Texnologiyalari kafedrasi «hayot faoliyati xavfsizligi»

a) OXP-10 (KKO‘-10), o‘t o‘chirgichi: 
1-qobiq; 2-dastak; 3-stakan; 4-klapan; 5-stakandan chiqish teshigi; 6-
ishga tushirish dastagi; 7-shtok; 8-sachratgich; 9-tiraluvchi (zapornaya) 
membrana.
b) OXVP-10 (KXKO‘-10) o‘t o‘chirgichi: 

---

151 
1-qobig‘; 2-stakan; 3-klapan; 4-chiqish teshigi; 5-ishga tushirish dastasi; 
6-to‘siq membrana; 7-sachratgich; 8-havoni ejektrlovchi tuynuk; 9-
ko‘piklatuvchi moslamasini qobig‘i; 10-setka (to‘r).
v) OU-2 (UO‘O‘-2) o‘t o‘chirgichi: 
1-ballon; 2-sifonli trubka (quvur) 3-saqlagich membrana; 4-klapan; 5-
shtok; 6-ishga tushiruvchi moslama (kulisa); 7-ishga tushirgich dasta (richag); 8-
halqali saqlagich, cheka; 9-kengaytirgich quvur (rastrub) 
Ishlab chiqarish binolari uchun talab etiladigan o‘t o‘chirgichlar soni 
quyidagicha aniqlanadi: 
N
0
=T
0

S
, 
(19.8.) 
bu erda S-ishlab chiqarish xonasining yuzi, m
2
; T
0
-1 m
2
maydonga norma 
bo‘yicha belgilangan o‘t o‘chirgichlar soni. 
Bu ko‘rsatkich materiallar ombori, garajlar, chorvachilik binolari, bug‘- 
xonalar, tegirmonlar, oshxona va magazinlar uchun 100 m
2
maydonga 1 ta, elektr 
payvandlash tsexlari, temirchilik tsexlari, labaratoriyalar uchun 50 m
2
maydonga 2 
ta qilib qabul qilinadi. 
O‘t o‘chirish qurilmalari yong‘inni boshlang‘ich fazada to‘lik bartaraf etish va 
yong‘in bo‘linmalari kelguncha yong‘in tarqalishini cheklash maqsadida ishlatiladi. 
Ular statsionar, yarim statsionar va ko‘chma bo‘ladi. O‘t o‘chirgichlarning turi va 
tarkibiga ko‘ra suvli, bo‘g‘li, gazli (uglekislota), aerozol (galoiduglevodorod), 
suyuqlikli va ku kun li bo‘ladi. 
Bundan tashqari o‘t o‘chirishda ATS-30(66), ATS-40(131 ), ATS-40(130 E) 
markali mashinalar va MP-600, MP-900, BMP-1600 markali motopompalardan 
ham keng foydalaniladi.
 
Yong‘inni o‘chirishda professional va kungi lli o‘t o‘chirish jamiyatlari
faoliyat ko‘rsatadi. Professional yong‘in muhofazasi harbiylashtirilgan va 
harbiylashtirilmagan turlarga bo‘linadi. 
Tashkilotlar, korxonalar va tashkilotlarda yong‘in muhofazasini 
tashkillashtirish va ob`ektlarning yong‘inga qarshi holatini taminlash ushbu 
tashkilotlarning rahbarlariga yuklatiladi.Ular har bir ishlab chiqarish bo‘limi 
uchun buyruq bilan javobgar shaxsni belgilashlari va ularning ishini nazorat 
qilib borishlari zarur. 
Korxona va tashkilotlarning ma`muriy-texnik xodimlari o‘zlariga tegishli 
ob`ektlarni kurish va ulardan foydalanish davrida yong‘inga qarshi barcha 
tadbirlarni to‘lik amalga oshishini taminlashlari, yuqori yong‘in muhofazasi 
tashkilotlarining ko‘rsatmalari hamda qarorlarini bajarilishini nazorat qilib 
borishlari, yong‘in-korovul muhofazasini, yong‘in-texnik komissiyasini va
kungilli o‘t o‘chiruvchilar drujinalarini tashkil etishlari, ularning ish 
faoliyatlarini doimiy nazorat qilib borishlari zarur. 
Yong‘in-texnik komissiyasi tarkibiga bosh mutaxassislar, muhandis-
quruvchilar, mehnat muhofazasi bo‘yicha muhandis va kungilli o‘t o‘chirish 
drujinasining boshlig‘i kiradi. Komissiya bino va inshootlardan foydalanishda 
yong‘in 
muhofazasi 
qoidalariga 
amal 
qilinishini, 
yo‘l 
qo‘yilayotgan 

---

152 
kamchiliklarni, texnikalardan foydalanishdagi yong‘in muhofaza holatini tekshirib 
boradi hamda zarur holda tegishli choralar ko‘radi.