili
Reja:

1. 
   Savod o’rgatish tarixidan.
   
2. 
   Eski maktabda o’qitish usullari:
   

A) harfiy metod;
B) bo’g’in hosil qilish;
V) bo’g’inlarni qo’shish.
2. Tovush metodiga asoslangan birinchi darslik.
3. Eski maktablarda yozuvga o’rgatish usullari.
Eski maktabda o’qish bilan yozish bir vaqtda o’rgatilmagan, avval faqat o’qish o’rgatilgan. O’qish hijo (bo’g’in) usuli bilan o’rgatilgan. O’qishga o’rgatishning “hijjai qadimiy” deb atalgan usuli asarlar davomida hech qanday o’zgarishsiz davom etib kelgan.
Hijo usulida o’qishga o’rgatishni 3 bosqichga bo’lish mumkin.
1-bosqich. Harflarning nomini yodlatish (harfiy metod). Bu metodning mohiyati asosan quyidagilardan iborat: bir necha yildan beri o’qiyotgan bolalar maktab xonaga Yangi kelgan bolaga bir necha kichik-kichik surani og’zaki yodlatgan. Bola aytayotgan suradagi so’zlarining ma’nosini tushunmay, ularni birin-ketin yodlab olgan, bu orada taxminan bir yilga yaqin vaqt o’tgan. SHundan keyin arab alfaviti yodlatila boshlagan; bola uyida har ikki tomoni randalanib silliqlangan maxsus taxta olib kelgan. Maktabdor taxtaning bir tomoniga qora siyoh bilan 28 ta arabcha harfning yolg’iz shaklini alfavit tartibida bandlarga bo’lib yozib bergan.
Maktabdor birinchi banddagi harflarning nomini alif, be, te, se deb aytgan; bola domlaga ergashib takrorlagan; ayta olmasa, domla Yana aytgan va shuni yaxshilab o’rganishni vazifa qilib topshirgan. Bola birinchi bandni yodlab olgach, ikkinchi bandni shu tariqa yodlagan va h. Bolalar 26 harf nomini 5-6 oyda zo’rg’a bilib olganlar. Ular harflarning nomini yodlab olsalar ham, qaysisi be, qaysisi se ekanini ko’rsatib bera olmaganlar. Ayrim domlalar, otinoyilar yosh bolalarning eslab qolishiga yordam berish maqsadida har bir harf uchun shartli iboralar o’ylab topganlar (- uzunchoqqina alif, bittagina be, - ikkitagina te, uchtagina se kabi).