Mavzu:Movarounnahrda islom dinining
tarqalishi va madrasa ta’limi shakllanishining
ijtimoiy madaniy hayotga ta’siri
•
Buxoroliklar har yili xalifalikka boj to‘lashga, uylarining yarmini arablarga bo‘shatib
berishga majbur etiladi.
710-yilda Qutayba Naxshab va Keshni bosib olib, Samar- qandga hujum boshlash
uchun tayyorgarlik ko‘radi. Biroq Xorazmda boshlangan ichki ziddiyatlar oqibatida
yuzaga kel- gan qulay fursat Qutaybani Sug‘d yurishini kechiktirib, Xo- razmga
qo‘shin tortishga jalb etadi. Negaki, Xorazm shohi Chag‘on ukasi Hurzod boshliq
xalq qo‘zg‘olonidan qo‘rqib, 711-yilda Qutaybaga yordam so‘rab murojaat qiladi.
Hurzod garchi dushman qo‘li bilan tor-mor qilinib o‘ldirilsa hamki, Xorazmshoh
bundan o‘z mustaqilligini yo‘qotib, arablarga boj to‘lashga majbur bo‘ldi. Uning
qo‘shini esa Qutaybaning har- biy yurishlarida ishtirok etishga majbur etiladi.
•
712-yilda Qutayba qo‘shinlari Samarqandga tashlanadi. Bu davrda G‘urak
(710–737) Sug‘dga podsho qilib ko‘tarilgan edi. G‘urak arablarga qarshi
kurash olib bordi. Kuchlar teng bo‘lmaganligi oqibatida Samarqand taslim
bo‘ladi. G‘urak bilan Qutayba o‘rtasida sulh tuzilib, unga ko‘ra Sug‘d
xalifalikka qaram bo‘lib qoladi.
Choch va Farg‘onaning zabt etilishi. 713-yilda Qutayba qo‘shinining bir qismi
Choch viloyatiga, o‘zi boshliq asosiy kuch esa Farg‘ona vodiysi tomon yo‘l
oladi. Choch vohasi bosib olinib, uning bosh shahri Madinat ash-Shosh va
juda ko‘p qal’a va qo‘rg‘onlar hamda qishloqlarga o‘t qo‘yilib vayron etiladi.
715-yilning boshida esa Farg‘ona vodiysini uzil- kesil egallab, Koshg‘argacha
kirib boradi. Hamma viloyatlarga arablardan amirlar tayinlanadi. Lekin
Qutayba xalifa Sulay- monga qarshi isyon ko‘targani oqibatida Farg‘onada
arab askarlari tomonidan o‘ldiriladi.
|
