Termodinamikanin mövzusu

Cisimlərin effektiv şüalanması

Fərz edək ki, cismin üzərinə hər hansı enerjisi E₂ olan şüa düşür və cisim özü E₁ enerjisini şüalandırır, düşən E₂ enerjisinin A₁E₂ enerjisi cisim tərəfindən udulur, (1 – A)E₂ hissəsi yenidən şüalanır. Deməli,

E_ef=E₁+(1 – A₁)E₂ (1)

İşıq enerjisinin qiyməti dalğa uzunluğundan başqa temperaturdan da asılıdır.

E₀₂=f(, T) (2)
Bu məsələni ilk dəfə nəzəri yolla araşdıran Plank olmuşdur. Plank sübut edib ki, mütləq qara cismin şüalandırdığı enerji:
; (3)
C₁=3,7410^-6 Vtm²
C₂=1,4410^-2 Mk
(3) ifadəsinin qrafikini qursaq, şəkildəki kimi alınar:

Vin dalğa uzunluğu ilə temperatur arasında əlaqə yaradan qanun verib:

_maxT=2,910^-3 (4)
Aşağıdakı düstur Stefan – Bolsman qanunudur:
(5)
 – qaralıq dərəcəsi; C₀ – şüalanma qabiliyyətidir.
İstilikötürmə

İstilikptürmə prosesini müşahidə etdikdə görünür ki, burada istiliyin daşınmasının hər üç növünə rast gəlmək olar. Bu prosesləri ayrı – ayrılıqda yox, birlikdə öqrənmək daha əlverişlidir.

İstiliyin isti mühitdən soyuğa aralıq divar vasitəsilə verilməsinə istilikötürmə deyilir. İstilikötürmə zamanı daşınan istiliyin miqdarı (vahid zamanda):
Q=k (t_M1 – t_M2)F (1)
t_M1 – I, t_M2 – II mühitin temperaturu, F – istilik keçirən səthin sahəsi, k – istilikötürmə əmsalı adlanır və ədədi qiymətcə isti istilikdaşıyıcı ilə soyuq arasındakı temperatur fərqi 1⁰ olduqda vahid səthdən vahid zamanda keçən istiliyin miqdarına ədədi qiymətcə bərabər olan kəmiyyətdir:
.
Bir təbəqəli yastı divarda istilikötürmə

Fərz edək ki, yastı divar verilib.

Yasyı divarın qalınlığı , istilikkeçirmə əmsalı , I səthin temperaturu t_S1, I mühitin temperaturu t_M1, II səthin temperaturu t_S2, I mühitin temperaturu t_M2. ₁ I mühitdən I səthə istilikvermə əmsalı; ₂ isə II səthdən II mühitə keçmə əmsalıdır.

İstilik seli sıxlığının qiyməti
q=const;
=const.
I mühitdən I səthə verilən istilik:

I səthdən II səthə verilən istilik:
(1)
II səthdən II mühitə verilən istilik:

Buradan temperaturlar fərqlərini tapsaq və tərəf – tərəfə toplasaq:

alarıq.
(2)
(3)
İstilikötürmə əmsalı:
(4)
olar.
Termik müqavimət isə
(5)
olar.