Termiz davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti biologiya kafedrasi

Kerakli jihozlar va reaktivlar:
MBR-1 mikroskop, suv, buyum va qoplagich oyna, 
bakteriologik halqa, mikrobiologik ob’ekt, steril ozuqa muhit, dezinfiktsiyalovchi 
modda,vodoprovod, hovuz, ariq suv namunalari, termostat.
Laboratoriya ishini bajarishda rioya qilinadigan texnika xavfsizlik 
qoidalari: 
Laboratoriya mashg’ulotlarini bajaruvchi hamma talabalar texnika xavfsizligi 
NATIJA:_________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________ 

---

28 
bo’yicha yo’riqnoma talablari bilan tanishtirilgan bo’lishlari lozim. Mazkur ishni 
bajarishda talabalar turli mikroorganizmlarni, asbob-uskunalarni zararsizlantirish, ya’ni 
mikroorganizmlardan xoli qilish usullari, sterilizatsiya amalga oshiriladigan asboblarning 
tuzilishi xaqida ma’lumotlarga
 
ega bo’lishlari kerak. Shuningdek talaba o’qituvchi yoki 
laborantning ruxsatisiz turli moddalarni, asbob-uskunalarni o’zboshimchalik bilan 
ishlatishi mumkin emas.
Nazariy qism: 
Suvda juda ko’p mikroorganizmlar uchraydi, chunki suv tabiiy 
muhit hisoblanadi. Suvga mikroorganizmlar tuproqdan o’tadi. Agar suvda oziq moddalar 
yetarli bo’lsa mikroorganizmlar soni juda ko’payib ketadi. Ayniqsa chiqindi oqava suvda 
bakteriyalar ko’p bo’ladi. Artezian quduqlari va buloq suvlari esa toza hisoblanadi, ularda 
bakteriyalar deyarli uchramaydi. Ariq va hovuz suvlarida, ayniqsa ariq suvining 10sm 
gacha bo’lgan chuqur qismida, qirg’oqqa yaqin joylarda mikroblar soni ko’p bo’ladi. 
Qirg’oqdan uzoqlashgan sari va chuqurlashgan sari mikroblar soni kamaya boradi. 1 ml 
toza suvda 100—200 dona mikrob uchrasa, iflos suvda 100000 dan 300000 gacha va 
undan ko’p bo’ladi. 
Ma’lumki, oqava suvda uchraydigan bakteriyalarga dengiz suvi salbiy ta’sir etadi. 
Masalan, Karpenter va shogirdlari (1938) aniqlash bo’yicha, dengiz suvi 30 minut ichida 
oqava suvdagi bakteriyalarning 80% ni nobud qilgan. Rozenfeld va Sobbel (1947) dengiz 
suvidan antibiotiklar hosil qiluvchi 9 ta forma topganlar, bu antibiotiklar boshqa 
formalarga salbiy ta’sir etgan.
Aholisi zich joylashgan yerlardagi suvda mikroblar juda ko’p bo’ladi, shahardan 
suv 3—4 km nari o’tgach, mikroblar soni yana kamayadi. Buning bir qancha sabablari 
bor: mexanik yo’l bilan mikroblar suv tagiga cho’kadi, suvda oziq moddalar kamayadi, 
bevosita tushgan quyosh nuri ularga salbiy ta’sir etadi, mikroorganizmlarning bir qismini 
sodda hayvonlar iste’mol etadi va boshqa faktorlar sabab bo’ladi.
Patogen mikroblardan brutsellyoz, tulyaremiya, paratif, dizenteriya tayoqchalari, 
vabo vibrioni va boshqalar oqava suvda uzoq muddat yashaydi. qorin tifi tayoqchasi 21 
kun, muzda 60 kun va oqava suvda 6—30 kungacha yashaydi.