Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali

Mantiqiy elementlar 1. Jadval

Nomlanishi	Shartli belgilanishi	Bajaradigan vazifa(funksiya)si
YO‘Q
VA		Z = X1 ^ X2 ^ X3
YOKI		Z = X1 v X2 v X3
VA – YO‘Q		___________ Z = X1 ^ X2 ^ X3
YOKI– YO‘Q		__________ Z = X1 v X2 v X3
RS tipidagi Trigger		(S=1)→(Z=1), (R=1)→(Z=0), (S=0, R=0) – holati saqlanadi, (S=1, R=1) – holati mavhum.

“YOKI” mantiqiy amalini bajarish.

Mazkur amal elementning chiqish nuqtasida 1 signali yuzaga kelishi uchun, kirish nuqtalarining birortasida 1 signali mavjud bo‘lishi kifoya, degan ma’noni anglatadi. Kontaktli ko‘rinishda bunday holat bir nechta relelarning ulovchi K₁, K₂, K_Z kontaktlarining parallel ulanganligiga mos keladi, ya’ni ko‘rstilgan K₁, K₂, K_Z kontaktlardan birortasi ulanib qolsa (kirish signali 1 ga teng bo‘lsa) rele R ishga tushib ketadi. (chiqishda ham signal 1 ga teng bo‘ladi).
Yuqorida ko‘rsatilgan qoidalarni boshqa tipdagi qurilmalarda qo‘llash, ularni avtomatik boshqarish tizimi tenglamalariga mos tarzda ulash orqali amalga oshirish va elektr sxemalarini tuzish yo‘li bilan bajariladi.
Nazorat savollari
1. Haqiqiylik jadvalidan foydalanib, konyuktor mantiqiy amalini izohlang.
2. Konyuktor, Dizyunktor ME shartli belgisini tasvirlab bering.
3. Dizyunktor teskari mantiqda qanday mantiqiy funksiya ishini bajaradi.
4. Bul algebrasida YOKI mantiqiy funksiyasini yozib bering.
Mustaqil topshiriq
Yuqoridagi HAM, YOKI mantiqiy elementlarini shartli grafik belgilanishidan foydalanib Electronics Workbench dasturida sxemasini yarating.

1. A=1 va B=1 holat uchun

   
   

2) A=1 va B=0 holat uchun

3) A=0 va B=1 holat uchun
4) A=0 va B=0 holat uchun

Hisobot tarkibi
1. Laboratoriya ishining nomi va uni bajarishdan maqsad.
2. Prinsipial sxemasi.
3. Har bir bajarilgan ish va natijalar (jadval, grafik va boshqalar).
4. Xulosa.
3-LABORATORIYA ISHI

Mavzu: Kombinatsion HAM-EMAS, YOKI-EMAS mantiqiy elementlarini o‘rganish va loyihalashtirish

Ishdan maqsad: Kombinatsion mantiqiy sxemalarni HAM-EMAS, YOKI-EMAS mantiqiy elementlari yordamida loyihalashtirishni o’rganish.
Turli amallarni bajaradigan elementtlar IMS lar ko‘rinishida ko‘plab ishlab chiqariladi. Mantiqiy IMS lar seriyalarga birlashadilar. Har bir seriya asosida ma’lum bir mantiqiy amalni bajaruvchi elektr sxemadan tashkil topgan negiz element yotadi, masalan HAM-EMAS mantiqiy amali (Sheffer elementi) yoki YOKI-EMAS mantiqiy amali (Pirs elementi). Raqamli integral mikrosxemalar yaratishda turli murakkab mantiqiy amallarni bajaradigan sxemalarni yasashda faqat bitta HAM-EMAS, yoki YOKI-EMAS mantiqiy elementidan foydalanish talab qilinishi bilan ham ajralib turadi.
HAM-EMAS mantiqiy amali Sheffer elementi asosida mantiqiy amallarni bajaradi.
HAM-EMAS mantiqiy amalining chinlik jadvalining ko‘rinishi quyidagicha:

SHeffer elementiga asosan ikkita o‘zgaruvchining konyuksiyasining inkori sifatida hisoblanadi. X1/X2= - ko‘rinishida yoziladi

SHeffer shtrixi asosida quyidagi amallarni o‘rinlidir.
Berilgan mulohazalar yordamida quyidagi sxematik bog‘lanishlarga ega bo‘lamiz.

HAM-EMAS mantiqiy amali yordamida yaratilgan 7400 raqamli integral mikrosxemasi yaratilgan. Ushbu IMS 60-70 yilllarda minikompyuter va minefreymlarda ishlatilgan.