Termiz davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti ekologiya va tuproqshunoslik kafedrasi

191

chiqindilar - qurilish jarayonidagi asosiy ifloslantiruvchi manbalar sanaladi. Tabiatda amalga oshi- riladigan qurilish ekotizimlarini har bir vakillari uchun talofat yet- kazadi, masalan hayvonot olamiga: qurilishning bo‘lishi natijasida hayvonot olamining ozuq zanjiri buziladi, bu esa o‘z navbatida ulaming sonini qisqarishiga olib keladi. Loyiha tuzuvchilar iloji boricha tabiiy atrof-muhitga qurilishning salbiy ta’sirini kamay- tirishga harakat qihnoqdalar.
Qurilish jarayonida atrof-muhitga salbiy ta’sir ko‘rsatuvchilami va qurilish jarayonida bo‘ladigan bu ta’sirlarini kamaytirish uchun to‘g‘ridan-to‘g‘ri quyidagi chora-tadbirlar qo‘llaniladi.
Qurilish maydonini tayyorlash. Bu jarayon salbiy ta’sir ko‘rsatuvchilaming paydo bo'lishi bilan bog‘liq. Jumladan:

• 
  chiqindilaming paydo bo‘lishi va ifloslangan avtotrans- portlaming harakati;
  
• 
  er yuzasidagi suv resurslaming ifloslanishi;
  
• 
  tuproq eroziyasi;
  
• 
  landshaftlaming o‘zgarishi.
  

Yuqoridagi ekologik muammolaming oldini olish uchun quyi­dagi chora-tadbirlami qo‘llash lozim:

• 
  qurilish maydonida chiqindilami tashuvchi avtotransportlami va ulaming rezina kamerali g‘ildiraklarini tozalovchi maxsus joylar bo‘lishi;
  
• 
  chiqindilami tashlash uchun maxsus joy ajratish, chiqindilami yopiq holda tashish;
  
• 
  chiqindini va ortiqcha tuproqni tashish;
  
• 
  ishlab chiqarishga oid va maishiy suvlami tozalashni tashkil etish;
  
• 
  qazish jarayonida yer osti suvlarining to‘kilishini va ulami kuchsiz tuproq bilan sun’iy ravishda mustahkamlanishi paytidagi ifloslanishni oldini olish;
  
• 
  qurilish maydonidagi oqova suvlami yemi o‘pirib ketishidan saqlash;
  
• 
  to‘g‘ri rejalashtirilgan vaqtinchalik avtoyo‘llar va yo‘laklar;
  

Payvandlash, binolar tomlarini yopish, devorlami pardozlash
jarayonidagi ta’sirlaming oldini olish uchun tez yonuvchan va o'zidan zaharli moddalar chiqaradigan mahsulotlami to‘g‘ri aralash- tirish hamda ulami tashishni to‘g‘ri tashkil etish chora-tadbirlami amalga oshirish kerak. Tosh va béton ishlari. Ishning bu turi quyidagi ekologik muammolarning paydo bo‘lishi bilan bog'liq: havoning changlanishi, to‘lqin tarqatuvchi, shovqinli yuklar va h.k.