Texnologiyalari kafedrasi «hayot faoliyati xavfsizligi»

asosiy vazifasi organizmda modda almashinuvi natijasida ajralib chiqayotgan 
issiqlikning ortiqchasini tashqi muhitga chiqarib, issiqlik nisbatini saqlab turadi. 
Ish joylaridagi ob-havo sharoitini havoning quyidagi ko‘rsatkichlari belgilaydi: 
- havoning harorati, “S” bilan o‘lchanadi; 
- havoning nisbiy namligi, % bilan aniqlanadi; 
- havo bosimi, R/mm simob ustuni yoki Pa bilan o‘lchanadi; 
- ish joyidagi havo harakati tezligi, m/s bilan o‘lchanadi.
Bulardan tashqari ob-havo sharoitiga ta`sir qiluvchi ishlab chiqarish omillari 
ham mavjud. Bular har xil mashina-mexanizmlar materiallari yuzalaridan 
tarqaladigan issiqlik nurlari bo‘lib, havo haroratini oshirishga olib keladi. YOz 
paytlarida korxona hovlisida to‘xtab turgan mashinalar va boshqa temir beton 
hamda asfal’t qoplamasi materiallaridan tarqalayotgan issiqligi xuddi alangadan 

---

68 
tarqalgan haroratga o‘xshaydi. Bular, albatta, korxona hududida havo haroratini 
oshiruvchi asosiy omillar bo‘lib hisoblanadi. 
Bu omillar ta`siridan hosil buladigan harorat korxona xavo muhitining
mikroiqlimi
 
deb yuritiladi. 
Ob-havo omillari mehnat qilish qobiliyatiga va insonning sog‘lig‘iga juda katta 
ta`sir ko‘rsatadi. Ishlab chiqarish sharoitida ob-havo omillarining deyarli hammasi 
bir vaqtda ta`sir qiladi. Ba`zi sharoitlarda bunday ta`sir ko‘rsatishi foydali bulishi 
mumkin. Masalan, sovuq sharoitda tananing qurishi natijasida darmonsizlanish 
ko‘proq uchraydi, ba`zi vaqtlarda esa, bir-biriga qo‘shilishi natijasida zararli ta`sir 
darajasi ortib ketishi mumkin. Ana shunday, nisbiy namlik va haroratning ortib 
ketishi inson uchun og‘ir sharoitni vujudga keltiradi. Bundan tashqari, ish 
joylaridagi havo harakatini oshirish harorat yuqori bulgan vaqgda ijobiy va harorat 
past bulgan vaqtda esa salbiy natija beradi. 
Bundan ko‘rinib turibdiki, ob-havo omillari ba`zi hollarda kishiga ijobiy va 
ba`zan esa salbiy ta`sir ko‘rsatib, inson organizmining tashqi muhitga 
moslashuvini buzib yuborishi mumkin. Tanada muhitga moslashuv - bu inson 
organizmining fiziologik va kimyoviy jarayonlar asosida tana haroratining bir xil 
chegarada (36—37°S) saqlab turish qobiliyati, demakdir. 
Tashqi muhitga moslashuv ikki xil: