Termiz davlat universiteti

3.1-jadval. Asosiy kapitalga investitsiyalarning hududlar boʻyicha tarkibi (mlrd. soʻm)²⁵

№	Hududlar	2014 y.	2015 y.	2016 y.	2017 y.	2018 y.
1	Qoraqalpog‘iston Res-si	11,4	14,1	7,5	3,7	5,6
2	Andijon viloyati	4,2	4,0	3,8	3,7	3,8
3	Buxoro viloyati	9,8	9,5	11,8	18,1	7,3
4	Jizzax viloyati	3,0	2,5	2,5	2,4	3,0
5	Qashqadaryo viloyati	11,7	12,8	12,8	16,8	14,3
6	Navoiy viloyati	4,6	4,2	5,7	4,6	9,4
7	Namangan viloyati	4,8	4,7	4,8	5,0	6,6
8	Samarqand viloyati	6,5	6,8	6,8	5,4	5,4
9	Surxondaryo viloyati	4,1	3,8	3,8	4,9	5,7
10	Sirdaryo viloyati	2,7	2,5	2,2	2,2	2,0
11	Toshkent viloyati	10,8	9,6	7,7	7,1	8,7
12	Farg‘ona viloyati	5,8	5,1	4,7	3,9	4,6
13	Xorazm viloyati	3,6	3,4	2,9	2,8	2,8
14	Toshkent shahri	16,7	16,6	21,7	19,0	20,4
	Taqsimlanmagan hajm	0,3	0,4	1,3	0,4	0,4

Xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi investitsion loyihalarni, ularning barcha hujjatlari, texnik iqtisodiy asosini sifatli va talab darajasida ishlab chiqaruvchi professional loyiha injiniring kompaniyalarining sanoqli ekanligi va yaxshi rivojlanmaganligi, ularning malakali kadrlar bilan ta‘minlanmaganligi ham jiddiy muammo boʻlib turibdi.
Ushbu kompaniyalar tomonidan koʻrsatilayotgan xizmatlar talab darajasida emas. Ular xorijiy moliyaviy institutlar shartlariga mos kelmaydi, ularning ekspertizada loyihaning asoslanmagan tomonlari-kamchiliklari koʻzga tashlanib qolmoqda. Bu loyiha hujjatlarining asosli ravishda tayyorlanmaganligi, hisobkitoblarda noaniqliklar mavjudligi bilan izohlanmoqda.

• 
  Mahsulot bozori, nufuzli raqobatchilarning narx va ishlab chiqarish siyosati, xom ashyo materiallariga boʻlgan imkoniyatlar, yangi ishlab chiqarishni tashkil etish natijasida kelib chiqishi mumkin boʻlgan ekologik holatni baholash boʻyicha ma‘lumotlarning etishmasligi jiddiy muammo boʻlib qolmoqda.
  
• 
  Xorijiy investitsiyalar faoliyati toʻg‘risidagi qonunchilikda ham qator muammo va kamchiliklar mavjud. Jumladan, 1998 yil 30 aprelda qabul qilingan
  

«Chet el investitsiyalari toʻg‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunida «chet el investitsiyalari ishtirokidagi korxonalar O‘zbekiston Respublikasining qonun hujjatlari talabiga rioya etgan holda eksport- import operatsiyalarini mustaqil ravishda amalga oshiradilar. O‘zlari ishlab chiqargan mahsulotni eksport qilganlarida bunday mahsulot litsenziyalanmaydi va kvotalanmaydi»²⁶, deyilgan. Bizningcha, bu erda birgalikda ishlab chiqarilgan mahsulotning qaysi qismi litsenziyalanmasligi va kvotalanmasligi toʻg‘risida aniqlik kiritish zarur.
Xulosa qilib aytadigan boʻlsak, xorijiy investitsiyalarning kirib kelishi hamda qoʻshma korxonalar foliyatini tashkil etish va rivojlantirishning muammolarini quyidagi yoʻnalishlarga boʻlib oʻrganish va ularni hal etish maqsadga muvofiq boʻlar edi:

• 
  xorijiy investitsiyalarga oid qonunchilikni yanada takomillashtirish va ularning amaliyotda og‘ishmay bajarilishi;
  
• 
  adolatli foyda olinishini kafolatlovchi qulay va barqaror yuridik, iqtisodiy shart-sharoitlarning yaratilishi;
  
• 
  milliy valyutamiz soʻmning toʻliq konvertatsiyasiga erishish, uning barqarorligi va mustahkamligini ta‘minlash;
  
• 
  investitsion loyihalarning xujjatlarini tayyorlovchi maslahat-injiniring kompaniyalari sonini koʻpaytirish;
  
• 
  respublikadagi siyosiy hayotga boʻlgan tashqi tahdid;
  
• 
  reklama-axborot ta‘minotidagi taqchillik;
  
• 
  telekommunikatsiya va aloqa tarmoqlarining jahon standartlariga toʻliq javob bera olmasligi;
  
• 
  mahsulot bozori, xom ashyo materiallarga boʻlgan imkoniyatlar, yangi ishlab chiqarishni tashkil etish natijasida kelib chiqishi mumkin boʻlgan ekologik holatni baholash boʻyicha ma‘lumotlarning etishmasligi;
  
• 
  aholi iqtisodiy savodxonlik darajasining pastligi, xorijiy investorlarga boʻlgan munosabatning etarli darajada shakllanmaganligi;
  
• 
  qoʻshma korxonalar va xorijiy sarmoya ishtirokidagi boshqa turdagi tadbirkorlik faoliyatini roʻyxatdan oʻtkazishdagi toʻsiqlar koʻpligi.
  

Mamlakatimizda aniqlangan muammolar tahlili natijalariga koʻra, normativhuquqiy bazani takomillashtirish, chuqur institutsional islohotlarni amalga oshirish, erkin iqtisodiy zonalar samaradorligini oshirish, infratuzilmani rivojlantirish, ishchi kuchi sifatini va mehnat unumdorligini oshirish, bank tizimi infratuzilmasini rivojlantirish, korporativ boshqaruvni tubdan isloh qilish, qimmatli qog‘ozlar bozorini rivojlantirish, tashqi iqtisodiy faoliyatni erkinlashtirish xorijiy investitsiyalardan foydalanish samaradorligini oshirishga xizmat qiladi.