Termiz davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti ekologiya va tuproqshunoslik kafedrasi

Qurilishdagi quvurlarning yerga ta’siri. yer yuzasida har xil muhandislik kommunikatsiya (gaz, suv, neft, issiqlik kanalizatsiya quvurlari, elektr, telefon kabellari va b.q.) quvurlami yotqizish tuproq holatiga salbiy ta’sir etib, tuproqdagi biologik jarayonlami buzadi va ifloslantiradi. Yotqizilgan kabellar atrofidagi tuproq tar- kibi buziladi, tuproqdagi mikroorganizmlar nobud boiadi, o‘sim- liklar quriy boshlaydi


Nazorat uchun savollar

1. 
   Qurilish so'ziga ta’rif bering?
   
2. 
   Qurilish jarayonini tashkil etish talablariga nimalar kiradi?
   
3. 
   Qurilishga maydon tanlashda nimalarga ahamiyat berish kerak?
   
4. 
   Loyihalash ishiga ta’rif bering?
   

195

14-Mavzu: BINO VA INSHOOTLAR QURILISHIDA ENERGIYA VA RESURS TEJAMKORLIK

1. 
   Jahonda energiya va resurs tejamkorlik bo‘yicha umumiy holat
   
2. 
   Bino va inshootlarda energiya talabi va issiqlik ta’minotini saqlash
   

Tayanch iboralar: Arxitektura, atmosfera, atrof-muhit, bar- qaror rivojlanish, bino va inshootlar, iqlim, inson, issiqlik ta’minoti, quvurlar, qurilish materiallari, qurilish, loyihalash, omillar, resurs.
Xorijiy va mahalliy mutaxassislamíng baholashi bo‘yicha dun- yoda ekologik ahvolning yaxshilanishi va aholining salomatligini saqlanishining asosiy yo‘nalishlaridan biri tabiiy energetik resurs- lami iste’mol qilish darajasini pasaytirish hisoblanadi.
Bino va inshootlar qurilishi sohasi - mamlakatimizda va xorijiy davlatlarda ham asosiy energiya iste’molchilaridan biridir. Mamlakatimizning yoqilg‘i-energetik resurslari bo‘yicha bir yildagi barcha talabining 15-20% shartli ravishda mamlakatimizdagi bino va inshootlar majmualarining talabiga sarflanadi. Jahonda energiya tanqisligi va energiya tashuvchining narxi o‘sishining kuchayib borayotgan sharoitida energiya talabini pasaytirilishi barqaror rivoj­lanish qoidalariga, ya’ni ekologik barqaror (o‘z-o‘zini quwatlash) ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishga to‘liq javob beradi.
Energiya tejamkorlik - energiya resurslarini nihoyatda tejab- tergab sarflanishini ko‘zda tutadi. Tasodif emaski, shuning uchun 1992-yil Rio-de-Janeyro shahrida Birlashgan Millatlar Tashkilotining o‘tkazilgan konferensiyasida va keyingi sammitlarida jahon miqyosida energiyani tejash va uni yuqori darajada samarali ishl atilishiga alohida e’tibor qaratildi.
Energiya tejamkorlik jamiyatni barqaror rivojlanishining asosiy yo‘li hisoblanadi. Bu quyidagi bir necha sabablar bilan tushuntiriladi:

1. 
   Tabiiy organik energiya resurslarining tugayotgani;
   
2. 
   Tabiiy energiya resurslarining bahosi keskin ko‘tarilishi;
   
3. 
   Tabiat majmualariga va tabiiy ekologik tizimlarga salbiy antropogen ta’siming sezilarli kiichayishida energiya talabining o‘sishi kuzatiladi.