Tesla Anlaşılamamış Dahi



Yüklə 1,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/32
tarix02.01.2022
ölçüsü1,44 Mb.
#39629
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   32
Tesla - Anlaşılamamış Dahi - Margaret Cheney ( PDFDrive.com )

Yıldırımlar Yaratan

Leonard  Curtis'in  Colorado  Springs'den

gönderdiği  cevap  dahi  iyi  haberler  veremezdi:

"Her  şey  ayarlandı,  araziyi  ücretsiz  temin

edebileceğiz.  Alta  Vista  Oteli'nde  kalacaksın.

Şehir  Enerji  Şebekesi  ile  olan  ilişkilerim

sayesinde

elektriği

de

bedava


kullanabileceksin."

Tesla  zevkten  dört  köşe  olmuş,  kendisini




hazırlıkların  ayrıntılarına,  özellikle  de  gemiye

yüklenecek

ekipmanın

düzenlenmesine

kaptırmıştı.  Bu  arada  Scherff  ve  asistanı  da

laboratuvar

malzemelerinin

taşınmasında

kendisine  neredeyse  yirmi  dört  saat  boyunca

yardımcı oluyorlardı.

İşin  en  önemli  kısmı  mali  kaynaklarının

yeniden organize edilmesiydi.

Adams'ın

hisse


karşılığında

Tesla'ya


verdiği  40  bin  dolar  çoktan  harcanmış

bulunuyordu.  Ünlü  maden  mühendisi  John

Hays  Hammond'dan  aldığı  on  bin  dolarlık

destek fonu Elektrik Fuarı için hazırladığı telsiz

ve robotlar için harcanmıştı. Ama tekstil firması



işleticileri  Simpson  ve  Crawford'dan  devam

eden  araştırmaları  için  aldığı  10  bin  dolar  ve

Waldorf-Astoria  Oteli'nin  sahibi  Albay  John

Jacop  Astor'un  Colorado  Springs'deki  yeni

laboratuvan  için  kendisine  hibe  ettiği  30  bin

dolar hala bir köşede duruyordu.

Colorado'ya  yerleşir  yerleşmez  Tesla  tüm

enerjisini

çift

hedefli


bir

çalışmaya

vakfedecekti: Marconi'den önce dünya çapında

bir  telsiz  sistemi  kurmak,  dünyanın  dört

bucağına  bol  ve  ucuz  enerji  nakledebilmenin

yollarını  bulmak.  Dünyada  hiç  kimse,  bugüne

kadar  geliştirdiği  kendi  bilgileri  dışında,  bu

konuda  ona  yol  gösterecek  bilgiye  sahip




değildi.

Çalışmalarının  yoğun  olduğu  bu  dönemde,

yine arkadaşlarına zaman ayırıyor, yeni dostlar

edinmeye bile vakit bulabiliyordu. Katharine'nin

kıskançlıkları  ve  Marguerite  adının  bir  piyon

olarak  kullanılması  devam  ediyordu.  Artık

Waldorf-  Astoria  oteline  taşınmıştı  ve  Wall

Street  beyefendilerinin  akın  ettiği  bu  şık

ortamda bulunmaktan gayet memnundu.

18  Mayıs'ta  Colorado  Springs'e  vardı. Alta

Vista  Oteli'nin  207  No.lu  odasına  yerleşti  (oda

numarası  üçe  bölünebiliyordu).  Kendisine

tahsis

edilen


arazi

Colorado

Springs'in

doğusunda,  Pike  Tepesi'nin  gölgesindeydi.




Burası  aslında  kasabanın  çobanınca  otlak

olarak kullanılmaktaydı. En yakın komşusu bir

sağır  ve  dilsizler  okuluydu  ki  bu  da  oldukça

sağduyulu bir seçime işaret etmekteydi. Rakım

2  metre,  hava  temiz,  kuru  ve  statik  elektrik

yüklü idi.

Şehre

vardığında



çevresini

saran


muhabirlere

1900


yılı

sergisinde

Pike

Tepesi'nden



Paris'e

bir


telsiz

mesajı


göndermeyi planladığını bildirecekti. Muhabirler

bununla


mesajları

tepeden


tepeye

nakledeceğini  mi  kastettiğini  sorduklarında,

kibirli  bir  şekilde  Colorado'ya  akrobatlık

yapmak için gelmediğini söyleyecekti.




Son  on  yıl  içerisinde  telsiz  enerji  ve  mesaj

iletileri  konusunda  yüksek  frekans  ve  voltaj

üreten  temel  ekipmanlar  başta  olmak  üzere

tüm  gerekli  aygıtların  patentlerini  almıştı.  4

milyon  voltluk  bir  bobin  yapmıştı  bile  ve  bunu

küresel  iletiler  gönderebilecek  bir  seviyeye

kadar  geliştirmek  istiyordu.  Testler  büyük  bir

gizlilik  içinde  -ya  da  en  azından  bu  dağlık

bölgede esrarlı aletlerle deneyler yapan ünlü bir

mucidin  sağlayabileceği  maksimum  gizlilik

içinde- yürütülüyordu.

Tesla'ya  yerel  bir  marangoz  olan  Joseph

Dozler  tavsiye  edilmişti,  deney  istasyonunun

planlarını  alan  marangoz  da  hemen  işine




koyulmuştu.  Bunun  üzerine  Tesla,  New

York'taki  Scherff'e  ardı  arkası  kesilmeyecek

telgraf  mesajlarından  ilkini  gönderecekti.  Fritz

Lowenstein'ın,

genç

bir


mühendis

olan


asistanının  Batı'ya  doğru  yola  çıkmasını

istiyordu:  "Yapının  gidiş  hattını  takip  etmek  ve

ekipmanın  yerleştirilmesini  sağlamak  üzere

burada olması gerekiyor."

Bozkırın  ortasında  yükselmeye  başlayan

tuhaf yapının çevresi çitle çevrilmişti ve yer yer

üzerinde "Dikkat! Ölüm tehlikesi, yaklaşmayın"

yazılı  uyarı  tabelaları  yerleştirilmişti.  Yapı

tamamlandıktan

sonra


kapıya

Dante'nin

Inferno'sundan,  öncekinden  daha  da  meşum



bir  alıntı  iliştirilmişti:  "Her  kim  ki  buraya  girer,

umudu ardında bırakır." Tesla'nın aletlerinin tek

bir  şimşekle  yüz  kişiyi  birden  öldürebileceği

haberi çevreye yayılmakta gecikmemişti.

Başlangıçta

kare


şeklinde

bir


ahıra

benzeyen

deney

istasyonu



yapımı

tamamlandıktan  sonra  uzun  merteği  ile  bir

gemiyi  andırır  olmuştu.  Çatının  açık  bir

bölmesinden çıkan kule yerden üç metre kadar

yükseğe  tırmanıyordu.  Bundan  da  dört  metre

daha yukarıya bir diğer metal direk uzanıyordu.

En tepede uçta ise doksan santimetre çapında

bir bakır top duruyordu.

Makineler  gelir  gelmez  monte  edilmeye



başlanmıştı.  Çeşitli  boyutlarda  ve  güçlerde

bobinler ya da yüksek frekans transformatörleri

kurulmuştu.  New  York'tan  Houston  Street'teki

laboratuvarında  özel  olarak  ürettiği  çift  devirli

bir  ana  devre  de  getirtilmişti.  Bu  alet  açıp

kapayıcıları  ile  manyetik  vericiyi  devreye

sokacaktı.

Colorado'da  geliştirdiği  bu  vericinin  en

büyük icadı olduğunu iddia edecekti sonradan.

Gerçekten  de  Tesla'nın  bu  icadı  modern

meslektaşlarının  had  safhada  hayranlığını

kazandığı  bir  çalışmasıdır.  Ne  zaman  ve

nerede  olursa  olsun  çok  düşük  frekanslardaki

radyo  sinyallerinin  neden  olduğu  bir  fenomen




tespit  edilse  bunun  Tesla  etkisi  olduğundan

bahsedilir.  Bir  ara  Ruslar'ın  dev  bir  Tesla

manyetik  vericisi  kullanarak  hava  durumunu

etkilediğinden,  devasa  buzullar  ve  büyük

kuraklıklar  yarattıklarından  bile  söz  edilmişti.

Kanada  ve  ABD'de  radyo  iletişimi  ile  beyin

dalgalarının  sık  sık  kesiştiği  ve  bunun

anlaşılamayan psikolojik rahatsızlıklar yarattığı

üzerinde  durulmuştu.  Gerçekten  de  yıldırım

topu ile nükleer füzyon çalışmalarını birleştiren

Robert  Golka  bu  konuda  başarılı  adımlar

atmıştır.

Peki  bu  etki  tam  olarak  neydi?  Tesla  bunu

Electrical  Experimenter'daki  yazısında  genç




okuyucuların  da  anlayabileceği  bir  şekilde

açıklamaya  çalışmıştı.  Karmakarışık  anlatımı

da  muhtemelen  okuyucularının  kafasını  iyiden

iyiye  karıştırmıştı.  "Evvela  bunun,  içinde

yüksek voltaj yüklü bölgelerin hayli yer tuttuğu

ve  uygun  yarı  çap  eğrisine  sahip  ideal  sarmal

yüzeylerdeki  alanlarda  düzenlenmiş,  belirli

espaslarda  yer  eden  ve  bu  sayede  de

kondüktör  çıplak  olsa  dahi  kaçak  olmasını

engelleyecek şekilde her alanda az yoğunluklu

bir  elektrik  yüzeyi  teşekkül  eden  karbon

molekülleri

muhteva

eden


rezonant

bir


transformatör  olduğunu  vurgulamak  gerekir.

Bu,  çok  yüksek  frekanslardan  en  düşüklerine

kadar uyum sağlayabilen bir sistemdir, devasa



hacimlerde ve ortalama gerilimlerde akımlar ya

da  daha  düşük  amperli  ve  çok  büyük  elektro

motiv  enerji  üretebilir.  Maksimum  elektrik

gerilimi,  elektrik  yüklü  elementlerin  bulunduğu

yüzeylerin eğrilik derecelerine bağlıdır."

Yüz  milyon  voltluk  bir  akımın  mümkün

olabileceğini  söylüyordu.  Böylesi  bir  devre  her

türlü  itmeye,  düşük  frekanslara  dahi  duyarlı

olacak  ve  alternatörlerde  olduğu  gibi  sürekli

sinüs eğrisi titreşimleri yaratabilecekti.

"Eğer  terimi  en  temel  özelliği  ile  açıklamak

gerekirse"  diyerek  sözlerine  devam  ediyordu,

"bu  rezonant  transformatör  tüm  sayılan

niteliklerinin  yanı  sıra,  tamı  tamına  küreye




uygun  oranlara  sahiptir,  elektriksel  sabitleri  ve

özellikleri  tasarımı  sayesinde  telsiz  enerji

naklinde  en  etkili  sistemi  oluşturmaktadır.

Uzaklık  bu  şekilde  tamamıyla  bir  engel

olmaktan  çıkarılmakta,  nakledilen  gerilimlerin

yoğunluğunda

bir

kayıp


meydana

gelmemektedir.  Hatta  belirli  bir  matematik

kanununa  dayanılarak  hareketliliğin  mesafe

arttıkça çoğaltılması mümkün olabilmektedir."

Bu  güçlü  cihaz  kurulduktan  ve  denemeler

yapılmaya  başlandıktan  sonra  mucit  en  sert

dağ fırtınalarını bile gölgede bırakacak elektrikli

havai  fişekler  yaratabilmeye  başlamıştı.  Verici

çalışırken

kırk


kilometre

uzaklıktaki




paratonerler  dahi  doğal  yıldırımdan  çok  daha

güçlü  ve  sürekli  ateşli  arkların  etki  alanına

giriyorlardı.

Tesla,  hayatında  ilk  defa  araştırmalarının

ayrıntıları

üzerine


eksiksiz

bir


günlük

tutuyordu.  Görsel  efektlerin  yarattığı  dehşetin

yanı  sıra  çok  daha  yararlı  yönleri  olduğuna

inandığından

fotoğrafik

deneyler

de

yürütmekteydi.



Tesla üzerinde çalıştığı aygıtın ticari amaçlı

olarak  kullanılabileceğini  umuyordu.  Ama

öncelikle

binlerce

deney

ve


uyarlama

yapılmalıydı.  Bu  kadar  geniş  bir  bilgiyi  emanet

edebilecek  denli  güvenmiyordu  hafızasına.



Günlük  notları  sürekli  beklendiği  şekilde

gelişmeyen deneylere atıfta bulunuyor ve kendi

kendine  "neden?"  diye  soruyordu.  Bu  işlemin

hayatı  boyunca  uyguladığına  taban  tabana  zıt

olduğunun  farkındaydı.  Şimdi  orta  yaşlı  bir

adamdı  ve  hafızasının  kendisine  yavaş  yavaş

ihanet  etmeye  başladığını  fark  ediyordu.  Hiç

şüphesiz  kendisine  tanıdığı  sürenin  baskısını

hissediyordu omuzlarında.

Colorado

gazetesinde

mucidin


hayatı

boyunca


görsel

efektlere

hayranlık

duyduğunun altı çizilmişti. Dramatik bir şekilde

hayatı  boyunca  şahit  olduğu  zihinsel  parlak

ışıklardan bahsediliyor ve matematik formülleri




arasından

sivrilen

renkleri

ve


görkemli

Colorado  fırtınalarını,  ayrıntılı,  sevgi  dolu,

neredeyse  erotik  bir  tarzda  tanımlaması

vurgulanıyordu.

Manyetik  verici  ile  deneylerin  yapıldığı

gecelerde  gökyüzü  bir  ışık  ve  ses  tufanına

kapılıyordu.  Toprak  bile  canlı  bir  çehreye

bürünüyor,

elektrik

atlamalarının

sesleri

kilometrelerce

uzaktan

duyulabiliyordu.

Kelebekler,  verici  bobininin  çapı  neredeyse  iki

metreyi  bulan  girdabına  kapılıyordu.  Meraklı

seyirciler  şaşkınlıkla  samanlar  arasında  ve

yürürken  de  ayakları  ile  yer  arasında

kıvılcımlar uçuştuğunu gördüklerini anlatıyordu.



Yüz metre ötedeki metal nesnelerden uzunluğu

bir  metreyi  bulan  kıvılcımların  yayıldığını

görebildiklerini  söylüyorlardı.  Daha  bir  iki

kilometre ötede uysallıkla otlayan atlar bölgeye

girdiklerinde metal nallarında hissettikleri şokla

şaha kalkıyor, dört nala kaçışıyorlardı.

Gök  gürültüleri  ve  yıldırımlar  arasında

gecenin  bir  yarısı  işlerinin  başında  bulunan

mucit ve asistanları kulaklarını pamukla tıkıyor,

ayakkabılarının  altına  kalın  mantar  ya  da

kauçuk

tabanlıklar

giyiyorlardı.

Tesla


kulaklarındaki  dokunuşları  hissedebildiğini  ve

kulak zarlarının zarar görmesinden korktuğunu

söylüyordu.  Genellikle  bir  acı  ve  vınlama



deneylerden  saatlerce  sonra  bile  kulaklarını

ağrıtıyordu.

Hertz'in  1888  yılındaki,  Maxwell'in  dinamik

elektromanyetik

saha

teorisini



doğrular

nitelikteki

araştırması

bilim


insanlarını

elektromanyetik  dalgaların,  ışık  dalgaları  gibi

düz  çizgiler  halinde  yayıldığı  konusunda  ikna

etmişti.  Buna  göre  dünyanın  yüzeyinin  radyo

dalgalarının

iletilmesini

engelleyeceği

düşünülüyordu.  Bildiğimiz  gibi  Tesla,  sadece

dünyanın  iyi  bir  iletken  olduğuna  inanmakla

kalmayıp "atmosferin, deniz seviyesinin çok da

yukarılarında

olmayan,

ulaşılabilir

üst


tabakalarının,  tüm  deneylerin  de  işaret  ettiği


gibi,

mükemmel

bir

iletken


olduğunu"

düşünüyordu.

İlerleme

raporları

ve

yeni


yükleme

talimatları  Scherff  ile  Tesla  arasındaki  telgraf

tellerini sürekli titretiyordu. Normal kargo mucit

için  fazla  yavaştı,  bu  nedenle  ekipmanların

daha  pahalı  olan  tren  ile  gönderilmesini

istiyordu.

Kolman  Czito'nun  varlığı  tam  bir  nimetti.

Tesla,  Scherffe  Czito'nun  maaşının  yüzde  on

beş  oranında  artırılması  ve  farkın  karısına

ödenmesi  talimatını  vermişti.  Kısa  bir  süre

sonra  şu  mesajı  yollayacaktı:  "Czito  sonunda

geldi  ve  tanıdık  bir  yüzü  yeniden  görmek  beni




çok  mutlu  etti.  Ama  bu  iş  için  de  biraz  fazla

şişmanlamış."

Bu arada Tesla'nın ısmarladığı iki yüz adet

şişe  ve  Mr.  Myers'in  rüzgarlı,  havalarda

beklenen yüksekliğe çıkamayacak olmasından

endişe  ettiği  balonlar  hakkında  da  bir  tartışma

sürüp  gidiyordu  iki  adam  arasında.  Balonlar

yükseklerdeki  ince  havaya  istasyon  antenleri

yerleştirmek için ısmarlanmıştı. Bu balonlar elli

dolar  karşılığında  uzman  bir  tasarımcıya

yaptırılmıştı  ve  ağır  yüklerle  patlamaması  için

ancak


üçte

iki


oranında

doldurulması

(muhtemelen hidrojen ile) gerekiyordu.

Tesla'nın

dört

gözle


yeni

haberler



beklediğini  bilen  Scherff  onu  her  türlü

gelişmeye  ilişkin,  özellikle  de  mali  destekçisi

Albay  Astor

ile


ilgili

olanlar


hakkında

bilgilendiriyordu.  Marconi  ve  Tesla'nın  Avrupa

patentleri  hakkında  haberler  ulaştırmayı  da

ihmal etmiyordu.

Bu  oldukça  meşgul  iki  adam  arada  sırada

dedikodu  yapma  zevkinden  de  mahrum

etmiyorlardı  birbirlerini.  "Mr.  L  dükkanı  bayağı

sarhoş  bir  şekilde  açtı,  bu  arada  her  şeyi  de

eline  yüzüne  bulaştırdı."  "Lütfen  Mr.  Uhlman

mektuplarını  'Her  zaman  sizin  olan'  diye  değil,

'Tüm  içtenliğimle'  diyerek  imzalasın"  diyordu

Tesla  ve  kendisi  de  Scherff'e  gönderdiği




mektubu bu şekilde imzalıyordu. "Dostum JJA

(Astor)  neler  yapıyor?"  diye  sormayı  da  hiçbir

zaman ihmal etmiyordu.

Genişlettiği  güvenlik  önlemlerinden  ve

ulaşacağı  kesin  zaferden  dem  vuruyordu:

"Çıkarlarımı  gözeterek  her  adımını  büyük  bir

akıllılıkla  atmalısın  ve  gazetecilere  söylediğim

sözlerin hiçbirini, benim onayladıklarım dışında

aktarmamalısın.  Sanırım  döndüğüm  zaman

söyleyecek  çok  sözüm  olacak...  Her  zaman

kendimden bir parça gibi görüyorum seni ve o

zaman  seni  de  kendimle  birlikte  başarının

doruğuna çıkartacağım."

16  Ağustos'ta  "Sevgili  Luka'm"a  şiiri  için




teşekkür

efraek


üzere

bir


mektup

gönderecekti.  "Senin  de  Colorado  Springs  teki

kar  tanelerini  ve  buzdağlarını  görebilmeni

isterdim!  Havada  uçuşanları  kastediyorum.

Senin  şiirlerinle  birlikte  her  şey  harika  Luka,

dünyanın en güzel şeyleri!"

Ama kısa bir süre sonra Johnson'a daha az

sanatsal bir mektup daha gönderecekti. "Telsiz

torpido sahneye çıkmakta sadece bir an gecikti

ve Dewey tarihe büyük fatih olarak geçti. Ama

neredeyse  on  ikiden  vuruyordum.  Luka,  her

seferinde  zamanımızın  bizim  için  çok  geri

olduğunu  hissediyorum.  Benim  telsiz  telgraf

sistemim bilim cemiyetlerinin hasırlarının altına




süpürüldü  ve  senin  şiirlerin  de  kurban  edildi;

düşmanlarım

başkalarının

fikirlerini

kullandığımı iddia ediyorlar, tıpkı kahramanının

senin kurbanın olduğunu söyledikleri gibi!

Ama asil çabalarımızdan vazgeçmemeliyiz,

dostum... Gün gelecek ben sistemimi Arşimet'e

anlatıyor,  sen  de  şiirini  Homeros'a  okuyor

olacaksın."

Scherrf,  New  York  Herald'ın  Marconi'yi

şişirmeye devam ettiğini yazıyordu.

Tüm  bu  amansız  yarışa  karşın  Tesla,

Colorado'daki  havadan  büyük  bir  zevk

alıyordu.  Her  zaman  için  akut  olan  görme  ve



işitme  duyulan  da  temiz  havaya  olağanüstü

olumlu  tepki  veriyorlardı.  İklim,  çalışmaları  için

son  derece  uygundu.  Güneş  ışınları  yoğun,

hava  kuru  ve  devam  eden  yıldırımlar  da

gürültülüydü.

Haziranın ortasında ekipmanını ve deneyler

için  yarattığı  ortamı  yeryüzünün  elektrik

potansiyelini  ölçmek  için  kullanmaya  karar

verdi.

Titizlikle

hazırlanmış

bir


plan

doğrultusunda  periyodik  ve  tesadüfi  iniş-

çıkışlarını saptamak istiyordu.

"Yeryüzünün"

diye

yazacaktı



Tesla

sonradan

hazırladığı

raporunda

"elektrik

titreşimleri  ile  tam  anlamıyla  canlı  olduğu




saptandı; kısa süre içinde bu ilginç incelemenin

içine  çekilmiş  hissettim  kendimi.  Bu  tip  bir

araştırma  için  bu  kadar  uygun  bir  ortamın

başka


bir

yerde


daha

bulunabileceğini

zannetmiyorum."

Colorado'nun  bu  bölgesindeki  yıldırım

boşalmaları  çok  sık  meydana  geliyordu  ve  bu

bazen çok şiddetli oluyor, bazen iki saat içinde

yirmi  bin  deşarj  gerçekleşiyordu  ve  hepsi  de

Tesla'nın laboratuvarının yakın bir çevresinden

gözlenebiliyordu. Birçoğu dallan tersyüz olmuş

devasa  ağaçları  andırıyordu.  Haziran  ayının

sonlarına  doğru  Tesla  ilginç  bir  olayın  farkına

varacaktı:  Aletleri  uzaklarda  meydana  gelen




deşarjlardan, yakınlarda olanlara nazaran daha

çok  etkileniyordu.  "Bu  kafamı  iyiden  iyiye

karıştırdı"  diye  yazıyordu,  "bunun  nedeni  ne

olabilir?"

Bir  gün  gökyüzünde  soğuk  yıldızlar

parlarken  yürüyüşe  çıktığı  sırada  aklına  bir

açıklama  geldi.  Aynı  fikirler  yıllar  önce  bazı

konferanslar  için  hazırlanırken  de  aklına

gelmişti  ama  o  zaman  bunları  saçma  bulmuş,

bir kenara itmişti. "Yeniden aklımı kurcalamaya

başladı"

diye


yazıyordu

"Bir


şekilde

içgüdülerim  harekete  geçmişti  ve  büyük  bir

buluşun eşiğinde olduğumu hissetmiştim."





Yüklə 1,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   32




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin