Qonunning maqsadi -inson va tabiat o‘rtasidagi munosabatlar uyg‘un muvozanatda rivojlanishini, ekologiya tizimlari, tabiat komplekslari va ayrim obyektlar muhofaza qilinishini ta’min- lashdan, fuqarolaming qulay atrof-muhitga ega bo‘lish huquqini kafolatlashdan iboratdir. Ushbu qonunga muvofiq ifloslanishdan, kamayishdan, tanaz- zuldan, yo‘qotilishdan va shunga o‘xshash xo‘jalik (shu jumladan qurilish) faoliyatidan quyidagi atrof-muhit obyektlari muhofaza qilinishi zarur:
ekologiya tizimlari, landshaftlar va noyob tabiat obyektlari xilma-xilligi.
Nazorat uchun savollar 1. Ekologik qonunchilik tizimi qanday darajalardan iborat? 2.0‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining qaysi mod- dalarida tabiiy atrof-muhitni muhofazasi qilish belgilangan? Atrof-muhit muhofazasi bo‘yicha 0‘zbekiston Respublika- sining qanday qonunlari mavjud?
0‘zbekiston Respublikasi “Shaharsozlik kodeksi” qonunida qanday asosiy tushunchalar kiritilgan?
Aholini joylashtirish tizimi tushunchasiga ta’rif bering?
290
Abiotik muhit [yun. a - inkor ma’nosi, bios - hayot].
1) tirik organizmlarni o‘rab turgan no tirik jismlardan iborat muhiti; 2) tirik organizmlaming faoliyati bilan bogiiq bo‘lmagan tabiat hodisalari.
Абиотическая среда[отгреч a... значение отрицания, bios — жизнь] - 1) неживое физическое окружение живых организмов; 2) природные явления, не связанные с деятельностью живых организмов.
influence of living organisms. Abiotic environment [Greek a - particle with negative meaning, bios- life] - not alive physical surrounding of living organisms; 2)natural phenomena irrelevant with activity of living organisms. Abiotic factor - [Latin factor - doing, effecting] - influence exerted on an organism (organisms) by physical and chemical conditions of environment. Agglomeration [Latin agglomerare - to
Abiotik omil [lot. factor
qilayotgan, ishlab chiqarayotgan] - muhitning fizik va kimyoviy sharoitlarining organizmga (organizmlarga) ko‘rsatayotgan ta’siri.
Aglomeratsiya [lot. agglomerare - qo‘shish,
Абиотический фактор- [от лат. factor - делающий, производящий] - влияние, оказываемое на организм (организмы) физическими и химическими условиями среды.
присоединять, накапливать] - процесс фактического слияния многих городов
tadbirlar tizimi. Aut(o) ekologiya [yun. autos - o‘z, oikos - uy, joy, logos - so‘z] - ekologiyaning alohida individning (populyasiyaning, turning) yashash muhiti bilan munosabatlarini o‘rganadigan bo‘limi. Aerozol [yun. aer - havo va nem. Sol] - gazsimon muhitda muallaq holatda tarqalgan qattiq yoki suyuq zarrachalardan iborat dispers tizim; A. -ga tutun va tumanlar kiradi. Aeroplankton [yun. aer
havo va plankton - daydib yuruvchi] - havoda qalqib suzib yuruvchi organizmlar.
Аут(о) экология [от rp. autos -сам. Oikos -дом, место, logos - учение, слово] - раздел экологии, изучающий взаимоотношения отдельной особи (популяции, вида) и средой обитания.
Аэрозоль[от гр. аег -воздух и нем. Sol] - дисперсная система, состоящая из твердых или жидких частиц, взвешенных в газообразной среде; к А. относятся дымы и туманы.
Аэропланктон[от гр. аег - воздух и plankton -блуждающее] - организмы, парящие (взвешенные) в воздухе.
Autoecology [Greek autos -self. Oikos -home, place, logos -doctrine, word] - part of ecology studying interrelationships between an individual (of population, species) and habitat. Aerosol [Greek aer - air and German Sol] - disperse system composed of solid or liquid particles fluidized in a gaseous medium; to A. smokes apd mists are referred. Air plankton [Greece t aer - air and plankton - wandering] - organisms soaring (fluidizing) in air. GLOSSARIY
Aerotenk, aero tank [yun. aer - havo va ingl. tank
idish] - oqova suvlami mikroorganizmlar, hamda havo oqimi yordamida oksidlash yo‘li bilan biologik tozalash uchun qurilgan sun’iy inshoot.
Bakteriologik ifloslanish- ekotizimga unga yot bo‘lgan organizmlaming chetdan olib kelinishi va ko‘payishi. Mikroorganizmlar bilan ifloslanish bakteriologik yoki mikrobiologik ifloslanish deb ham ataladi.
Аэротенк, аэротанк[от rp. aer - и англ. tank - резервуар, бак] - искусственное сооружение для биологической очистки сточных водпутём окисления их с помощью воздуха и микроорганизмов.
В Бактериологическое загрязнение
привнесение в экосистему и размножение чуждых ей видов организмов. Загрязнение микроорганизмами называют также бактериологическим или микробиологическим загрязнением.
Aerotank [Greek aer- air and English tank- reservoir, tank] - artificial construction for biological treatment of sewageby acidification them with the help of air and microorganisms. Bacteriological contamination - penetration into ecosystem and generation in large numbers of alien species of organisms in ecosystem. Pollution by microorganisms is also called bacteriologicafW microbiological impurity. Actor- a structure
Bajaruvchi- tizimdagiДеятель- структура, которая связана с основным процессом в
asosiy jarayon bilan bog‘liq системе. Называя актеров, один ставит tuzilma. Bu - butun bir шкалунаформальноймодели cстемы. tizimning simmetrik masshtabdagi modeli.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI
Huquqiy-me’yoriy hujjatlar 1. 0‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi (1992-yil). 2.0‘zbekiston Respublikasining “Tabiatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi Qonuni (1992-yil). 3.0‘zbekiston Respublikasining “Davlat sanitariya nazorati to‘g‘risida”gi Qonuni (1992-yil). 0‘zbekiston Respublikasining “Suv va suvdan foydalanish to‘g‘risida”gi Qonuni (] 993-yil).
5.0‘zbekiston Respublikasining “Er osti boyliklari to‘g‘ri- sida”gi Qonuni (1994-yil). 0‘zbekiston Respublikasining “Atmosfera havosini muhofaza qilish to‘g‘risida”gi Qonuni (1996-yil).
0‘zbekiston Respublikasining “Gidrotexnika inshootlarining xavfsizligi to‘g‘risida”gi Qonuni (1999-yil).
O'zbekiston Respublikasining “Ekologik ekspertiza to‘g‘ri- sida”gi Qonuni (2000-yil).
0‘zbekiston Respublikasining “Chiqindilar to‘g‘risida”gi Qonuni (2002-yil).
10. 0‘zbekiston Respublikasining “Shaharsozlik kodeksi” Qonuni (2002-yil). 11.0‘zbekiston Respublikasining “Ekologik nazorat to‘g‘ri- sida”gi Qonuni (2013-yil). Adabiyotlar И.А.Каримов. Узбекистан на пороге XXI века: угрозы безопасности, условия и гарантии прогресса. - М.: Издательский дом “Дрофа”, 1997. - 318 с.
Martin Kranert, Klaus Cord-Landwehr (Hrsg.j^äyifuhrung in die Abfallwirtschaft. 4., vollständig aktualisierte und erweiterte Auflage Mit 297 Abbildungen und 131 Tabellen. Germany, 2010.
Michael Begon, Colin R. Townsend, John 1. Harper (2006) Ecology From Individuals to Ecosystems. USA - 4th ed. p. 759.
Neil S. Grigg (2003) Water, wastewater, and stormwater infrastructure management. USA-p. 243.
