“Təsdiq edirəm” Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Naziri O. Şirəliyev
Psixi sağlamlıq sahəsində informasiya sisteminin yaradılması
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1.5. Psixi sağlamlıq sahəsində informasiya sisteminin yaradılması 1.5.1. Psixi sağlamlıq üzrə məlumat bazasını beynəlxalq standartlara uyğun şəkildə təkmilləşdirmək. 1.5.2. Psixi sağlamlıq üzrə məlumatların obyektiv şəkildə toplanmasını təmin etmək. 1.5.3. İnformasiyanın toplanması və işlənməsinin keyfiyyətinə texniki nəzarəti həyata keçirmək. 1.5. vəzifəsinin yerinə yetirilməsi indikatorları
Hadisənin qeydiyyatı formasının və psixi sağlamlıq sistemi müəssisələri üzrə məlumatların toplanmasının yeni formasının tətbiq edilməsi Müasir
beynəlxalq tələblərə cavab verən psixi sağlamlıq üzrə elektron məlumat bazasının mövcudluğu PSS üzrə informasiyanın kompüterdə son işlənməsi və təhlili üçün cavabdeh olan mütəxəssislərin mövcudluğu
2.1. Fiziki resursların təmin edilməsi 2.1.1. İxtisaslaşdırılmış psixiatriya xəstəxanalarında çarpayıların sayını ixtisar etmək və ənənəvi tipli psixiatriya müəssisələrinin bəzilərini xəstəxanadan kənar (community-based) xidmətlər göstərən müəssisələrə çevirmək. 2.1.2. Ümumi tipli xəstəxanalarda stasionar psixiatriya şöbələri açmaq. 2.1.3. Müəssisələrin sanitar-texniki normalara uyğunluğunu təmin etmək və onları lazımi avadanlıq və ləvazimatla təchiz etmək.
İxtisaslaşdırılmış psixiatriya müəssisələrində ixtisar edilmiş çarpayıların sayı
27
Ümumi
profilli xəstəxanalarda stasionar psixiatriya şöbələrinin sayı Psixi
pozuntuları olan şəxslərə yardım göstərən müəssisələrin sanitar- texniki vəziyyətinin müasir standartlara uyğunluğu 2.2. Kadr potensialının inkişaf etdirilməsi 2.2.1. Psixiatrların müxtəlif sahələr, o cümlədən uşaq/yeniyetmə psixiatriyası, məhkəmə psixiatriyası, herontologiya, psixoterapiya, narkologiya, neyropsixiatriya və digər sahələr üzrə ixtisaslaşması sistemini tətbiq etmək. 2.2.2. Klinik psixoloqlar, sosial işçilər, psixiatriya tibb bacıları, psixi pozuntuları olan şəxslərin reabilitasiyası üzrə mütəxəssislərin PS sahəsində diplomaqədər və diplomdan sonra təhsil alması sisteminin inkişafına dəstək vermək. 2.2.3. Klinik psixoloqlar, sosial işçilər, psixi pozuntuları olan şəxslərin reabilitasiyası üzrə mütəxəssislərin səhiyyə/psixi sağlamlıq sisteminə inteqrasiyasının dövlət mexanizmini yaratmaq. 2.2.4. PSS-in idarə olunması və müxtəlif mövzular üzrə ildə 4-5 dəfə keçirilən alternativ qısamüddətli (3-5 günlük) treninqlərin tətbiq olunması vasitəsilə PSS-də fasiləsiz təlim sistemi təşkil etmək. 2.2.5. ATM və orta peşə təhsili müəssisələrinin psixi sağlamlıq üzrə tədris proqramlarını təkmilləşdirmək. 2.2.6. PSS-də elmi kadrların hazırlanması sistemini təkmilləşdirmək. 2.2. vəzifəsinin yerinə yetirilməsi indikatorları
Psixiatrlar üçün psixiatriyanın xüsusi sahələri üzrə diplomdansonrakı təhsil proqramlarının mövcudluğu Bu proqramlar üzrə təlim keçmiş mütəxəssislərin sayı Klinik psixoloqlar, sosial işçilər, psixiatriya tibb bacıları, psixi pozuntuları olan şəxslərin reabilitasiyası üzrə mütəxəssislərin PS sahəsində diplomaqədər və diplomdansonrakı təhsili üçün tədris proqramlarının mövcudluğu Tibb universiteti/fakültələri tələbələrinin diplomaqədər təhsili üçün psixiatriya sahəsində beynəlxalq standartlara cavab verən tədris proqramının mövcudluğu
28
Klinik psixoloqlar, sosial işçilər, psixi pozuntuları olan şəxslərin reabilitasiyası üzrə mütəxəssislərin səhiyyə/psixi sağlamlıq sisteminə inteqrasiyası üzrə normativ sənədlərin mövcudluğu Psixi sağlamlıq sistemində çalışan klinik psixoloqlar, sosial işçilər, reabilitasiya üzrə mütəxəssislərin sayı PSS-də fasiləsiz təlim üçün təsdiq olunmuş qısamüddətli kursların sayı Keçirilmiş qısamüddətli kursların miqdarı və bu kursları bitirmiş mütəxəssislərin sayı Büdcə, kadr və mənbələr üzrə menecmentlik də daxil olmaqla PSS-in idarə olunması üzrə treninqlərin miqdarı. Sübutlu təbabət prinsiplərinə əsaslanan elmi tədqiqatların aparılması üzrə təlim keçmiş PSS mütəxəssislərinin sayı 2.3. Dərman təminatının yaxşılaşdırılması 2.3.1. İlkin və ixtisaslaşdırılmış yardım səviyyələrində əsas psixotrop preparatlarla təminat mexanizmlərini təkmilləşdirmək. 2.3.2. Əhalinin imtiyazlı qruplarının əsas psixotrop preparatlarla təmin edilməsini yaxşılaşdırmaq. 2.3.3. Effektivliyi sübut olunmuş yeni psixotrop preparatların psixi pozuntuların müalicəsi üçün vaxtında tətbiq edilməsinə dəstək vermək.
PSS xidmətləri göstərən müəssisələrin əsas dərman vasitələri siyahısına daxil olan preparatlarla təmin edilmə səviyyəsi Əhalinin imtiyazlı qruplarına aid olan şəxslərin əsas psixotrop preparatlarla təmin edilməsinin əhatə səviyyəsi Psixi pozuntuların müalicəsində istifadə üçün effektivliyi sübut olunmuş yeni psixotrop dərman preparatlarının qeydiyyata alınması 2.4. Psixi sağlamlıq sisteminin maliyyələşdirilməsinin təkmilləşdirilməsi 2.4.1. PS sisteminin maliyyə təminatı mexanizmini yaxşılaşdırmaq. 2.4.2. PSS-də qeyri-tibbi xidmətlərin maliyyələşdirilməsini nəzərdə tutmaq.
29 2.4.3. PS üzrə büdcənin xərclənməsinin hesabatın hazırlanmasının təkmilləşdirilməsi 2.4.4. Həyati əhəmiyyətli psixi pozuntu və xəstəliklərin profilaktika və müalicəsini əsas tibbi sığorta xidmətləri paketinə daxil etmək. 2.4. vəzifəsinin yerinə yetirilməsi indikatorları
Səhiyyə büdcəsinin PS-ə ayrılan hissəsinin 5% səviyyəsinə qədər artırılması PS
üzrə maliyyə hesabatının SN-in illik hesabatına daxil edilməsi
tədbirlər sisteminin gücləndirilməsi 3.1. Əhali arasında sağlam həyat tərzinin təbliğ edilməsi 3.1.1. KİV vasitəsilə əhalinin sağlam həyat tərzi haqqında müntəzəm surətdə məlumatlandırılmasını təmin etmək. 3.1.2. Məktəbəqədər müəssisələr və məktəblər üçün sağlam həyat tərzinin və həyat vərdişlərinin öyrədilməsi üzrə təlim proqramları hazırlamaq və tətbiq etmək. 3.1.3. Gənclər arasında sağlam həyat tərzi ilə bağlı müntəzəm informasiya kampaniyaları aparmaq.
İl ərzində sağlam həyat tərzini təbliğ edən məqalə, televiziya və radio proqramları, həmçinin xüsusi nəşrlərin miqdarı Bu kampaniyalar tərəfindən əhatə edilmiş əhalinin sayı Sağlam həyat tərzinin və həyat vərdişlərinin məktəbdə və sinifdənkənar (fakültativ) öyrədilməsi üzrə təlim proqramlarının mövcudluğu Sağlam həyat tərzinin müxtəlif cəhətləri ilə bağlı informasiya kampaniyalarının miqdarı Bu kampaniyalar tərəfindən əhatə edilmiş əhalinin sayı 30
3.2. Əhalinin psixi sağlamlıqla bağlı problemlərin icma səviyyəsində profilaktikasına yönəlmiş xidmətlərlə təmin edilməsi 3.2.1. Qaynar xətlər, böhran mərkəzləri, ana və uşaq mərkəzləri, zorakılıq və trafikinq (insan alveri) qurbanlarına yardım göstərilməsi üzrə mərkəzlər yaratmaq, həmçinin zahılıq dövründə olan qadınlar üçün psixoloji məsləhət xidməti də daxil edilməklə icma səviyyəsində psixoloji məsləhətxanaları təşkil etmək. 3.2.2. Məktəb və ATM-lərdə psixoloji yardımı təkmilləşdirmək. 3.2.3. Müxtəlif əhali qrupları arasında psixi dayanıqlığın, münaqişələri idarə etmək və həyat çətinliklərinin öhdəsindən gəlmək bacarığının artırılmasına yönəlmiş proqramlar tərtib etmək və həyata keçirmək.
Qaynar xətlər, böhran mərkəzləri, ana və uşaq mərkəzləri, zorakılıq və trafikinq qurbanlarına yardım göstərilməsi üzrə mərkəzlər, həmçinin zahılıq dövründə olan qadınlar üçün psixoloji məsləhət xidməti də daxil edilməklə icma səviyyəsində məsləhətxanaların mövcudluğu. Məktəb psixoloqları üçün PS sahəsində treninqlərin sayı ATM-lərdə psixoloji konsultasiyaların mövcudluğu Psixoloji konsultasiya aparılması, psixi dayanıqlığın artırılması, emosiyaları idarə etmək bacarığı, məktəb və ATM-lərdə stressin öhdəsindən gəlmək bacarığı üzrə metodik vəsaitlərin mövcudluğu Psixi dayanıqlığın, emosiyaları idarə etmək və stressin öhdəsindən gəlmək bacarığının artırılmasına yönəlmiş proqramların tətbiq edildiyi müəssisələrin sayı Məktəb və ATM-lərdə psixoloji yardım göstərilməsi üzrə statistik məlumatların mövcudluğu 3.3. İş yerlərində psixi pozuntuların profilaktikası və vaxtında aşkar edilməsi üzrə tədbirlər sisteminin təmin edilməsi 3.3.1. İdarə və müəssisə rəhbərlərinin işçilərin psixi sağlamlığı ilə bağlı məsələlər haqqında xəbərdar olmasını və məlumatlılığını artırmaq. 3.3.2. Qadınlar xüsusilə nəzərə alınaraq, iş yerlərində psixi sağlamlığın qorunmasına yönəlmiş müntəzəm tədbirlər həyata keçirmək. 3.3.3. İşçilərin psixoloji konsultasiyasını təmin etmək.
31
3.3. vəzifəsinin yerinə yetirilməsi indikatorları
İdarə və müəssisələrdə işçilərin psixi sağlamlığının qorunması üzrə əsasnamənin mövcudluğu Qadınlar xüsusilə nəzərə alınaraq iş yerlərində psixi sağlamlığın qorunması və sağlam həyat tərzinin təbliğinə yönəlmiş tədbirlər və kampaniyalar planının olması Psixoloji problem və psixi pozuntuların vaxtında aşkar edilməsi və işçilərin müvafiq PSS müəssisəsinə göndərilməsi sisteminin mövcud olması
İdarə və müəssisələrdə işçilərin psixoloji konsultasiyasının təmin edilməsi sisteminin mövcudluğu Bu kampaniyalar tərəfindən əhatə edilmiş işçilərin sayı İş yerlərində sağlamlığın qorunması, təhlükəsizlik və ətraf mühitin mühafizəsi üzrə əsasnamənin mövcudluğu
4.1.1. Xidmət göstərilən əhalini ilkin səhiyyə səviyyəsində psixi sağlamlığın qorunması haqqında məlumatlandırmaq. 4.1.2. İlkin tibbi yardım sistemində çalışan mütəxəssislərin göstərdikləri xidmətlər haqqında əhalini müntəzəm şəkildə məlumatlandırmaq. 4.1.3. Qadın və uşaqların psixi sağlamlığına xüsusilə diqqət yetirilərək, stiqmanın və psixi pozuntuları olan şəxslərə qarşı ayrı-seçkiliyin azaldılmasına yönəlmiş proqramlar həyata keçirmək, bu proqramlar üzrə kütləvi informasiya vasitələri ilə əməkdaşlıq etmək.
İlkin səhiyyə işçiləri tərəfindən PS haqqında məlumatlılığın artırılması və psixi pozuntuları müşayiət edən stiqma ilə mübarizə sahəsində həyata keçirilən tədbirlərin sayı
32 Əhali üçün nəzərdə tutulmuş və ilkin səhiyyə səviyyəsində xidmətlər haqqında məlumatların yer aldığı çap materiallarının miqdarı Stiqma və ayrı-seçkilik məsələləri ilə bağlı KİV nümayəndələrinin iştirakı ilə keçirilmiş "dəyirmi masa", seminar və treninqlərin sayı Qadın və uşaqların psixi sağlamlığına həsr olunmuş tədbirlərin sayı 4.2. İlkin səhiyyə səviyyəsində psixi pozuntuların birincili profilaktikası (qarşısının alınması) 4.2.1. İlkin səhiyyə səviyyəsində əhalinin müxtəlif qrupları (uşaqlar, gənclər, qadınlar, ahıl yaşlı şəxslər) üçün PSS-də profilaktik xidmətləri təmin etmək. 4.2.2. Psixi pozuntuların əmələgəlmə riski yüksək olan şəxsləri səhiyyə/psixi sağlamlıq sahəsində xidmətlərlə təmin etmək. 4.2.3. Fövqəladə hallar üçün psixi sağlamlıq sahəsində təcili tədbirlər planı işləyib hazırlamaq və tətbiq etmək.
Psixi pozuntuların əmələgəlmə riski yüksək olan əhali qruplarına ilkin səhiyyə səviyyəsində psixososial yardım göstərilməsi üzrə xidmətlərin mövcudluğu Psixi pozuntuların əmələgəlmə riski yüksək olan şəxslərdə həmin pozuntuların profilaktikası və qarşısının alınması üzrə tədbirlərin artıq fəaliyyətdə olan və tərtib edilən dövlət proqramlarına (narkomaniya, İİV infeksiyasının yayılması, zorakılıq və travmatizmlə mübarizə, palliativ qulluq və reproduktiv sağlamlıq ) daxil edilməsi Fövqəladə hallar zamanı psixi sağlamlığın qorunması və psixi pozuntuların profilaktikası sahəsində təcili tədbirlər planının olması 4.3. İlkin tibbi yardım səviyyəsində xidmətlər göstərilməsi 4.3.1. İlkin tibbi yardım sistemində çalışan mütəxəssislərin psixi sağlamlıq sahəsində bilik səviyyəsini yüksəltmək. 4.3.2. Ən çox yayılmış psixi pozuntular üçün ilkin tibbi yardım sistemini diaqnostika vasitələri və müalicə protokolları ilə təmin etmək. 4.3.3. İlkin tibbi yardım ilə ixtisaslaşdırılmış psixiatriya yardımı arasında müntəzəm və maneəsiz əlaqəni həyata keçirmək.
33 34 4.3.4. Psixi pozuntuları olan şəxslərin ailələrinə xəstəyə qulluqla bağlı zəruri vərdişlərin öyrədilməsini ilkin tibbi yardım səviyyəsində tətbiq etmək. 4.3. vəzifəsinin yerinə yetirilməsi indikatorları
Ən çox yayılmış psixi pozuntular (depressiya, həyəcanlı pozuntular, yuxu pozulmaları, alkoqoldan sui-istifadə, qida qəbulu pozuntuları, adaptasiya pozulmaları) üçün diaqnostika vasitələri və müalicə protokollarının mövcudluğu PS
üzrə treninq keçmiş ilkin səhiyyə həkimlərinin sayı İlkin səhiyyə səviyyəsindən ixtisaslaşdırılmış PS müəssisələrinə və əks istiqamətdə göndərişlərin sayı Mütəxəssislərin konsultasiyasının həyata keçirildiyi ilkin tibbi yardım müəssisələrinin sayı İlkin səhiyyə həkimləri tərəfindən xəstəyə qulluqla bağlı zəruri vərdişlərin öyrədildiyi psixi pozuntuları olan şəxslərin ailələrinin sayı
sosial müdafiəsinin yaxşılaşdırılması üzrə tədbirlərin təmin edilməsi 5.1. PS sistemində psixi pozuntuların ikincili profilaktikası üzrə tədbirlər sisteminin yaradılması 5.1.1. İcma səviyyəsində erkən müdaxilə xidmətlərinin yaradılmasına dəstək vermək. 5.1.2. Residivlərin və ya psixi pozuntuların gedişinin ağırlaşmasının profilaktikasına yönəlmiş yardımın koordinasiyası (hadisənin idarə olunması) proqramını tətbiq etmək.
5.1. vəzifəsinin yerinə yetirilməsi indikatorları
Erkən müdaxilələri həyata keçirən icma xidmətlərinin sayı Erkən müdaxilələr üzrə xidmətlərlə əhatə olunmuş istifadəçilərin sayı Hadisənin idarə olunması proqramı ilə əhatə olunmuş istifadəçilərin sayı
5.2. Psixi pozuntuların diaqnostikasının təkmilləşdirilməsi 5.2.1. Psixi pozuntuların diaqnostikasının müasir beynəlxalq təcrübəyə uyğun gələn standart proseduralarını tətbiq etmək. 5.2.2. Standartlaşdırılmış müayinə üsullarından istifadə etməklə psixi pozuntuların diaqnostikası proseduralarını tətbiq etmək.
Ölkədə standartlaşdırılmış diaqnostika vasitələrinin mövcudluğu və onlardan diaqnostika prosesində istifadə olunması XBT-10
istifadəsi üzrə treninq keçmiş PSS mütəxəssislərinin sayı Əmək, hərbi-psixiatriya, məhkəmə-psixiatriya ekspertizalarının keçirilməsi zamanı diaqnostik proseduraların müasir beynəlxalq tələblərə uyğun gəlməsini qaydaya salan normativ sənədlər və təlimatların mövcudluğu
5.3.1. Psixi pozuntuların müalicəsinin beynəlxalq standartlara uyğun şəkildə aparılmasını təmin etmək. 5.3.2. Psixi pozuntuların müalicəsinə məlumatlandırılmış razılıq alınması proseduralarını tətbiq etmək. 5.3.3. Psixi pozuntuların müalicəsi zamanı kompleks çoxixtisaslı yanaşmanın həyata keçirilməsi.
Ölkədə psixi pozuntuların müalicəsi zamanı dərman preparatlarından rasional istifadə üzrə SN tərəfindən təsdiq olunmuş klinik tövsiyələr və protokolların mövcudluğu Psixi pozuntuları olan şəxslərin müalicəyə məlumatlandırılmış razılığını təmin edən normativ sənədin olması Koqnitiv-bihevioral psixoterapiya (KBT), interpersonal terapiya (İPT), ailə terapiyasından istifadə olunması üzrə tövsiyələrin mövcudluğu Diplomdansonrakı təhsil proqramında psixoterapiya üzrə təlim kursunun olması
35 Standartlaşdırılmış psixoterapiya üsulları üzrə treninq keçmiş mütəxəssislərin sayı Psixiatriya yardımı göstərilməsində çoxixtisaslı yanaşmanın həyata keçirilməsi üzrə normativ sənədlərin mövcudluğu PSS-də çoxixtisaslı mütəxəssis briqadalarının sayı 5.4. Psixososial reabilitasiyanın və ağır psixi pozuntuları olan şəxslərin cəmiyyətdə inteqrasiyasının inkişaf etdirilməsi 5.4.1. Gender xüsusiyyətləri nəzərə alınaraq ağır psixi pozuntuları olan şəxslərin mərhələli psixososial reabilitasiyası sisteminin yaradılması. 5.4.2. Psixi pozuntuları olan şəxslərin iş yerləri ilə təmin edilməsi. 5.4. vəzifəsinin yerinə yetirilməsi indikatorları
Ağır psixi pozuntuları olan şəxslərin psixososial reabilitasiyası üzrə icma mərkəzlərinin sayı Ağır psixi pozuntuları olan şəxslərin reabilitasiyası üzrə müxtəlif proqramların mövcudluğu Psixi pozuntuları olan qadınlar üçün reabilitasiya proqramlarının sayı Psixi pozuntuları olan uşaq və yeniyetmələr üçün reabilitasiya proqramlarının sayı Ağır psixi pozuntuları olan və reabilitasiya kursu keçmiş şəxslərin sayı Reabilitasiya kursu keçmiş psixi pozuntuları olan qadınların sayı Reabilitasiya kursu keçmiş psixi pozuntuları olan uşaq və yeniyetmələrin sayı Psixi pozuntuları olan uşaq və yeniyetmələrin inklüziv təhsil aldığı məktəb və uşaq bağçalarının sayı Psixi pozuntuları olan şəxslər üçün qorunmuş iş yerlərinin sayı
36 37
yaxşılaşdırılması 5.5.1. Psixi pozuntuları olan şəxslərə və onların ailələrinə dövlət tərəfindən sosial yardımın yaxşılaşdırılması. 5.5.2. Psixi pozuntuları olan şəxslərin sosial mənzillə təmin edilməsi. 5.5. vəzifəsinin yerinə yetirilməsi indikatorları
Psixi pozuntuları olan şəxslərə və onların ailələrinə ayrılan sosial yardımın həcmi Psixi
pozuntuları olan şəxslərə verilən sosial mənzillərin sayı Psixi pozuntuları olan və sosial əlaqələrini itirmiş şəxslərə verilən sosial mənzillərin sayı Prioritetlər 2011 1. PSS-də normativ-hüquqi sənədlərin işlənib hazırlanması 2. PS sisteminin maliyyələşdirilməsinin artırılması və maliyyə vəsaitlərinin Milli Strategiya və 2011-2015-cü illər üçün Fəaliyyət Planı məqsədlərinə uyğun şəkildə bölüşdürülməsi 3. İlkin tibbi yardım səviyyəsində PSS xidmətlərinin inkişaf etdirilməsi və ixtisaslaşdırılmış yardım sistemi ilə effektiv koordinasiyanın həyata keçirilməsi 4. PSS-də əməkdaşlıq haqqında idarələrarası razılaşmaların imzalanması 5. İdarəetmə orqanlarının (PS üzrə Təşkilati-metodik Mərkəz və SN yanında PS üzrə Koordinasiya Şurası) yaradılması 6. PSS-də kadrların hazırlanması üçün tədris proqramlarının tərtib edilməsi 7. Psixiatriya müəssisələrində insan hüquqlarına riayət edilməsinin təmin olunması Prioritetlər 2012 1. PSS-də kadrların hazırlanmasının təkmilləşdirilməsi və müasir tədris standartlarının tətbiq edilməsi 2. PS məsələləri ilə bağlı əhalinin məlumatlılığının artırılması, stiqma və ayrı- seçkiliyə qarşı mübarizə 3. PS sisteminin müxtəlif səviyyələrində koordinasiyanın yaxşılaşdırılması 4. İxtisaslaşdırılmış psixiatriya xəstəxanalarında çarpayı fondunun ixtisar edilməsi və buna paralel olaraq ümumi təyinatlı xəstəxanalarda psixiatriya şöbələrinin açılması 5. PSS-də siyasətin həyata keçirilməsində QHT-lərin rolunun gücləndirilməsi 6. İcma səviyyəsində xəstəxanadan kənar (community based) yardım növlərinin və reabilitasiyanın inkişaf etdirilməsi Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|